بر این اساس تا امروز قراردادهای ورود هواپیما با سه شرکت بزرگ اروپایی یعنی ایرباس، بوئینگ و ای.تی.آر به امضا رسیده است. چنان‌که ایران‌ایر پس از اجرای برجام مجموع ۲۰۰ هواپیمای مسافربری خریداری کرد که شامل ۱۰۰ هواپیمای ایرباس، ۸۰ هواپیمای بوئینگ و ۲۰ هواپیما از شرکت ایتالیایی ای.تی.آر می‌شود. اما معاملات این شرکت‌های هواپیماسازی به‌دلیل وابستگی به قطعات آمریکایی پس از لغو برجام نیازمند مجوز واشینگتن است. در این زمینه روز گذشته اصغر فخریه‌کاشان، مشاور وزیر راه‌وشهرسازی، گفت: هواپیماهای ATR تا سه ماه دیگر تحویل ایران می‌شود و با ایرباس مذاکرات جدیدی را آغاز می‌کنیم. یکی از مشکلاتی که امروزه صنعت حملونقل ایران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، فرسودگی ناوگان هوایی کشور است. مرکز پژوهش‌های مجلس دلیل عمده غیرفعال‌بودن تعداد نسبتا زیادی از ناوگان هوایی کشور را بالابودن متوسط عمر ناوگان اعلام کرده است. طبق اطلاعات موجود، متوسط عمر ناوگان هوایی کشور 24 سال و متوسط عمر ناوگان هوایی فعال کشور در حدود 23 سال است. با امضای برجام، تحریم‌ها برطرف شد و ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین خریداران هواپیماهای نو از ایرباس و بوئینگ در جهان مطرح شد. بسیاری از کارشناسان بین‌المللی حوزه حملونقل معتقد بودند که تقاضای ایران برای خرید هواپیما برای این دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. به عقیده بسیاری از کارشناسان در صورتی که بوئینگ بخواهد با لغو برجام قرارداد خود را با ایران فسخ کند، بیش از باقی شرکت‌ها متضرر خواهد شد، زیرا این شرکت هواپیمایی توافقی برای فروش ۸۰ هواپیما به ایران‌ایر و ۳۰ هواپیما به شرکت آسمان با ایران امضا کرده است. در مجموع این توافق ارزشی بالغ بر ۲۰میلیارد دلار داشته است و اگر قادر نباشد این هواپیماها را به ایران تحویل دهد، احتمالا تاثیراتی بر انبار این کمپانی خواهد داشت، زیرا به‌رغم مشکلات بالقوه، مدتی قبل قیمت سهام بوئینگ به ۳۱۵ دلار در هر سهم افزایش یافت و این تقریبا ۲۵درصد بالاتر از قیمت کنونی آن است. این مشکل بیشتر به سال ۲۰۱۹ برمی‌گردد تا ۲۰۱۸، چراکه بوئینگ برای سال آینده بیش از حد فروش داشته و این یعنی کارخانجات عظیم این کمپانی احتمالا می‌توانند این هواپیماها را به یک کمپانی دیگر در صورتی که توافق هسته‌ای با ایران سقوط کند، بفروشند. این همان مسائلی است که موجب شده مسئولان این کمپانی هوایی تا امروز واکنش شفاف و روشنی به احتمال لغو برجام ندهند. آنها صرفا در اظهار نظر خود گفته‌اند که ما در میانه این فرآیند هستیم و درباره ایرلاین‌های تاییدشده ایرانی از سوی دولت، به کارمان ادامه می دهیم. اما اگر توافق هسته‌ای لغو شود، این قواعد و قوانین شکل مبهمی خواهند گرفت. با این حال به عقیده برخی با توجه به اینکه قرارداد آسمان‌ایر و بوئینگ برای آمریکا 18هزار فرصت شغلی ایجاد می‌کند، احتمال اینکه بوئینگ بخواهد از قرارداد با ایران خارج شود، کم است.
تکلیف قراردادها تا دو هفته دیگر روشن می‌شود
روز گذشته مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل با بیان اینکه در طول سه ماه آینده ATR چند فروند هواپیما به ایران تحویل می‌دهد، گفت: تکلیف قراردادهای خرید هواپیما تا دو هفته دیگر روشن می‌شود. اصغر فخریه‌کاشان درباره آمادگی ایرباس برای تحویل هواپیما به ایران در 90 روز آینده، اظهار کرد: هنوز نمایندگان ایرباس درباره آمادگی خود برای تحویل هواپیما طی 90 روز آینده به‌طور رسمی به ما چیزی اعلام نکرده‌اند. او با بیان اینکه ایرباس درخواست مذاکره با ایران را دارد، تصریح کرد: مذاکره با شرکت‌های هواپیماساز طرف قرارداد با ایران به سه منظور انجام می‌شود. اول اینکه قراردادهایمان در شرایط جدید تعیین تکلیف شود. دومین موضوع مذاکره، نحوه تحویل هواپیما در شرایط جدید است و سوم اینکه در طول سه ماه آینده قطعات و خدمات مورد نیاز را از طرف‌های قرارداد دریافت کنیم. عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده خرید هواپیماهای جدید با بیان اینکه به‌زودی درباره این سه موضوع با شرکت‌های طرف قرارداد وارد مذاکره می‌شویم، ادامه داد: مدیران ایران‌ایر در حال انجام مقدمات شروع مذاکرات برای شرایط جدید هستند. فخریه‌کاشان از احتمال ورود چند فروند هواپیمای جدید ای.تی.آر خبر داد و تشریح کرد: شرکت فرانسوی-ایتالیایی ای.تی.آر اعلام کرده است که تعدادی هواپیما می‌تواند در طول سه ماه آینده به ایران‌ایر تحویل دهد و در حال تامین اعتبارات برای تحویل هواپیماهای ای.تی.آر هستیم. او با تاکید بر اینکه اولویت اول روشن‌کردن تکلیف قراردادهای موجود با شرکت‌های اروپایی ایرباس و ای .تی.آر است، افزود: یکی از خواسته‌هایمان از شرکت‌ها این است که قراردادهای موجود معتبر باقی بمانند. مشاور وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه خروج از قرارداد فروش هواپیما به ایران در اختیار ایرباس نیست و تصمیمی است که دولت‌ها می‌گیرند، یادآور شد: تمام خطرهای خروج ایرباس از قرارداد را پیش‌بینی کرده بودیم که اگر ایرباس بخواهد از قرارداد خارج شود متحمل پرداخت خسارت و جریمه به ایران‌ایر شود و در هر شرایطی آسیبی به پول ایران وارد نشود. او خاطرنشان کرد: اینکه دولت‌ها بخواهند از برجام خارج شوند در اختیار ما نیست. فخریه‌کاشان تاکید کرد: ما یک قرارداد تجاری منعقد کردیم و طرف قرارداد ما یک شرکت است و نه دولت. همآن‌طور که ما نمی‌توانیم از طرف دولت ایران چیزی را تعهد کنیم این شرایط برای آنها هم وجود دارد. او درباره تصمیم‌گیری در شرایط جدید برای قراردادهای خرید هواپیماهای جدید اشاره کرد: در ابتدا باید تکلیفمان را با شرکت‌های اروپایی روشن کنیم. باید توجه داشته باشیم که این مشکل را ایرباس و ای.تی.آر ایجاد نکرده‌اند و این اتفاق را ترامپ رقم زده است. حال اروپایی‌ها به‌دنبال راهکارهایی برای جبران این تصمیم دولت آمریکا هستند. تا دو هفته آینده تکلیف قراردادهای خرید هواپیماهای جدید با شر کت‌های اروپایی روشن می‌شود.
آرمان