در هفته‌های گذشته شاهد افزایش ناگهانی نرخ ارز در بازار کشور بودیم. بدون شک تغییرات ارزش ارز بر تمام شئونات اقتصادی کشور تاثیرگذار خواهد بود. یکی از موضوعات مهمی که همیشه پس از کاهش ارزش پول ملی در برابر ارزها مطرح است، تاثیر این پدیده بر میزان صادرات کشور است. برخی از صاحب نظران و کارشناسان معتقدند که افزایش نرخ ارزها موجب پایین آمدن قیمت تولیدات ملی شده و در نتیجه کالاهای ایرانی می‌توانند با قدرت رقابت پذیری بهتری در بازارهای بین المللی ورود کرده و سهم بیشتری را عاید خود کنند؛ اکبر ترکان ، مدیر اسبق سازمان مناطق آزاد کشور معتقد است افزایش نرخ ارز گام مثبتی در جهت صادراتی کردن تولیدات ملی بوده و می‌تواند برند ایرانی را با سرعت بیشتری در بازارهای جهانی مطرح کند این در حالیست که بسیاری از کارشناسان با این نظر به شدت مخالفند و تجربیات ناموفق کشور در برهه‌های زمانی قبل را که با رشد صعودی نرخ ارز مواجه بود، گواه این موضوع می‌دانند.
در گزارش پیش رو به دنبال بررسی این موضوع هستیم که تغییرات نرخ ارز بر میزان صادرات کشور چه تاثیری خواهد گذاشت. در این راستا با چند تن از صاحب نظران این حوزه به گفت و گو پرداخته شده که یه این شرح است.
افزایش نرخ ارز یک شمشیر دو لبه است
فیروز ابراهیمی دبیر خانه صنعت معدن و تجارت خراسان رضوی، اظهار کرد: در مقطعی که در دولت دهم نرخ ارز سه برابر شد، اتفاقاتی افتاد که می‌توان از آن درس گرفت و در شرایط کنونی از آن بهره برد. وی افزود: در هفته‌های گذشته شاهد افزایش پنجاه تا شصت درصدی نرخ ارز بودیم، این اتفاق موجب ایجاد التهاب ونگرانی‌هایی در بازار کشور شد. ابراهیمی تصریح کرد: افزایش نرخ ارز یک شمشیر دو لبه است؛ بالا رفتن ارزش دلار نسبت به پول ملی موجب گران‌تر شدن مواد اولیه خارجی می‌شود که تولید کننده داخلی به آن نیاز دارد و در نتیجه موجب افزایش قیمت کالای ایرانی خواهد شد.
دبیرِ خانه صنعت معدن وتجارت خراسان رضوی اضافه کرد: از طرف دیگر افزایش نرخ ارز می‌تواند موجب کاهش قیمت تولیدات ملی در سطح بازارهای جهانی شده و افزایش صادرات و رقابت پذیری بهتر را در پی‌داشته باشد. ابراهیمی اذعان کرد: بر اساس تحقیقات صورت گرفته بیشتر صادرات‌ما بر پایه بهره‌گیری از مواد اولیه ِ تولید داخل است. به عنوان مثال محصول استراتژیک زعفران در گذشته با افزایش ناگهانی نرخ ارز به صادرات بهتر و بیشتری دست یافت و سود آوری بالاتری را نصیب کشور کرد. وی توضیح داد: این موضوع ضروری است که یک پایش جامع در کل کشور صورت گرفته و مزیت‌های صادراتی هر منطقه بر اساس پتانسیل همان منطقه سنجیده شود تا بتوانیم در برهه کنونی و با افزایش نرخ ارز، صادرات کشور را بهبود ببخشیم.
دبیرِ خانه صنعت معدن وتجارت خراسان رضوی ابراز کرد: تولید لوازم خانگی یا محصولاتی شبیه به آن مزیت صادراتی کمتری نسبت به تولید مواد غذایی مانند رب، بیسکویت و شکلات در ایران دارد زیرا در حوزه تولید مواد غذایی، صنایع ما وابستگی به واردات مواد اولیه خارجی ندارد. ابراهیمی اعلام کرد: با توجه به آمارهای صادراتی سال های گذشته، بجز میعانات گازی ومحصولات وابسته به نفت، مواد غذایی حدود 70 درصد حجم صادرات کشور را به خود اختصاص می‌دهد، افزایش نرخ ارز در این حوزه می تواند موجب بهبود آمارهای صادراتی در آینده شود. دبیرِ‌‌خانه صنعت معدن وتجارت خراسان رضوی از واقعی شدن قیمت ارز استقبال کرد و گفت: در صورتی که دولت بتواند ارز مورد نیاز تولید کنندگان کشور را با قیمت اعلام شده به آنها برساند، نه تنها مشکلی در حوزه تولید پیش نخواهد آمد بلکه صادرات نیز افزایش خواهد داشت. وی با بیان اینکه نرخ ارزشی صادرات کشور در سال گذشته 16 درصد افزایش داشت، اظهار کرد: امروز اولویت تولید کنندگان ، صادرکنندکان و مسئولان کشور باید تولید محصولاتی باشد که صادرات آنها بر اساس مزیت‌های ارزشی منطقه خودشان تعریف شده و اقتصادی است.
اگر افزایش نرخ ارز به شرط صحیح مدیریت نشود در صادرات نتیجه معکوس می‌دهد
موید حسینی صدر، کارشناس تجارت، با اشاره به تاثیرات نرخ ارز در صادرات اظهار کرد: افزایش نرخ ارز به نفع صادرات کشور است هر چند که اگر این موضوع به درستی مدیریت نشود، اما بازهم در آینده نتیجه معکوس در پی‌خواهد داشت. وی افزود: در تمام دنیا در شرایط تغییر نرخ واحد پولی نسبت به ارزهای جهانی، جلسات مشترکی بین بازار و مدیریت دولتی برگزار شده و به یک توافق مشترک برای تعیین سهم هر کدام از طرفین می‌رسند. حسینی صدر ادامه داد: در چنین شرایطی مشخص می‌شود زمانی که نرخ ارز بالا رفت چه کارهایی باید صورت گیرد که موجب بهبود وضعیت اقتصاد کلان شود اما متاسفانه در کشورما این اتفاق هرگز نمی‌افتد و از آنجایی که تسهیلاتی برای صادر کنندگان در بانک‌ها اندیشیده نشده، دریافتی در این حوزه یا به خارج از کشور منتقل شده و یا در بازار سیاه به فروش می‌رسد.
کارشناس تجارت تاکید کرد: رسیدن به این هدف نیازمند یک اعتماد سازی بین بخش خصوصی و دولتی است که این مهم در پی تشکیل میزهای مشترک و رسیدن به فهم مشترکی در جهت رونق صادرات و کاهش واردات رخ خواهد داد. وی اذعان کرد: هم اکنون رقابتی بین مدیر تصمیم گیر و بازار شکل گرفته و در نتیجه هیچ اعتمادی بین دو طرف دولتی و خصوصی وجود ندارد. حسینی صدر افزود: رابطه بین مسئولان دولتی و بخش خصوصی شبیه به بازی شطرنج شده که هر دو طرف به فکر شکست دادن طرف مقابل هستند، در صورتی که هدف مسئول و بازار باید شکل گیری بازار شفاف و بدون تلاطم باشد.
افزایش نرخ ارز آمار صادرات را در کوتاه مدت افزایش می‌دهد!
ابراهیم محمدرضازاده مدیر میز عراق، افزایش نرخ ارز را در بهبود اوضاع صادراتی کشور موثر ندانست و گفت: اثر تغییرات ارز شاید به صورت کوتاه بتواند میزان صادرات را افزایش دهد اما به مرور شاهد تنش‌هایی در حوزه صادرات خواهیم بود. وی افزود: با افزایش نرخ ارز تولید کننده و صادر کننده می‌بایست از جهت وزنی، کالای بیشتری به مشتریانی خارجی بدهد و ممکن است در پایان سال آمارهای صادراتی رشد صعودی را نشان داده وکمی فریبنده باشد اما باید در نظر گرفت افزایش وزنی صادرات در این حالت با افزایش ارزی در این حوزه برابر نخواهد بود. محمدرضازاده در تشریح چگونگی بی‌تاثیری افزایش نرخ ارز در بهبود آمارهای صادراتی گفت: به طور مثال کارخانه ایرانی با فروش یک کولر به طرف عراقی 30 دلار کسب می‌کرد اما اکنون برای اکتساب این 30 دلار باید 1.5 کولر تولید کند و این موضوع به معنای کار بیشتر و درآمد ارزی یکسان است .
انرژی ارزان، برند ایرانی را در بازارهای جهانی رقابت پذیر می‌کند
محمدرضا منصوری نماینده مردم ساوه در مجلس شورای اسلامی، اعلام کرد: زمانی که ارزش ریال در برابر ارزها اُفت می‌کند، باید شاهد رشد صادرات محصولات تولید داخل باشیم. وی بیان کرد: در چنین شرایط،حقوق کارگران پایین‌تر از نُرم دستمزدهای جهانی بوده و باتوجه به کم بودن قیمت انرژی در کشور، باید انتظار داشته باشیم که نرخ کالای ایرانی پایین آمده و برند ایرانی بازار جهانی داشته باشد. منصوری به فقدان توفیق صادرات در زمان افزایش نرخ ارز در سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: امیدوارم در آینده تدابیر بهتری برای بهره بردن از فرصت پیش آمده در این حوزه اتخاذ شود تا شاهد افزایش آمار صادرات باشیم.
باشگاه خبرنگاران