پس از آنکه دولت از شامگاه 20 فروردین تصمیم گرفت سیاست ارزی خود را تغییر دهد، تامین ارز مسافرتی هموطنان را نیز متقبل شد. تا پیش از اجرای سیاست‌های جدید ارزی بویژه در ماه‌های پایان پارسال و فروردین امسال، بسیاری از شهروندان به بهانه تهیه ارز مسافرتی در مقابل صرافی‌ها صف می‌کشیدند و حتی وضع مقررات سختگیرانه نظیر ارایه گذرنامه ممهور به ویزا، پرداخت عوارض خروج و بلیت مسافرتی نیز مانع از آن نشد.
در روش جدید، بانک‌های ملی، ملت، تجارت، سامان و پارسیان در تامین ارز مسافرتی و زیارتی همکاری دارند و ارز مورد نیاز در شعب بانکی مستقر در مبادی خروجی کشور تحویل مسافران میشود. براساس دستورالعمل بانک مرکزی تامین و پرداخت ارز مسافرتی به صورت اسکناس برای مسافران هوایی به مقصد کشورهای ارمنستان، جمهوری آذربایجان، بلاروس، استونی، لتونی، لیتوانی، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، مولداوی، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان، اوکراین، ازبکستان، ترکیه، افغانستان، بحرین، قطر، کویت، پاکستان، عمان، امارات متحده عربی و قبرس به مبلغ 500 یورو یا معادل آن به سایر ارزهاست؛ سقف این نوع ارز برای سایر کشورها بجز عراق به مبلغ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزهاست و ارز مورد نیاز زائران عتبات عالیات به دینار و به میزان 250 هزار دینار عراقی تعیین شده است.
در سه ماهی که از اجرای سیاست‌های جدید ارزی می‌گذرد، تخصیص ارز مسافرتی محل بحث کارشناسان و فعالان اقتصادی بوده است و همگان از اینکه منابع ارزی کشور صرف گردشگری‌های غیرضرور می شود، تاکید دارند. همین تخصیص ارز ارزان سبب شده تا آژانس‌های مسافرتی برای استفاده از آن دست به ترفندهای جدیدی چون جابجایی صوری مسافر و استفاده از سهمیه ارزی وی بویژه در مقاصدی که نیازی به اخذ روادید ندارد، شوند و حتی برخی از هموطنان سفر خارجی را بر گردشگری داخلی ترجیح دهند.«اصغر سمیعی» رئیس اسبق کانون صرافان در این باره می‌گود: اصولاً اینکه بخواهند ارز را به شکل ارزان به مسافر دهند، روش غلطی است و فقط مردم را به انجام سفر خارجی تشویق می‌کند.
«اگر منابع ارزی کشور محدود است، باید در هزینه کردن آن نیز وسواس داشت نه اینکه با تخصیص ارز مسافرتی، نوعی رانت برای قشر متوسط و مرفه در مقایسه با دیگر اقشار جامعه بوجود آوریم». سمیعی تاکید کرد: هیچکس با تخصیص ارز مورد نیاز صنعتگران و تولیدکنندگان و حتی برای واردات کالاهای اساسی و دارو مخالف نیست اما باید دید تخصیص ارز مسافرتی چه منفعتی برای کشور دارد که در فهرست بانک مرکزی قرار گرفته است. این دیدگاه مورد تایید نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز قرار دارد؛ جبار کوچکی نژاد رئیس فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری در مجلس با اعلام اینکه ارز دولتی فقط باید به سه گروه بیماران، دانشجویان خارج از کشور و بازرگانان اختصاص یابد، خواستار قطع موقت ارز مسافرتی شده است.
وی به استناد توصیه‌های رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه باید از سفرهای غیرضرور خارجی خودداری شود، گفته است: بهتر است در مقطع کنونی که در جنگ اقتصادی قرار داریم هم مسئولان و هم مردم از انجام این سفرها صرف نظر کنند و از این رو حذف ارز مسافرتی و گردشگری یکی از راهکارهایی است که سفرهای غیر ضروری به خارج از کشور را کاهش می‌دهد. پیگیری از بانک مرکزی نشان می‌دهد از 21 فروردین ماه که سیاست‌های جدید ارزی اعمال شده تا 23 تیرماه یعنی در مدت 3 ماه در مجموع معادل 312 میلیون دلار ارز مسافرتی به هموطنان تخصیص یافته؛ این درحالیست که میزان ارز تخصیصی برای واردات خودرو که جنجال برانگیز شد، 120 میلیون و 845 هزار و 84 یورو ارز دولتی بود.
بر اساس آمار، در سال گذشته حدود 9 میلیون نفر از هموطنان به خارج از کشور سفر کردند که نیمی از آنان گردشگران زیارتی بودند؛ در مجموع ترکیه، عراق، امارات، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان بیشترین مقصد سفر ایرانیان در سال گذشته بوده است. در این پیوند علی اصغر مونسان رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز اعلام کرده که درخصوص اصلاح شیوه تخصیص ارز مسافرتی با رئیس بانک مرکزی مکاتبه‌های متعددی داشته است زیرا به عقیده وی، ارزی که برای تسهیل سفر مردم در نظر گرفته شده زمینه‌ساز سودجویی برخی افراد شده است و این روش باید اصلاح شود. این روزها زمزمه‌هایی مبنی بر حذف ارز مسافرتی به گوش می‌رسد؛ موضوعی که به نظر می‌رسد مورد توافق دولت، مجلس، فعالان اقتصادی و حتی فعالان ارزی باشد که انتظار دارند در شرایط جدید پیش آمده برای کشور، منابع ارزی کشورمان بیش از پیش صیانت شود.
ایرنا