رشد قیمت‌ها در بازار آزاد پلیمرها باز هم ادامه دارد؛ اگرچه این روند افزایشی را می‌توان در دو روز گذشته با شدت بیشتری مشاهده کرد. این وضعیت نشان می‌دهد که هنوز حجم تقاضا در بازار داخلی بالا است و همچنین نگرانی از رشد بیشتر قیمت‌ها نیز ادامه دارد؛ اگرچه آغاز به کار بازار بعد از یک هفته نیمه تعطیل نیز خود به‌عنوان سیگنالی برای افزایش تقاضا تلقی شده، ولی واقعیت آن است که نرخ‌های موجود به قدری بالاست که پتانسیل رشد بیشتر قیمت‌ها را با ابهام روبه رو می‌سازد ولی در کنار آن التهاب بازار خود به معنی شرایط کافی برای رشد قیمت‌هاست که تاکنون نیز خودنمایی کرده است.
کندی تیغ تحلیل
تداوم رشد قیمت‌ها در بازار آزاد پلیمرها را شاهد هستیم اگرچه اغلب سیگنال‌ها از کاهش نرخ حکایت داشته و دارد، ولی عکس آن رخ داده است. این مطلب به چند دلیل قابل توجه است که به آن خواهیم پرداخت. این شرایط دو ذهنیت متفاوت را ایجاد می‌کند یکی آنکه این بازار تحلیل پذیر نیست و اصطلاحا تیغ تحلیل در این بازار کند شده و دیگری بررسی دقیق‌تر و شناخت کلی‌تر از بازار محصولات پتروشیمی است. واقعیت آن است که هر دو رخداد در این بازار خودنمایی می‌کند اگرچه در نهایت می‌توان گفت که هر دو رویکرد ذکر شده در یک مسیر قابل طرح‌ریزی و بررسی است.
در گام نخست باید گفت که رخدادهای بازار محصولات پتروشیمی دیگر مثل گذشته شفاف و مشهود نیست و داده‌های جانبی بسیاری در این بازار ایفای نقش کرده است. التهاب در قیمت ارز غیررسمی و مخصوصا در کشورهای همسایه، پتانسیل صادرات مواد اولیه‌ای که در گذشته اغلب توجیه صادراتی نداشته، سفته‌بازی و تلاش برای خرید و کاهش تمایل به فروش و شائبه‌ای شبیه به احتکار در بازار مواد اولیه، فراز‌و‌فرود حجم معاملات در بورس کالا، تغییر در شرایط و حجم تولید در صنایع تکمیلی، سختگیری‌های صادراتی که احتمالا در آینده اعمال خواهد شد، ابهام در مورد موجودی انبارها و بسیاری از داده‌های مختلف باعث شده تا شناخت از بازار به حداقل رسیده و اطلاعات موجود برای تحلیل و رصد اوضاع کافی نباشد. همین سیگنال به معنی آن است که خوراک لازم و کافی برای تحلیل رخدادها در دسترس نبوده و البته نقش رسانه‌هاست که خوراک مورد نیاز را تامین کنند. با توجه به این شرایط جدید از این پس تلاش خواهیم کرد تا واقعیت‌های بازار را بیش از گذشته مورد توجه قرار دهیم تا شاید زوایای پنهان این بازار بیش از پیش مورد توجه و شناخت قرار بگیرد.
از سوی دیگر باید گفت پس از تضعیف داده‌های مورد نیاز که ملزومات هر تحلیل است چند داده ابهام و نگرانی را در بازار ایجاد کرده و رفتار کلی و عمومی در بازار را به سمت التهاب و رفتارهای هیجانی به پیش برده است. در این شرایط دیگر بازار از روند عادی و متعادل خود تبعیت نکرده و به سمت رفتارهایی خاص به پیش می‌رود که رهگیری آن به شدت دشوار خواهد بود. هم‌اکنون به اندازه کافی در بازار پلیمرها دلیل برای تزریق التهاب وجود دارد و همین سیگنال به معنی آن خواهد بود که جو روانی تصمیم‌ساز اصلی در بازار بوده و همین جریان غالب در بازار است که می‌تواند برای همه تعیین تکلیف کند. این وضعیت به معنی آن است که فاکتورهایی همچون تقابل عرضه و تقاضا دیگر اصل اصلی در قیمت‌گذاری نیست و داده‌های جانبی جدیدی به این مکانیزم اضافه می‌شود که در تعیین شرایط عرضه و تقاضا موثر خواهند بود. به‌عنوان مثال وجود دارایی و کالا در انبار و عدم تمایل به فروش، عدم نیاز به خرید مواد اولیه و تمایل به خرید، تمایل به فروش کالایی که در گذشته برای مصرف خریداری شده ولی هم‌اکنون نوسان قیمت‌ها، فروش آن را جذاب‌تر نشان می‌دهد یا مخصوصا خرید از بورس کالا با سختگیری‌های اخیر و سپس فروش در بازار داخلی به جای تولید محصول و البته تمایل به صادرات به جای فروش در بازار داخلی همگی مواردی است که در نظام مرسوم عرضه و تقاضا در بازار داخلی نقش‌آفرین بوده‌اند. این وضعیت اگرچه اما و اگرهای خاص خود را دارد، ولی در نهایت واقعیت‌هایی است که در این بازار ایفای نقش کرده و هنوز هم می‌تواند در آینده بازار موثر باشد.
نکته دیگر در مورد واقعیت‌های بازار است که بر موارد فوق تاثیرگذار بوده و هست. هم‌اکنون سختگیری‌های جدیدی بر صادرات پلیمرها اعمال شده و تنها تولیدکننده اصلی یا نماینده آن می‌تواند اقدام به صادرات کند. همین داده با توجه به مباحث مربوط به صادرات مواد اولیه که به حفره تقاضا مشهور شد می‌تواند واقعیت‌های بازار را تغییر دهد. به‌صورت دقیق‌تر و با توجه به این ساز و کار جدید دستوری بازار پتانسیل کاهش نرخ جدی خواهد داشت، ولی در دو روز گذشته شاهد افزایش نرخ بودیم که در تضاد با این داده جدید در بازار است. در ابتدا باید عنوان کرد که این دستورالعمل هنوز به‌صورت کامل و جامع اجرایی نشده و تا زمانی که اجرای آن قطعی و عملیاتی نشود نه تنها تاثیر مثبتی بر بازار نخواهد داشت، بلکه تاثیرات منفی جدیدی هم بر جای می‌گذارد. به‌عنوان مثال در صورتی که همگان و مخصوصا صادرکنندگان مواد اولیه یقین پیدا کنند که به زودی ساز و کار جدید اجازه صادرات آزادانه را به آنها نمی‌دهد به سرعت تلاش می‌کنند تا از زمان موجود حداکثر استفاده را برده و حجم صادرات خود را افزایش خواهند داد. از سوی دیگر عید فطر در کشورهای عراق و ترکیه بعضا تا یک هفته تعطیل است یا فعالیت‌های تجاری چندانی صورت نمی‌پذیرد. این وضعیت منجر به تلاش بیشتر برای صادرات در روزهای گذشته شده است. همین سیگنال به معنی افزایش شدیدتر قیمت‌ها در بستر بازار است که در دو روز اخیر دقیقا مشاهده شد.
از سوی دیگر در همین دستورالعمل اعلام شده که شرکت‌های تولیدکننده و یا نمایندگان آنها باز‌هم می‌توانند آزادانه به صادرات مواد اولیه به همین کشورهایی اقدام کنند که دلیل التهاب در بازار آزاد بوده است. به‌صورت دقیق‌تر برخی از شرکت‌های پتروشیمی مخصوصا آن دسته از شرکت‌هایی که کوچکتر بوده و یا کمتر زیرذره‌بین هستند، باز‌هم به سادگی می‌توانند صادرات خود به کشور عراق را ادامه دهند. این شرایط اگرچه پاک‌کردن صورت مساله نیست و می‌تواند به مدیریت بازار در آینده منجر شود ولی باز‌هم حل مساله موجود نیست و می‌توان گفت که تغییر صورت مساله است.
حال سوال اینجاست که چه الزامی برای سختگیری‌ها و مدیریت‌های بخشنامه‌ای وجود دارد آن هم در شرایطی که در اقصی‌نقاط جهان در این شرایط ملتهب اقدام به اعمال تعرفه صادرات می‌کنند که هم برای بازار مفید بوده و هم به افزایش درآمدزایی دولت منجر می‌شود، ولی گویی در کشورمان چنین عزمی وجود ندارد. این در حالی است که در گزارش‌های پیشین زیر و بم استفاده از ماده ۳۷ قانون رفع موانع تولید را مورد بررسی قرار دادیم ولی باز‌هم دولت به‌جای اجرای همین بند قانونی و به‌صورت دقیق‌تر استفاده از پتانسیل‌های قانونی این بند باز هم به سمت مدیریت بخشنامه‌ای متمایل شده است. البته این سوال اینجا مطرح خواهد شد که چرا قرار نیست مدیریت بازار بر پایه واقعیت‌های بازار و اقتصاد آزاد و روال مرسوم بر بازارهای جهانی اجرایی شود. درخصوص این مطلب در گزارشی با عنوان اهرم‌هاى توازن بازار مواد اولیه به این موارد در گذشته پرداخته‌ایم.
رخداد دیگر تاثیرگذار در این بازار نوسان حجم معاملات در هفته گذشته است. با توجه به نیمه تعطیل بودن هفته قبل شاهد محدودیت عرضه پلیمرها و محصولات شیمیایی در بورس کالا بودیم که همین سیگنال در نهایت به کاهش تزریق کالا از بورس به بازار منجر شده که خود یکی از دلایل رشد نرخ در این بازار بوده است. از سوی دیگر با آغاز به کار بازار و صنایع تکمیلی در هفته جاری جریان جدیدی از تقاضا به بازار وارد شده که در نهایت از رشد قیمت‌ها حمایت کرده است. در هفته گذشته حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا رقمی نزدیک به ۵۲ هزار تن بوده که این رقم کمترین حجم معاملات هفتگی از اوایل سال‌جاری تاکنون است، بنابراین یک سیگنال مهم از کاهش تزریق کالا به بازار داخلی را می‌توان مورد بررسی قرار داد.
فاکتور التهاب
التهاب واژه‌ای است که در دوره‌هایی با رشد شدید قیمت‌ها در رسانه‌ها به گستردگی دیده می‌شود. این وضعیت هم‌اکنون در بازار پلیمرها به اوج خود رسیده تا جایی که نرخ‌های موجود یکی از بالاترین قیمت‌ها در تاریخ فعالیت این بازار است، اگرچه برخی از گریدها با یک گام کاهش قیمت‌ها در روزهای اخیر روبه‌رو شده بودند. این وضعیت البته مختص بازار پتروشیمی نیست و بازار سکه، فولاد و حتی بازار آتی در بورس کالا با این شرایط روبه‌روست اگرچه رشد قیمت‌ها به بازار سهام هم کشیده شده است. این وضعیت یعنی روال عمومی در کشور در یک فاز رشد قیمتی است، اگرچه یکی از دلایل آن را باید افزایش مجدد قیمت دلار در کشورهای همسایه دانست ولی انتظارات تورمی را باید دلیل اصلی این وضعیت به‌شمار آورد. به‌صورت دقیق‌تر در زمانی که غول نقدینگی تحرک جدیدی پیدا کرده و سرعت چرخش پول هم در جامعه تقویت شده و ذهنیت به سمت افزایش نرخ در بازارهای مختلف حرکت می‌کند دیگر چیزی جلودار رشد قیمت‌ها نیست. این مطلب به معنی آن است که جریان افزایشی در اغلب بازارها خودنمایی می‌کند، ولی شدت و ضعف دارد. به‌عنوان مثال روند افزایش نرخ در ابتدا در بازار ارز و سکه خودنمایی کرد و البته تاکنون ادامه دارد. به موازات آن در بازار ملک هم چنین تحرکاتی دیده می‌شود و سپس به بازار فولاد، سهام و در نهایت به بازار پتروشیمی رسید.
این شرایط یعنی روند عمومی در بازار افزایشی است و این رشد نرخ به دلیل خاصی نیاز ندارد و بر پایه انتظارات تورمی و احتمال رشد بیشتر قیمت‌ها خودنمایی می‌کند. این وضعیت به وضوح نشان می‌دهد که در روند افزایش هیجانی نرخ دیگر نمی‌توان فاکتور تحلیل را چندان مؤثر ارزیابی کرد زیرا جو روانی است که برای بازار تعیین تکلیف کرده و این شرایط را مدیریت کرده و به آن انرژی جدیدی تزریق می‌کند. به‌نظر می‌رسد جو روانی عمومی در بازارهای کالایی هنوز افزایشی باشد زیرا این التهاب در بازار سکه و ارز فروکش نکرده است. با توجه به این شرایط تداوم وضعیت ملتهب در بازار باز‌هم دور از ذهن نیست اگرچه هر گرید و یا گونه پلیمری ویژگی‌های خود را خواهد داشت.
دنیای اقتصاد