در همین ارتباط، ۵۰۰ نماینده پارلمان‌های بریتانیا، فرانسه و آلمان در نامه‌ای از اعضای کنگره آمریکا خواستند از توافق هسته‌ای حمایت کنند و مانع خروج واشنگتن از برجام شوند. از سوی دیگر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه و عباس عراقچی معاون او به ترتیب راهی آمریکا و اروپا شده‌اند تا روند دیپلماسی به نفع برجام را تشدید بخشند. همچنین قرار است رهبران فرانسه و آلمان با هدف حفظ برجام در روزهای آینده راهی واشنگتن شوند.
در آستانه سفر صدراعظم آلمان و رئیس‌جمهوری فرانسه به آمریکا با هدف حفظ برجام، ۵۰۰ نماینده تروئیکای اروپایی در نامه‌ای از کنگره آمریکا خواستند تا مانع خروج دولت ترامپ از برجام شود. همزمان وزیر امورخارجه ایران و معاونش نسبت به خروج آمریکا از برجام واکنش نشان دادند و گفتند که این اقدام پیامدهای ناخوشایندی برای واشنگتن خواهد داشت و این تصور که ایران در هر شرایطی به برجام متعهد باقی خواهد ماند، برداشتی کاملا غلط و اشتباهی بزرگ است. در همین خصوص، محمدجواد ظریف پس از ورود به نیویورک با هدف شرکت در اجلاس عالی‌رتبه صلح پایدار و همچنین سخنرانی در شورای روابط خارجی آمریکا در جمع خبرنگاران و در پاسخ به این سوال که اگر آمریکا از برجام خارج شود اولین واکنش ایران چه خواهد بود، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران حتما براساس منافعش عمل می‌کند، ایران در برجام و بیرون از برجام انتخاب‌های گسترده‌ای برای اقدام دارد و حتما اقدامی که ایران خواهد کرد و واکنشی که جامعه بین‌المللی به حرکت آمریکا خواهد داشت، برای آمریکایی‌ها بسیار ناخوشایند است.
براساس گزارش «العالم»، ظریف درباره سفرش به نیویورک هم گفت: برای شرکت در اجلاس ویژه‌ای که رئیس مجمع عمومی برای بحث درباره صلح پایدار در نیویورک ترتیب داده به نیویورک آمدم. او افزود: این اجلاس فرصتی فراهم می‌کند که دیدگاه‌های جمهوری اسلامی به‌ویژه درباره پیشنهادهایی که برای ایجاد گفت‌وگو و امنیت پایدار در منطقه خلیج‌فارس و در همسایگی مطرح کردیم و ایده منطقه قوی که دولت آقای روحانی برای ایجاد پایداری، امنیت و آرامش در منطقه مطرح کرده است را در مجمع عمومی مطرح کرده و با سایر اعضای مجمع نیز در این زمینه مشورت کنیم. ظریف اضافه کرد: حضور در نیویورک فرصتی خواهد بود که با برخی گروه‌های فکری، برخی رسانه‌ها و سردبیرها و کسانی که نخبگان سیاسی اینجا محسوب می‌شوند، خارج از دولت آمریکا، گفت‌وگو داشته باشیم، مخصوصا با توجه به شرایط کنونی منطقه که خطر سیاست‌های غلط آمریکا می‌تواند منطقه ما را به‌سمت بسیار خطرناکی مخصوصا در سوریه سوق بدهد.
واکنش عراقچی
همزمان با سخنان ظریف، سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه که به دعوت وگر استرومن همتای نروژی و با هدف برگزاری دور هشتم رایزنی‌های سیاسی دو کشور در اسلو به‌سر می‌برد، تاکید کرد این یک برداشت کاملا غلط و یک اشتباه بزرگ است چنانچه کسی تصور کند ایران در هر شرایطی به برجام متعهد باقی خواهد ماند. عراقچی افزود: به‌علاوه هرگونه تلاش در راستای مرتبط ساختن برجام با دیگر موضوعات، ناشی از رویکردهای غلط است و وضعیت منطقه را بسیار پیچیده‌تر خواهد ساخت. برجام یک تجربه بزرگ تاریخی بوده و موفقیت آن مستلزم تلاش و حمایت مشترک و همگانی است. در ادامه عراقچی و استرومن در چارچوب دور هشتم رایزنی‌های دوجانبه سیاسی، به تبادل‌نظر بیشتر پیرامون روند همکاری‌های دوجانبه، برجام، چندجانبه‌گرایی و تحولات و بحران‌های منطقه‌ای پرداختند. وزیر امور خارجه نروژ نیز در جریان این ملاقات اعلام داشت: نروژ قویا از حفظ و اجرای برجام حمایت می‌کند. گزینه بهتری از برجام وجود ندارد و برای تداوم حیات آن ضروری است همه تلاش‌ها به‌کار گرفته شود.
درخواست قانون‌گذاران اروپایی از ترامپ
در تحول مهم دیگر، ۵۰۰نماینده پارلمان‌های آلمان، فرانسه و بریتانیا در نامه‌ای از اعضای کنگره آمریکا خواسته‌اند از توافق هسته‌ای ۶ قدرت جهانی با ایران، برجام، حمایت کرده و مانع خروج آمریکا از این توافق شوند. در شرایطی این نامه منتشر شده است که کمتر از یک‌ماه به پایان ضرب‌الاجل دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا برای به گفته او «رفع نقایص برجام» باقی‌مانده است. در نامه این نمایندگان آمده است: منافع آمریکا و اروپا ایجاب می‌کند مانع تکثیر سلاح‌های اتمی در منطقه‌ای پرآشوب شوند.
نمایندگان پارلمان سه کشور اروپایی حاضر در توافق هسته‌ای با ایران، همچنین از برجام به‌عنوان یک دستاورد بزرگ دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای یاد کرده‌اند. این نمایندگان نوشته‌اند، برجام باعث شده است بازرسی‌های بی‌سابقه‌ای در مورد برنامه هسته‌ای ایران اجرا شود و خطر مسابقه تسلیحات هسته‌ای به‌شدت کاهش یابد. نمایندگان پارلمان‌های آلمان، فرانسه و بریتانیا که متن نامه آنها در روزنامه‌های پرمخاطب غربی منتشر شده می‌گویند، از بین بردن برجام به منبع دیگری برای درگیری‌های ویرانگر در خاورمیانه و فراتر از این منطقه تبدیل می‌شود. این نامه در آستانه سفر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان به آمریکا برای گفت‌وگو با دونالد ترامپ منتشر شده است.
دونالد ترامپ، روز ۱۲ ژانویه با تعیین یک مهلت زمانی برای بریتانیا، فرانسه و آلمان گفت آنها باید «تصحیح اشکالات جدی در توافق هسته‌ای با ایران» را بپذیرند و در غیراین‌صورت هنگام فرا رسیدن مهلت بعدی، او لغو تحریم‌ها علیه ایران را تمدید نخواهد کرد. (۱۲مه) ۲۲ اردیبهشت مهلت ضرب‌الاجل ترامپ برای تمدید تعلیق تحریم‌های ایران یا خروج آمریکا از برجام خواهد بود. ترامپ چهار شرط را برای ادامه همراهی آمریکا با برجام تعیین کرده است که عبارتند از«دسترسی فوری» بازرسان بین‌المللی به تمامی مکان‌ها و تاسیسات ایران، دائمی شدن محدودیت‌ها برای برنامه هسته‌ای ایران، تضمین به عدم نزدیک شدن به سلاح هسته‌ای و محدودیت برنامه موشک‌های بالستیک ایران.
در همین‌حال، نماینده دولت آمریکا در زمینه خلع‌سلاح روز پنج‌شنبه نسبت به نتیجه بخش بودن تلاش کشورهای اروپایی در راستای رفع نگرانی‌های دونالد ترامپ درباره برجام ابراز خوش‌بینی کرده است. رابرت وود در یک کنفرانس خبری در شهر ژنو گفت: ما در مورد حصول توافقی که مورد قبول رئیس‌جمهور باشد خوش‌بین هستیم. در مقابل اما، سناتور باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا روز چهارشنبه گفت اگر اروپایی‌ها ایرادهایی را که دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای گرفته است، برطرف نکنند، رئیس‌جمهوری آمریکا هیچ مشکلی برای خروج از این توافق نمی‌بیند. کورکر گفته در روزهای اخیر نشانه‌هایی از امیدواری دیده شده است. او همچنین افزود با سفر آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه به واشنگتن، این امکان وجود دارد که هنوز توافق برجام را نگه داشت. سناتور کورکر گفته اگر از حالا تا زمان موعد تمدید برجام پیشرفتی روی ندهد، «رئیس‌جمهوری آمریکا از توافق برجام خارج می‌شود.»
دیدار برجامی مرکل و مکرون
بیانیه قانون‌گذاران اروپایی درحالی منتشر شده است که صدراعظم آلمان و رئیس‌جمهوری فرانسه همزمان با نزدیک شدن ضرب‌الاجل ۱۲ مه قرار است به واشنگتن سفر کنند و دیدارهایی جداگانه با رئیس‌جمهوری آمریکا داشته باشند که در آن درباره حفظ توافق هسته‌ای گفت‌وگو خواهند کرد. صدراعظم آلمان در دیدار با رئیس‌جمهوری فرانسه با تاکید بر اینکه اتحادیه اروپا کماکان خواهان حفظ توافق هسته‌ای است، درباره برنامه موشکی بالستیک ایران ابراز نگرانی کرد. به گزارش «ایسنا» به نوشته روزنامه وال‌استریت‌ژورنال، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان پیش از سفرش به واشنگتن در حاشیه دیدار با امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه، تاکید کرد که اتحادیه اروپا همچنان خواهان حفظ توافق هسته‌ای با ایران به‌رغم مخالفت‌های رئیس‌جمهوری آمریکا با این توافق است.
مرکل همچنین گفت که تمام مسائل با تهران نمی‌تواند محدود به توافق هسته‌ای شود و برنامه موشکی بالستیک این کشور موجب نگرانی است. رئیس‌جمهوری فرانسه نیز گفت که روابط غرب با ایران نمی‌تواند تنها بر اساس توافق هسته‌ای تعریف شود. به نوشته این روزنامه آمریکایی، امانوئل مکرون و آنگلا مرکل قرار است هفته آینده به‌طور جداگانه به واشنگتن سفر و با دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا درباره توافق هسته‌ای گفت‌وگو کنند. آنها امیدوارند بتوانند ترامپ را متقاعد به ماندن در این توافق کنند. رهبران فرانسه و آلمان از توافق هسته‌ای با ایران که در ۲۰۱۵ حاصل شد، حمایت می‌کنند و از آمریکا می‌خواهند در این توافق بماند. پیش از سفر رهبران آلمان و فرانسه به واشنگتن که در آستانه ضرب‌الاجل ۱۲ مه انجام می‌شود، تیم‌های مذاکره‌کننده آمریکایی و اروپایی برای دستیابی به یک توافق احتمالی درباره چگونگی رفع نگرانی‌های دولت ترامپ درباره توافق هسته‌ای دیدارهایی را در واشنگتن در ماه جاری (میلادی) برگزار کردند. آنها همچنین در ماه ژانویه در لندن و سپس در پاریس و برلین دیدارهایی داشتند.
یک دستیار رئیس‌جمهوری فرانسه در این باره گفت: ما امیدواریم این سفر مسائل را در مسیر درست آن پیش ببرد. مکرون نگرانی‌های مشترکی با رئیس‌جمهور ترامپ درباره برنامه موشکی بالستیک ایران و افزایش نفوذ این کشور در خاورمیانه دارد اما مساله این است که ما چگونه می‌توانیم پیشنهادهایی ارائه دهیم که به اندازه کافی برای متقاعد کردن آقای ترامپ قوی باشد. صدراعظم آلمان پس از دیدار با مکرون در این کنفرانس خبری مشترک تاکید کرد که آلمان، فرانسه و انگلیس همگی تضمین‌کنندگان توافق هسته‌ای هستند و در رایزنی‌ها با واشنگتن درباره این توافق موضعی مشترک دارند اما موافقند که مشکلاتی نیز وجود دارد.
او ادامه داد: از نظر من مساله توافق هسته‌ای بسیار حائز اهمیت است اما ما نمی‌توانیم همه چیز را به این توافق محدود کنیم. برنامه موشکی بالستیک ایران نیز موجب نگرانی ما است. وال‌استریت‌ژورنال در ادامه نوشت: مقاماتی که در رایزنی‌ها میان کشورهای اروپایی و واشنگتن درباره توافق هسته‌ای حضور داشته‌اند، می‌گویند که آنها رایزنی‌هایشان را تکمیل کرده‌اند و اکنون رئیس‌جمهور ترامپ است که باید تصمیم سیاسی خود درباره مسیر پیش‌رو را اتخاذ کند. به گفته یک منبع آگاه از این مذاکرات، برایان هوک سرپرست سیاستگذاری وزارت امور خارجه آمریکا که این مذاکرات را در دوران فعالیت رکس تیلرسون وزیر امور خارجه پیشین آمریکا هدایت می‌کرد، کماکان به نقش خود در این رایزنی‌ها ادامه خواهد داد. یک دیپلمات ارشد اروپایی نیز گفت که پیشرفت‌های خوبی در این مذاکرات حاصل شده است اما هیچ کس نمی‌داند رئیس‌جمهور آمریکا سرانجام چه تصمیمی خواهد گرفت.
ادعاهای بولتون
این تحولات درحالی است که نشریه نیویورکر به نقل از مشاور امنیت ملی آمریکا نوشت: «احتمال آن بسیار زیاد است که رئیس‌جمهور ترامپ از توافق ایران خارج شود؛ اگر من بودم ۳ ماه قبل از آن خارج می‌شدم.» به گزارش خبرگزاری فارس، یک دیپلمات ارشد اروپایی می‌گوید «جان بولتون» مشاور امنیت ملی جدید آمریکا به میزان زیادی احتمال می‌دهد واشنگتن از توافق هسته‌ای با ایران خارج شود.
به نوشته نشریه «نیویورکر» این منبع اروپایی که خواست نامش فاش نشود، گفت بولتون هفته گذشته در تماس تلفنی با او، به فرانسه و آلمان هشدار داده که انتظار نداشته باشید با یک سفر به واشنگتن بتوانید رئیس‌جمهور ترامپ را از لغو توافق ایران منصرف کنید. بر این اساس، بولتون هشدار داد: «احتمال آن بسیار زیاد است که رئیس‌جمهور از توافق ایران خارج شود. اگر به من بود، ۳ ماه قبل از آن خارج می‌شدم.» نیویورکر همچنین به نقل از «تام کاتن» سناتور ضد ایرانی نوشت کسی نباید شگفت‌زده شود اگر ترامپ در ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید نکند. این درحالی است که خبرگزاری آسوشیتدپرس چندی پیش گزارش داده بود آمریکا و اروپا درباره مساله موشکی و بازرسی‌ها از ایران در آستانه توافق هستند و تنها مساله باقی‌مانده «بندهای غروب آفتاب» است.
حمله به سوریه و شانس بقای برجام
در واکنشی دیگر، پژوهشگر ارشد اندیشکده بروکینگز در تحلیلی نوشت ترامپ همزمان با قدرت‌نمایی در سوریه، بر خروج نیرو‌های آمریکایی از خاورمیانه اصرار کرد. برخی ناظران به تاثیر حمله اخیر کشورهای غربی بر متقاعد شدن ترامپ به ماندن در برجام اشاره می‌کنند. به گزارش «فرارو»، سوزان مالونی، پژوهشگر ارشد اندیشکده بروکینگز، طی یادداشتی در وبگاه همین اندیشکده، با اشاره به حمله اخیر ترامپ به سوریه نوشت: «بیزاری از ریسک در این ماموریت و استقبال از همکاری با اروپا، این چشم‌انداز را تقویت می‌کند که فرمول مشابهی ممکن است ترامپ را به عقب‌نشینی از تهدیداتش به دور ریختن توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، متقاعد کند.» به گفته مالونی، اروپا باید از این مساله استفاده کند و راهی برای حفظ تنها ابزار مهار ایران، یعنی جبهه قوی و مشترک آمریکا و اروپا، پیدا کند. مالونی در پایان نوشت: «هر طرحی که بتواند در مقابله با تهدید منطقه‌ای ایران موفق شود، مستلزم این است که ترامپ، پیروزی را از بطن شکست محقق کند و با بریتانیا، فرانسه و آلمان برای حفظ برجام مصالحه و از یک بحران هسته‌ای غیرضروری اجتناب کند.»
دنیای اقتصاد