بیابان‌ها بخش وسیعی از خاک ایران را تشکیل می‌دهند، به‌گونه‌ای که 2/3درصد از وسعت ایران بیابان است، هرچند که طرح‌ها و پروژه‌های مختلفی برای جلوگیری از بیابان‌زایی در کشورها مدنظر قرار گرفته است، اما بیابان‌ها دارای ظرفیت‌های گوناگونی هستند که دولت‌ها با برنامه‌ریزی درست می‌توانند از آن به‌عنوان یک منبع درآمد بهره ببرند.
پروژه‌های بیابان‌زدایی در ایران
نماینده موقت فائو در ایران با بیان اینکه تخریب خاک در جهان قابل جبران نیست، گفت: بر این اساس پروژه‌های مشترکی در ایران و سایر نقاط جهان به اجرا درآمده است. به گزارش ایرنا، رائو ماتا چالش‌ها و راهکارها که در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج برگزار شد، افزود: «پروژه احیای اراضی جنگلی و تخریب یافته» در مناطق خشک و نیمه خشک استان‌های کرمان و خراسان جنوبی یکی از مهمترین برنامه‌های مشترک در این حوزه است که با حمایت سازمان تسهیلات جهانی محیط‌زیست اجرا می‌شود .او اظهار کرد: در فرآیند اجرای پروژه احیای اراضی جنگلی و تخریب شده، ظرفیت‌های جوامع محلی به منظور تحقق مدیریت پایدار اراضی جنگلی و برای حفاظت از جنگل‌ها، اراضی فرسوده و دیگر منابع طبیعی و نیز ارتقای معیشت‌های جایگزین تقویت می‌شود. ماتا گفت: این پروژه‌ها در تطابق با سیاستگذاری‌های ملی در زمینه مقابله با بیابان‌زایی، حفاظت از تنوع زیستی و کاهش آثار منفی تغییرات آب‌و‌هوایی به اجرا درآمده است. او ادامه داد: در چارچوب برنامه یکپارچه مدیریت پایدار منابع آبی حوضه دریاچه ارومیه، فائو نیز حمایت‌های لازم برای احیای دریاچه و اکوسیستم جانبی دارد. ماتا ادامه داد: افزون براین، دو پروژه منطقه‌ای فائو در بخش کمبود آب و مبارزه با خشکسالی در ایران استمرار دارد. او گفت: یکی از پروژه‌ها با عنوان «اجرای برنامه 2030 برای کارآیی، بهره‌وری و پایداری آب در کشورهای خاور نزدیک و شمال آفریقا» تحت حمایت سازمان توسعه بین‌المللی سوئد و با هدف تدوین چارچوب مناسب برای اجرای تمهیدات برنامه 2030 در مبارزه با تاثیرات کمبود آب در ایران، اردن، لبنان، مصر، کرانه باختری و نوار غزه، تونس، الجزایر و مراکش، وارد مرحله اجرا شده است. او اضافه کرد: فائو همچنین در تلاش است تا از طریق دومین پروژه منطقه‌ای با عنوان «حمایت از پلت فرم همکاری منطقه‌ای در برنامه ابتکار کمبود آب» ظرفیت‌های منطقه‌ای و تبادل اطلاعات بین کشورهای منطقه را افزایش داده و چارچوبی برای افزایش بهره‌وری آب ارائه کند.
اراضی گلستان در خطر بیابانی شدن
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: حدود 300هزار هکتار از اراضی مناطق شمالی و مرزی استان در معرض بیابانی شدن و تبدیل به دشت رسوبی شور است. ابوطالب قزلسفلو افزود: مناطق در معرض خطر بیابانی شدن دارای هوای گرم و خشک بوده و بیشتر در حوزه شهرستان‌های گُمیشان، آق قلا، گنبدکاووس، مراوه تپه و آزادشهر قرار دارد. او تصریح کرد: بخشی از قسمت‌های جلگه‌ای و اراضی پست استان به‌علت مجاورت با صحرای قره قوم ترکمنستان در معرض پدیده خزنده بیابان‌زایی است. مدیرکل منابع طبیعی با بیان اینکه محدوده مناطق مستعد بیابان‌زایی منطبق با محدوده مراتع قشلاقی شمال استان است، افزود: چالش‌های مدیریتی مراتع قشلاقی به‌نوعی همان چالش‌های مدیریتی مناطق بیابانی استان است. به‌گفته او، بهره‌برداری سنتی و معیشتی از مراتع و جمعیت انسانی و دامی مازاد، کوچک‌بودن اندازه واحدهای بهره‌برداری از مراتع، وجود بهره‌برداران خرده‌پا و ناهماهنگی بین دامداران برای اجرای طرح‌های مرتع‌داری، رعایت‌نکردن ظرفیت و قابلیت اراضی به‌ویژه زراعت در زمین‌های کم‌بازده و رعایت‌نکردن اصول زراعت در مناطق خشک، کمبود مراتع ییلاقی و بهره‌برداری طولانی‌مدت از مراتع قشلاقی را از جمله چالش‌ها در استان برشمرد. قزلسفلو؛ به اعتبارات بیابان‌زدایی در استان طی سال گذشته اشاره کرد و گفت: از مجموع 67میلیارد ریال اعتبار مصوب حدود 42میلیارد ریال اختصاص پیدا کرد.
احیای زمین‌های استان البرز
کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی ملل متحد سازمان ملل متحد برای مبارزه با بیابان‌زایی در کشورهای مبتلا، به‌ویژه درآفریقا که به‌طور جدی با خشکسالی، بیابان‌زایی و کاهش اثرات خشکسالی را در ژوئن 1994 مصوب کرد و کشور ایران سومین کشور امضاکننده آن است. جلوگیری یا کاهش تخریب سرزمین، احیای زمین‌های کم تخریب شده، احیای زمین‌های در حال بیابانی شدن استان البرز از جمله اهداف مقابله با بیابان‌زایی است .رئیس اداره امور بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز گفت: طرح‌های بیابان‌زدایی که تاکنون برای عرصه‌های بیابانی این استان تهیه شده و در دست اجرا بوده در مجموع به مساحت 54هزار و 177 هکتار است. علی طاهری افزود: به‌منظور مقابله با پدیده گرد و غبار از محل اعتبارات سفر ریاست‌جمهوری در سال 96، بودجـه‌ای بـالغ بـر 150میلیارد ریال مصوب شده که بیش از 40درصد آن تاکنون تخصیص داده شده است.
آرمان