این عوامل همگام با کاهش محسوس قدرت نقدینگی و فشار فروش در گروه‌های فلزی-معدنی منجر به چرخش نقدینگی از سمت سهام با ارزش بازار بالاتر به سوی برخی گروه‌های کوچکتر شد. این انتقال نقدینگی به‌دلیل عدم‌پشتوانه بنیادی سهام کوچکتر در شرایط فعلی از نگاه کارشناسان، پرریسک ارزیابی می‌شود.
شاخص کل بورس تهران روز گذشته با افت ۵۸۸ واحدی (معادل بیش از ۵/ ۰ درصد) یک کانال دیگر به عقب نشست. افت قیمت فلزات پایه در بازارهای جهانی و شدت گرفتن ریسک‌های سیستماتیک مهم‌ترین دلایل کاهش عمومی قیمت سهام طی معاملات این روز به شمار می‌روند. این عوامل موجب افت محسوس حجم و ارزش معاملات بورس شد. همگام با کاهش نقدینگی و فشار فروش در گروه‌های فلزی -معدنی، می‌شد چرخش جریان نقدینگی از سوی سهام با ارزش بازار بالاتر را به سوی برخی نمادهای کوچکتر (عمدتا بدون پشتوانه بنیادی در حمایت از قیمت سهم) مشاهده کرد. امری که رشد ۳/ ۰ درصدی شاخص هموزن را رقم زد. روند حرکت نقدینگی در چنین فضایی تجربه بازی بعضا پرخطر بورس‌بازان را در مقاطع مختلفی در اذهان زنده می‌کند؛ جایی که جریان‌های سفته بازانه موجب شد، برخی سهامداران زیان قابل توجهی را متحمل شوند.
گریز به حافظه تاریخی سهامداران
این روز‌ها تهدید‌های رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد ایران تشدید شده است. آمریکا تلاش‌های بسیاری را در جهت منزوی کردن ایران انجام می‌دهد. هر‌چند ایران مذاکراتی را با چین و روسیه در جهت مقابله با تحریم‌ها به پیش می‌برد با این حال همچنان نگرانی در مورد وضعیت آتی اقتصادی کشور وجود دارد. از طرفی سهامداران به دنبال تشدید تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین بازارهای جهانی شاهد نزول قیمت فلزات پایه هستند. این دو عامل دیروز معادلات داد‌وستد سهام را با محوریت سهام فلزی- معدنی به پیش بردند. متعاقب آن حجم و ارزش معاملات کاهش محسوسی را تجربه کردند. به دنبال کاهش قدرت نقدینگی و دور شدن نمادهای فلزی- معدنی از کانون توجه سهامداران، نقدینگی مقصد نمادها با ارزش بازار کوچکتر را پیش گرفت. نمادهایی که با جریان کمتر پول قابلیت ایجاد نوسان و بالطبع کسب سود در آنها بیشتر است. این چنین روندی در فضایی که قدرت نقدینگی کاهش می‌یابد، پیش‌تر نیز تجربه شده است.
ارزش معاملات خرد سهام دیروز به ۱۴۲ میلیارد تومان رسید. این در حالی است که میانگین روزانه ارزش معاملات از ابتدای تیر ماه تا پایان معاملات روز چهارشنبه بالغ بر ۳۸۵ میلیارد تومان بوده است (ارزش معاملات «پارس» در روز عرضه اولیه در نظر گرفته نشده است). کاهش محسوس جریان نقدینگی طی روز گذشته توان به حرکت درآوردن غول‌های بازار سرمایه را نداشت ضمن آنکه عمده نمادهای بزرگ بازار به دلیل سیگنال‌های منفی از سوی بازارهای جهانی از نظر سهامداران دور بودند. بر این اساس شرکت‌ها با ارزش بازار کمتر، هدف سرمایه‌گذاران قرار گرفتند. این روند دیروز به‌طور محسوسی در گروه خودرویی قابل رصد بود. صنعت خودرو با خبر‌هایی در مورد قطع همکاری شرکای اروپایی به دلیل فشار آمریکا مواجه است با این حال دیروز ۲۴ میلیارد تومان از نقدینگی در سهام زیرمجموعه این صنعت گردش یافت تا شاخص خودرو رشد ۲۵/ ۲ درصدی را تجربه کند و در رتبه دوم جدول صنایع با بیشترین بازدهی قرار گیرد. باید توجه داشت، نمادهای این گروه از پتانسیل بنیادی قدرتمندی برخوردار نیستند. به اعتقاد کارشناسان این موضوع در گزارش‌های عملکرد این شرکت‌ها در فصل بهار قابل رصد خواهد بود. صنعت خودرو از بر هم خوردن برجام و فشار تحریم‌ها نیز تاثیر زیادی می‌پذیرد. از این رو کسانی که بر موج سفته‌بازی در این گروه به دنبال کسب بازدهی می‌روند، باید ریسک مزبور را مدنظر داشته باشند. ریسکی که با کارشکنی‌های آمریکا در شرایط کنونی نگرانی بیشتری را ایجاد می‌کند.
اما چرا می‌گوییم موج تقاضا در سهام کوچکتر در چنین شرایطی خطرناک است؟ حقیقت این است که روند فعلی قیمت‌ها در نمادهای کوچکتر مبنای بنیادی قابل توجهی ندارد. از آنجا که خریداران با توجه به سطح نقدینگی موجود توان چندانی برای به حرکت درآوردن نمادهای بزرگ ندارند، وارد نمادهایی می‌شوند که ارزش بازار پایین‌تری دارند. به عبارت دیگر سفته‌بازان بیشتر به خرید سهام شرکت‌های کوچکتر تمایل نشان می‌دهند، چرا که سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها به‌دلیل ارزش بازار کمتر در مقایسه با سهام شرکت‌های بزرگ، گزینه مناسب‌تری برای کسب سود سریع هستند. در واقع، در شرکت‌های کوچک که تعداد سهام کمتری دارند و حجم مبنای آنها پایین است، راحت‌تر می‌توان عملیات سفته‌بازی انجام داد و با ایجاد نوسانات روزانه، کسب سود کرد. با این حال تجربه نشان داده است پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، حباب قیمتی تخلیه می‌شود و قیمت سهم‌ها افت شدیدی را تجربه می‌کند. به بیان دیگر استراتژی این گروه از بورس‌بازان در چنین شرایطی این است که با ورود نقدینگی به گروه‌های مورد نظر، نوسان قیمتی را رقم می‌زنند و به سود مورد نظر دست می‌یابند و از سهم خارج می‌شوند. در این میان، سهامداران تازه وارد و ناآگاه، قربانی این رفتارهای سفته‌بازانه می‌شوند و بعضا زیان‌های سنگینی را نیز متحمل می‌شوند. این روند در تاریخ معاملات بورس تهران اتفاق تازه‌ای نیست و نمونه‌های زیادی از آن قابل ذکر است (به‌طور مثال تقاضای سهام خودرویی در زمستان ۹۴ یا موج سفته‌بازی در گروه‌های کوچک بازار در اوایل بهار سال گذشته).
صدرنشینان دیروز، قعر‌نشینان امروز
گروه‌های فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی بورس تهران مدت‌ها مورد توجه سهامداران قرار داشتند. این صنایع که در سال ۹۶ در صدر جدول بازدهی گروه‌های بورسی قرار داشتند، در سال جاری نیز از توجه سهامداران برخوردار بودند (این دو گروه به ترتیب در سال گذشته بازدهی بیش از ۷۰ و ۴۸ درصدی را تجربه کرده بودند).
رکورد شکنی قیمت‌ها در بازارهای جهانی در کنار صعود نرخ دلار مهم‌ترین دلایل اقبال سهامداران به این گروه بود. پس از دخالت سیاست‌گذار در بازار ارز و اعمال نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای دلار در فروردین سال‌جاری هر‌چند سهامداران جوانب احتیاط را در مورد سهام این گروه‌ها که عمدتا صادرات محور بودند، مدنظر داشتند، با این حال جهش‌های قابل‌توجه در قیمت جهانی فلزات پایه و همچنین سیگنال‌ها از عقب‌نشینی دولت در بازار ارز از روزهای پایانی بهار این صنایع را بار دیگر مدنظر بورس بازان قرار داد. با این حال دیری نپایید که تشدید تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا قیمت سهام مربوطه را تحت‌فشار قرار داد.دیروز صنعت کانه‌های فلزی با افت ۴/ ۳ درصدی شاخص، زیان‌ده‌ترین گروه بورسی بود. صنعت فلزات اساسی نیز ریزش ۲ درصدی را ثبت کرد. در این گروه «فملی» که چهارشنبه هفته گذشته پس از برگزاری مجمع سالانه به گردونه معاملات بازگشت، با کاهش شدید قیمت سهم روبه‌رو شد. ریزش قیمت مس در بازار جهانی نقش اصلی را در این ریزش ایفا می‌کرد.این نماد دیروز تا کف مجاز روزانه ریزش قیمت سهم را تجربه کرد و بیشترین تاثیر منفی را در محاسبه شاخص کل بر‌جا گذاشت. «کگل»، «فولاد» و «کچاد» نیز رتبه‌های بعدی جدول نمادها با بیشترین تاثیر منفی در محاسبه شاخص کل را به خود اختصاص دادند. افت قیمت سنگ‌آهن عامل فشار بر دوقلوهای سنگ‌آهنی به‌شمار می‌رود. قیمت فولاد در بازارهای جهانی تحت‌تاثیر قوانین حمایت‌کننده زیست‌محیطی چین با رشد مواجه شد، با این حال بزرگترین سهام مربوط به این فلز یعنی«فولاد» ۱۶۰ واحد از ارتفاع شاخص کل کاست. به‌نظر می‌رسد ریسک‌های سیاسی و جو روانی بازار بر اثر افزایش قیمت جهانی این محصول غلبه کرده و افت قیمت این نماد را رقم زده است.
در تحولات پیرامون این گروه،قیمت مس در بازار جهانی با افت هفتگی ۷/ ۰ درصدی در سطح ۶۲۱۶ دلار قرار گرفته است.معاملات روی نیز طی هفته گذشته با افت ۷/ ۵ درصدی قیمت این محصول پایان یافت.سرب نیز با افت ۸/ ۵ درصدی در سطح ۲۲۱۰ دلار در هرتن قرار گرفت.به گزارش سایت تحلیلی «دنیای‌بورس»، هر‌چند هفته گذشته تشدید تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین افت سنگین قیمت فلزات پایه را به همراه داشت، با این حال انتشار گزارش‌های مهم از اقتصاد چین در پایان هفته تا حدودی موجب بازگشت قیمت‌ها شد.جایی که نرخ رشد ۹/ ۱ درصدی شاخص قیمت مصرف‌کننده و همچنین نرخ رشد شاخص قیمت تولیدکننده در سطح ۷/ ۴ درصد که بالاتر از برآورد کارشناسان بود، موجب بازگشت آرامش نسبی به معاملات این گروه‌ها در روز جمعه شد.برخی کارشناسان معتقدند از آنجا که ریزش اخیر قیمت فلزات در بازارهای جهانی دلیل بنیادی نداشته است، کوچک‌ترین پالس از توافق چین و آمریکا می‌تواند معاملات این بازارها را به‌طور کلی تغییر دهد.
چه خبر از دیگر گروه‌ها؟
همان‌طور که اشاره شد، گروه خودرو دیروز شاهد ورود نقدینگی نسبتا قابل‌توجهی به معاملات سهام زیرمجموعه بود. این صنعت در صدر‌جدول صنایع با بیشترین حجم و ارزش معاملات قرار گرفت و عنوان برترین صنعت بورسی را به خود اختصاص داد.مطابق آنچه اشاره شد، دلیل بنیادی خاصی برای ورود نقدینگی بورس بازان به این گروه ارزیابی نمی‌شود، از این‌رو سهامداران باید ریسک حضور سهامداری این شرکت‌ها به‌خصوص در شرایط فعلی را بپذیرند.
طی معاملات روز شنبه نماد تازه‌وارد بورس «پارس» همچنان خبر‌ساز بود. «پارس» که روز چهارشنبه هفته گذشته وارد بورس شد، دیروز با افزایش قیمت در سقف مجاز روزانه مواجه شد و صدر‌نشین نمادها با بیشترین تاثیر مثبت در محاسبه شاخص کل بود. این نماد پس از رکورد‌شکنی در تعداد سهامدار در روز عرضه اولیه، در معاملات دیروز نیز رکورد تازه‌ای را خلق کرد. به این ترتیب ارزش تقاضا در صف خرید این نماد دیروز از ۴۲۲۰ میلیارد تومان فراتر رفت. این رکورد پیش از این متعلق به نماد «پرداخت» با رقمی در حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان بود.
دنیای اقتصاد