پردر آمدها؛ مقصران اصلی اتلاف انرژی

پیش‌بینی شده دمای هوا در تهران به بالای 40درجه می‌رسد و در مناطقی چون اهواز، بندرعباس، شیراز و مشهد هوا گرم‌تر می‌شود. این افزایش دما، در شرایطی است که بیشترین میزان مصرف برق در کشور همچنان مربوط به استفاده از وسایل سرمایشی و ساعات پیک مصرف است. شرکت توانیر پیرو این موضوع اطلاعیه‌ای بدین شرح صادر کرد که با بالارفتن دمای هوا، مصرف برق نیز به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد که بیشترین علت آن استفاده از وسایل سرمایشی است. در تهران هر یک درجه افزایش دما، باعث بالارفتن 200مگاواتی مصرف برق می‌شود. این روند در کل کشور، گاه به بیش از 1500 مگاوات می‌رسد مروری بر انواع سیاست‌هایی که در مورد گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد که، سیاست‌های مختلف ممکن است در شرایط مختلف متناسب با عواملی مانند قوانین تجارت در کشورها، تاریخچه تغییرات اقتصادی و یا میزان بلوغ بخش‌هایی از صنایع مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر که هدفگذاری شده است، متفاوت باشد و ممکن است برخی از سیاست‌ها از نظر نهادی امکان‌پذیر نباشد، یا مورد قبول ذی‌نفعان کلیدی در یک کشور قرار نگیرد و برخی از آنها برای شرایط خاص باشد، بدون آنکه سبب گسترش فناوری‌های مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر باشد. حال با وجود مشکلاتی که در کشور به وجود آمده است، به نظر می‌رسد یکی از بهترین راه‌های مدیریت مصرف و تولید برق استفاده از همین انرژی‌های نامحدود طبیعی باشد.

مصرف برق کدام بخش بیشتر است؟

با توجه به داده‌های وزرات نیرو، مصرف بخش خانگی کشور در زمان اوج بار بیش از ۵۰درصد از کل مصرف و مصرف برق صنایع در زمان اوج بار حدود ۱۸درصد از کل مصرف است. بیشترین سهم در زمینه تقاضای مصرفی زمان اوج بار مربوط به بخش خانگی با 8/50درصد است. به همین دلیل در صورتی که درصد مساوی از بخش‌های مختلف به عنوان معیار کاهش اوج بار قرار بگیرد، بخش خانگی بیشترین کاهش در توان مصرفی اوج بار را دارد. علاوه بر این، آمار منتشرشده از وزارت نیرو نشان می‌دهد که اختلاف اوج مصرف تابستان و زمستان در سال ۹۶ به بیش از ۲۰هزار مگاوات رسید که سهم وسایل سرمایشی بخش خانگی از این عدد در حدود ۱۵هزار مگاوات بوده است. اما برخلاف بخش خانگی، بخش صنعت در طول سال مصرف یکنواختی داشته و تاثیری بر اختلاف اوج مصرف تابستان و زمستان ندارد. می‌توان گفت که اثر صنعت بر اختلاف بار تابستان و زمستان در حد صفر و کل مصرف صنعت در لحظه اوج بار فصل تابستان هم در حدود یک‌سوم بخش خانگی است. با این وجود و به‌رغم آنکه عمده اتلاف انرژی در بخش خانگی و در دهک‌های بالای درآمدی جامعه اتفاق می‌افتد، هیچ مکانیزمی برای اصلاح الگوی مصرف این گروه و هیچ سازوکار تنبیهی بازدارنده‌ای برای آنها تدارک دیده نشده است. یک کارشناس انرژی با توجه به داده‌های مرکز آمار که مشترکان پرمصرف خانگی بیش از ۴۲درصد انرژی برق این بخش را مصرف می‌کنند، گفت: با همین نسبت می‌توان گفت که تنها توان مصرفی وسایل سرمایشی سه دهک بالای جامعه بیش از شش‌هزار مگاوات است. این در حالی است که توان مصرفی صنایع بزرگ در هیچ روزی از سال ۹۶ از پنج‌هزار مگاوات تجاوز نکرده است. احمد حسینی به مهر، گفت: در واقع می‌توان گفت که توان وسایل سرمایشی سه گروه درآمدی بالای جامعه بیشتر از توان مصرفی کل صنایع بزرگ کشور است. به همین دلیل باید برای حل بحران برق به جای تمرکز بر بخش صنعت، بر بخش پرمصرف خانگی تمرکز کرد. او افزود: علاوه بر این، سیاست‌گذاری انرژی در بسیاری از کشورهای صنعتی مانند آلمان، کره جنوبی، مالزی و سوئد نشان می‌دهد که علاوه بر بالاتربودن سهم مصرف برق صنایع نسبت به بخش خانگی، قیمت برق صنعتی نسبت به خانگی در این کشورها ارزان‌تر است، اما در ایران مشاهده می‌شود که قیمت برق صنایع در حدود 4/1برابر قیمت بخش خانگی است و در تابستان هم به میزان ۲۰درصد به تعرفه برق صنایع افزوده می‌شود. این امر کاملا غیرمنطقی و برخلاف سیاست‌های قیمتی در کشورهای پیشرفته است. این مقام مسئول گفت: این مساله یکی از مهم‌ترین ایراداتی است که در رابطه با حمایت از بخش صنعت مطرح می‌شود.

کشاورزان کم مصرف، مشمول برق رایگان

معاون دفتر مدیریت مصرف شرکت توانیر اعلام کرد: اگر کشاورزان به میزان چهار ساعت در زمان اوج بار پمپ‌های آب خود را خاموش کنند، در 20 ساعت باقیمانده شبانه‌روز از برق رایگان برخوردار می‌شوند. به گزارش ایرنا، علیرضا احمدی‌یزدی اظهار داشت: وزارت نیرو برای جبران کمبود برق در زمان اوج مصرف، مشوق‌هایی را در نظر گرفته است و مشترکان مختلف اعم از صنعتی، کشاورزی و خانگی می‌توانند با به‌کارگیری راهکارهایی هم به جلوگیری از خاموشی در شبکه برق کشور کمک کنند و هم مشمول پاداش‌ها و تخفیف‌های این وزارتخانه شوند. او درباره تخفیف‌هایی که برای بخش کشاورزی لحاظ شده است، توضیح داد: کشاورزان فرصت دارند تا 15خرداد با امضای قرارداد با ادارات برق شهرستان خود، در طرح مدیریت مصرف برق در بخش کشاورزی همکاری داشته باشند. این مقام مسئول ادامه داد: در بخش کشاورزی، تفاهمنامه‌ای با مشترکان کشاورزی امضا می‌شود که بر مبنای آن، اگر کشاورزان در چهار ساعت اوج بار روزانه یعنی در ساعت‌های 12 تا 16 هر روز، پمپ‌های آب خود را خاموش کنند، در 20 ساعت باقیمانده شبانه‌روز، می‌توانند از برق رایگان استفاده کنند. احمدی‌یزدی زمان اجرای این طرح را از 15خرداد تا 15شهریور اعلام کرد و گفت: فرمول و جداول مربوط به آن از طریق شرکت‌های برق منطقه‌ای و توزیع برق به اطلاع مشترکان کشاورزی رسیده است. او با بیان اینکه 55هزار مشترک کشاورزی پارسال برای مدیریت بار با صنعت برق همکاری داشته‌اند، گفت: به دنبال این مشارکت، در زمان اوج مصرف یکهزار و 370مگاوات از بار شبکه سراسری کاهش یافت. معاون دفتر مدیریت مصرف برق شرکت توانیر با تاکید بر اینکه مشترکان کشاورزی در سال‌های گذشته از این طرح استقبال خوبی داشته‌اند، گفت: در سال 94 تعداد 26هزار کشاورز در این طرح مشارکت کردند و در سال 95 نیز 40هزار مشترک در این طرح حضور داشتند. احمدی‌یزدی گفت: ما از مشترکان کشاورزی نمی‌خواهیم 100درصد مصرف برق خود را قطع کند؛ چون امکان دارد کشاورز علاوه بر موتور چاه، یک اتاق نگهبانی هم داشته باشد و بخواهد چراغ، یخچال و تلویزیونی روشن کند؛ بنابراین کشاورزان در حد مصرف این لوازم مجاز هستند. او افزود: مشترکانی که سال‌های قبل با وزارت نیرو همکاری می‌کردند، خودشان مبلغ و مروج این طرح شده‌اند. مشترکان نمی‌توانند بدون هماهنگی با شرکت‌های توزیع نیروی برق و برق منطقه‌ای مدعی تخفیف و پاداش شوند؛ مثلا نمی‌توانند در مرداد ادعا کنند در تیر در کاهش بار همکاری داشته‌اند و انتظار پاداش داشته باشند. با توجه به کاهش بارش‌ها در سال آبی جاری، توان تولید برق از نیروگاه‌های برقابی کاهش یافته است و از این رو شرکت توانیر در نظر دارد در فصل تابستان امسال که زمان اوج مصرف برق به شمار می‌رود، از طریق مدیریت مصرف شش‌هزار مگاوات از برق مصرفی مشترکان بکاهد تا کشور با مشکل خاموشی مواجه نشود. رکورد مصرف برق در تابستان سال گذشته از مرز 55هزار مگاوات در روز عبور کرده است.

لزوم رعایت مصرف برق

کاهش بارندگی‌ها طی سال آبی منتهی به تابستان امسال منجر به کم‌آبی و در نتیجه عدم امکان تولید در نیروگاه‌های آبی شده و شبکه برق کشور با محدودیت‌هایی در تامین برق مواجه شده است. از این رو از بخش‌های مختلف خانگی، تجاری، مجتمع‌های تولیدی و صنعتی و کشاورزان انتظار می‌رود تا در ساعات اوج بار‌ پیک مصرف‌ و در ساعات‌ اوج بار 12 الی 16 و 20 الی 23 به صلاحدید مشترکان تا حد امکان از لوازم پرمصرف برقی به طور همزمان استفاده نشود و کارکنان صنعت برق را تنها با 10درصد صرفه‌جویی، در ارائه هرچه بیشتر خدمات و تامین برق پایدار یاری دهند تا از بروز محدودیت‌های خاموشی ناخواسته که به دلیل افزایش بیش از حد مصرف برق رخ می‌دهد، جلوگیری شود.

آرمان