کودتای‌ ارزی علیه روحانی

موسسات مالی سابق در صف متهمان

در این میان نباید از سهم موسسات مالی غیرمجاز در شکل گیری آشفته بازار ارز غافل شد. خانوارهای زیادی از این موسسه‌ها طلب داشتند که نمی‌توانستند سرمایه خود را وصول کنند و دولت هم در این میان از کانالی وارد شد که بر این مشکل دامن زد یعنی به جای بازگرداند پول اقدام به پرداخت این بدهی‌ها با پول بدون پشتوانه بانک مرکزی کرد. این پول وقتی که در جامعه انتشار پیدا کرد باید محلی برای خود پیدا می‌کرد. در این حالت سپرده‌گذار بعد از دریافت پول خود با توجه به این‌که مدت‌ها در این موسسه‌ها اذیت شده بود دیگر تمایلی برای اینکه پول خود را به بانک یا موسسه دیگری ببرد، نداشت لذا آن را به سمت بازارهای دیگر از جمله ارز برد. به عبارتی اکنون جای صف از جلوی موسسات اعتباری به بازار ارز برای خرید جابجا شده است. موضوع دیگر واهمه و ترس آفرینی در جامعه بود به نحوی که برخی شایعات در مورد مالیات گیری از سپرده‌های بانکی پخش شد و برخی اظهارات غیرکارشناسی از جمله اینکه قرار است از سپرده‌های بانکی مردم مالیات اخذ شود را باور کردند بنابراین نگران شده و پول خود را از بانک‌ها خارج و به خرید ارز پرداختند. در کنار این موضوعات که نقش مهمی در بلبشوی بازار ارز دارد باید به فرصت طلبی و تقویت ناآرامی‌ها از سوی مخالفان دولت توجه داشت. آنها این روزها سرازپا نمی‌شناسند و با پخش شایعات و انتشار گزارش‌هایی سعی در معرفی دولت به عنوان متهم درجه اول ارزی می‌کنند و این در حالی است که خودشان هم نقشی در ایجاد این بازار دارند. تضعیف دولت یک پیروزی برای آنهاست که سعی دارند از هم اکنون به جامعه القا کنند دولت اعتدالی با شعار تدبیر و امید وضعیت اقتصادی آنها را ضعیف کرده است اما غافل هستند که در این تخریب‌ها ردی از نقش خود بر جای می‌گذارند.

جهش قیمت ارز

هرچند بخشی از افزایش قیمت ارز کاملا طبیعی است و بنا به به اظهارات کارشناسان قیمت ارز همواره تحت تاثیر اختلاف تورم داخلی و خارجی است اما طی چند ماه گذشته و با نزدیکی به پایان سال96 عملا قیمت ارز دیگر تابع این معادله نبود. به طوری که سوداگران این بازار بودند که قیمت این مرجع پولی بین‌المللی را در پس صف‌های طولانی در مقابل صرافی‌ها مشخص می‌کردند. چنین اتفاقی طبیعی و منطقی نبود و دولت مجبور به واکنش شد. با افزایش نرخ سود اوراق قرضه از 15 به 20 درصد توسط بانک مرکزی، قیمت ارز کاهش یافت اما ماجرا به اینجا ختم نشد و در روزهای پایانی سال دوباره شاهد افزایش قیمت ارز بودیم. به طوری که در تعطیلات نوروز قیمت دلار به حدود 5200 تومان رسید اما مجددا کاهش یافت.

یک تصمیم

یکی از تصمیماتی اقتصادی در سال گذشته کاهش سود سپرده‌ها بود. این تصمیم به خروج بخشی از سپرده‌ها از بانک‌ها منجر شده و چون بازار مسکن ظرفیت جذب این سپرده‌ها را نداشت احتمالا به بازار ارز انتقال یافته‌ است. هرچند در تسویه حساب با سپرده‌گذاران موسسات مالی غیرمجاز توسط دولت نیز چندان حساب شده رفتار نشد و احتمالا افرادی که در این پروسه ضرر کرده‌اند به بازار ارز و سکه وارد شده تا بخشی از ضرر را جبران کنند.

جنگ تجاری آمریکا و چین

دونالد ترامپ اعلام کرد به نفع تولیدات داخلی‌ تصمیماتی اتخاذ خواهد کرد. او در اولین مرحله تعرفه واردات فولاد از اروپا را افزایش داد، اما تصمیم نهایی او و افزایش تعرفه بر واردات از چین اقتصاددان‌ها را شگفت‌زده کرد. تصمیمی که با واکنش متقابل چین همراه شد. به اعتقاد کارشناسان بخشی از افزایش قیمت دلار را باید به این مساله نسبت داد. ایران از یک طرف به علت تصمیمات آمریکا با مشکل انتقال دلار‌های ناشی از فروش نفت روبه‌روست و از سوی دیگر واردکننده از چین است. در نتیجه از جنگ تجاری این دو غول بزرگ تجاری تاثیر می‌پذیرد.

ترامپ و برجام

دونالد ترامپ دشمن سر سخت توافق هسته‌ای با ایران بارها و بارها اعلام کرده از برجام خارج خواهد شد. وی در آخرین تایید دوره‌ای برجام اعلام کرد که این آخرین باری است که‌ اقدام به این کار خواهد کرد. این تهدید بیش از ایران از سوی اروپایی‌ها جدی‌گرفته شد. برخی منابع خبری ادعا کرده‌اند اروپا برای جلب رضایت ترامپ برای ماندن در برجام، قرار است تحریم‌هایی علیه ایران وضع کنند. چنین آشفته بازاری سبب شده در تهران هم سناریو‌های مختلفی درنظر گرفته شود. جو روانی ناشی از این وضعیت از ورود سرمایه‌گذاران خارجی جلوگیری کرده و با تعلل‌کشورهای اروپایی در خرید نفت از ایران و عدم تمایل بانک‌های کشورهای خریدار نفت برای انتقال پول نفت به تهران دیگر علت افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر است.

بانک مرکزی چه می‌گوید

با افزایش قیمت ارز رئیس‌کل بانک مرکزی از گشایش در روابط بانکی ایران با سایر کشورها خبر داد. ولی‌ا... سیف با اشاره به راه‌اندازی سامانه نیما (نظام یکپارچه مبادلات ارزی) اظهار کرد: با راه‌اندازی این سامانه، تمام مبادلات ارزی کشور در بستری امن، انجام و تامین و تخصیص ارز به صورت آنلاین برای تمام صادرکنندگان و واردکنندگان فراهم می‌شود. به گفته وی، این سامانه امکان مدیریت بهینه بازار ارز برای سیاستگذار را نیز فراهم می‌کند و از این‌رو ساماندهی بازار ارز از طریق سامانه نیما از برنامه‌های بانک مرکزی در سال ۹۷ است. ارز مبادله‌ای که به ارز دولتی نیز شهرت دارد به کالاهای مشمول این نوع ارز اختصاص می‌یابد و به گفته مسئولان بانک مرکزی اغلب برای کالاهای اساسی و اقلام دارویی استفاده می‌شود.

ورود مجلس به موضوع ارز

همچنین با عدم ثبات در این بازار رئیس مجلس از برگزاری نشست کمیسیون اقتصادی با وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی برای رسیدگی به نوسانات ارزی خبر داد. نادر قاضی‌پور در جریان نشست علنی مجلس در تذکر شفاهی با اشاره به نوسانات بازار ارز خطاب به رئیس مجلس اظهار داشت: آقای لاریجانی، جلوی گرانی ارز را بگیرید تا مشکلات حاد اجتماعی، سیاسی و امنیتی حاصل نشود. نماینده ارومیه در مجلس خاطرنشان کرد: نباید اجازه دهیم ریال‌ها به دلار تبدیل شود. ادامه این روند باعث ورشکستگی بانک‌ها خواهد شد. علی لاریجانی در پاسخ به وی گفت: باید حساسیت لازمی در این زمینه وجود داشته باشد، البته کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این زمینه مامور شده و در اولین فرصت، یعنی دوشنبه هفته جاری نشستی را با وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی برگزار خواهد کرد.

لزوم تغییر تیم اقتصادی

افزایش قیمت ارز به‌5400 در صبح دیروز و 5700 تومان در غروب، در حالی صورت گرفت که نرخ ارز مبادله‌ای به هیچ وجه تغییر نیافت و روز یکشنبه در کانال3700 تومان ثبات ایستاده بود. به نظر می‌رسد فارغ از دلایل بالا تصمیم اقتصادی دولت در مورد ثبات در بازار ارز هنوز به تصمیم قاطعی نرسیده است شاید این روزها تاکید علنی روحانی در این زمینه و یا حتی تغییر در این تیم لازم باشد. امروزباید بیش از هرچیز برلزوم هماهنگی بیشتر تیم اقتصادی دولت تاکید شود. هماهنگی که به نظر می‌رسد امکان آن وجود دارد. بسیاری از کارشناسان ایجاد تغییرات در تیم اقتصادی دولت برای حفظ رشد اقتصادی، کاهش تورم و ایجاد ثبات قیمت ارز را ضروری می‌دانند.

آرمان