دست های پنهان در بازار ارز چه کسی مقصر است؟/

نرخ ارز طی چند روز گذشته سیر صعودی به خود گرفت. کارشناسان عوامل گوناگونی را علت این التهاب کاذب عنوان می کنند و معتقدند ترکیب عواملی نظیر سوداگری دست های پنهان ، فضاسازی روانی و رسانه ای، اهمال برخی مسئولان اقتصادی در زمینه روشنگری و تدبیر و تنظیم بازار و وجود نقدینگی موجب صعود قیمت ارز شده است.
 پس از نشست اجلاس غیرمتعهدها در تهران، بورس به این رخداد واکنش مثبت نشان داد وهمه روزه شاهد بالا رفتن شاخص ها بودیم. سکه و ارز نیز بازار آرامی داشتند. اما چند روزی است که بازار با نوسان روبرو شده و قیمت سکه و ارز روند صعودی گرفته است. رئیس جمهور هفته گذشته در گفت وگوی زنده تلویزیونی، از دستگیری اخلال کنندگان بازار ارز خبر داد و گفت: تعداد زیادی از مشکلات بازار ارز ناشی از آن بود که باندهای داخل فقط برای اهداف سیاسی و اقتصادی وارد شدند.
بنابر اظهار نظر کارشناسان، سیاست های نادرست تعدیل بازار ارز باعث ایجاد روند رو به رشد قیمت دلار شده و به رغم برنامه های دولت برای کنترل بازار ارز، در طول 7 الی 8 ماه اخیر وضعیت بازار ارز پرنوسان بوده است.
غلامرضا اسداللهی عضو هیئت رئیسه کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفت وگو با فارس اظهار داشت: دولت باید بر نرخ ارز مدیریت و کنترل داشته باشد و اگر قیمت ها به صورت سرسام آور بالا رود این مدیریت نیست.
وی تأکید کرد: در شرایط افزایش بی ضابطه نرخ ارز اولاً قدرت خرید مردم کم می شود، ثانیاً ارزش پول ملی کاسته شده و از طرفی چون صنایع کشور نوپا هستند، قیمت مواد اولیه بالا رفته و این صنایع از هم می پاشند.
اسداللهی افزود: دولت باید چاره اندیشی کند و نرخ ارز به صورت معقول تعیین شود.
وی افزود: بانک مرکزی باید برای مدیریت نرخ ارز راهکار ارائه کند.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون برنامه و بودجه در مورد اینکه آیا بانک مرکزی بر نرخ ارز مدیریت می کند گفت: جلسات متعددی در کمیسیون برنامه و اقتصاد با بانک مرکزی برگزار شد که وضعیت ارز در کشور ساماندهی شود و اینکه سامان پیدا نکرده قابل بررسی است که آیا بانک مرکزی توان ندارد؟
اسداللهی تأکید کرد: دولت باید وضعیت اقتصاد را درست کند و به سمت ثبات حرکت کند و تا زمانی که فضای جامعه در نرخ ارز ملتهب باشد همیشه تقاضا بیشتر ازعرضه ارز است.
بنابراین گزارش، به هر حال باید بازار ارز و سکه کنترل شود و اخلال کنندگان اگر شناسایی شده اند به مردم معرفی شوند. زیرا تاوان گرانی ارز و سکه را مردم می دهند و جیب عده ای سوداگر روز به روز پرتر می شود.
ارزیابی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه
از سوی دیگر رئیس کمیسیون برنامه و بودجه گفت: اشتباه دولت این است که از سه هفته قبل عرضه دلار در بازار متوقف شده است.
غلامرضا مصباحی مقدم در گفت وگو با فارس در مورد بورس ارز و تکلیف قانون برنامه پنجم برای نرخ شناور مدیریت شده ارز گفت: بورس ارز بهترین راه برای اجرای قانون برنامه پنجم در زمینه نرخ ارز یعنی شناور مدیریت شده است.
وی افزود: مجلس دنبال تک نرخی شدن ارز بر اساس نرخ شناور مدیریت شده است و اگر دولت در سال گذشته توسط بانک مرکزی بورس ارز را راه اندازی کرده بود، شاهد شوک ارزی در بازار نبودیم. وقتی شوک ارزی در بازار اتفاق می افتد، باید دولت نرخ ارز را به صورت شناور مدیریت کند، وگرنه شکاف بین نرخ مرجع ارز و نرخ آزاد افزایش یافته و راه برگشت این است که بورس ارز راه اندازی شود و نرخ ارز به صورت شفاف و واقعی در آن تعیین شود.
مصباحی مقدم افزود: مصوبه کارگروه مشترک دولت و مجلس در مورد نرخ ارز باید اجرا شود، اما هنوز زمان آن مشخص نشده است، همه چیز بستگی به تصمیم دولت دارد و بهتر است هر چه سریعتر بورس ارز تشکیل شود تا نرخ ها متعادل شود.
تنظیم بازار و بورس ارز
سخنگوی کمیسیون حمایت از تولید ملی گفت: در بخش تقاضا بخشی از افراد به جای سپرده گذاری در بانک ها و بورس، به سمت خرید ارز می روند. جعفر قادری به ایسنا گفت: سیاست های دولت باید این اطمینان را ایجاد کند که ارز موردنیاز تامین می شود.
وی شرایط عرضه ارز و صادرات نفت و صادرات کالاهای غیرنفتی را در میزان درآمدهای ارزی نسبت به گذشته موثر دانست و گفت: هر نوع کاهش در عرضه ارز باعث می شود قیمت ارز های خارجی بالا برود و پول ملی ما تضعیف شود.
در همین حال مرتضی دلخوش کارشناس اقتصادی راه اندازی بورس ارز را راهکار مناسبی برای جلوگیری از تلاطم های ارزی در چند سال اخیر عنوان کرد و گفت: افزایش نقدینگی در بازار ارز، تغییرات غیرمتعادلی را همراه با افزایش قیمت در نرخ ارز به همراه داشته که هیچ یک براساس استاندارد و برنامه اقتصادی مشخصی نبوده است اما بورس ارز می تواند با برقراری تعادل بین عرضه و تقاضا و تعیین قیمت واقعی تا حدودی از مشکلات ارزی بکاهد.
فرزین: دولت
در حال بررسی راه اندازی بورس ارز است
از سوی دیگر محمدرضا فرزین عضو شورای پول و اعتباردرباره زمان راه اندازی بازار بورس ارز با توجه به درخواست مهلت یک ماه توسط بخش خصوصی تصریح کرد: دولت در حال بررسی ابعاد است و به طور مشخص زمانی این بازار راه اندازی می شود که توافق بین بخش خصوصی و دولتی وجود داشته باشد.
وی با تاکید بر این که وقتی نتوانیم قیمت ارز را مدیریت کنیم بازار کالا نیز مدیریت نخواهد شد، تصریح کرد: در شرایطی که نوسانات نرخ ارز زیاد می شود به دلیل وجود ایجاد عوامل انتظاراتی تاثیر آن بر بازار کالا نیز بیشتر می شود. به عبارت دیگر بخش عمده ای از مسائل و مشکلاتی که در تنظیم قیمت کالاها وجود دارد ناشی از نوساناتی است که در بازار ارز اتفاق می افتد.
رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با بیان این که اکنون در کشور نظام ارز دو نرخی وجود دارد، گفت: ارز 1226 تومانی که به صورت نرخ پایه در اختیار کالاهای اساسی قرار می گیرد و نرخ دوم نیز توسط بازار آزاد که در واقع همان بازار چهارراه استانبول است تعیین می شود و در چنین شرایطی عوامل انتظاراتی شدیدا در تعیین قیمت ارز در بازار آزاد تاثیر گذاشته است.
فرزین بار دیگر با تاکید بر این که قیمت ارز در بازار آزاد قیمت کالا را در داخل کشور تعیین می کند، گفت: به رغم این که بخشی از کالاها با ارز 1226 تومان وارد کشور می شوند قیمتشان به صورت هفتگی متناسب با تغییر قیمت در بازار آزاد تغییر می کند.
رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی بخشی از تقاضای ارز را مربوط به سفته بازی دانست و گفت: آنچه که تحت عنوان بورس ارز مطرح می شود در واقع همان بازار مدیریت شده است که ضوابط آن توسط سازمان بورس با همکاری بانک مرکزی طراحی شده است.
فرزین با اشاره به این که این بازار شفاف بوده و اطلاعات متقاضی و عرضه کننده ارز در آن مشخص است، گفت: البته قیمت ارز در این بازار نباید تثبیت شده باشد تا صادرکننده انگیزه فروش ارز را در این بازار داشته باشد.
وی ابراز امیدواری کرد با راه اندازی این بازار نرخ ارز مدیریت شود تا ارز با اطمینان بیشتری در اختیار فعالان اقتصادی قرار بگیرد.
لزوم نظارت بیشتر بانک مرکزی
در همین حال اسدالله عسگراولادی در گفت وگو با برنامه پایش شبکه یک سیما از مسئولان بانک مرکزی خواست نظارت بیشتری بر بازار ارز داشته باشند. وی افزود: ارز باید به نرخ 1600 تومان برگردد و ارز 2500 تومانی خیلی بد است و تبعات سوئی دارد، خواهش می کنم مسئولین بانک مرکزی با مردم صادق باشند. اگر یک هفته است که ارزی وارد بازار نمی کنید با صداقت بگویید چرا این کار را می کنید. با صداقت به مردم بگویید که ذخایر ما و صندوق ذخیره ما پر است ولی از آن استفاده نمی کنیم، ما باید این ذخایر را برای روز مبادا بگذاریم.
وی با بیان اینکه کشور 100 میلیارد دلار تجارت غیرنفتی دارد و قابل تحریم نیست گفت: ما البته تحریم بیرونی هستیم ولی با بعضی مدیریت های نادرست این تحریم را در داخل تشدید می کنیم مثلاً از طرح شبنم ما چه نتیجه ا ی گرفتیم؟ عده ای گفتند این برای ردگیری کالا است ولی اکنون همین اوراق و برچسب های طرح شبنم را قاچاق می فروشند. برای ردگیری کالا باید مرز را کنترل کرد.
وی با بیان اینکه بخشی از وضعیت فعلی مربوط به افزایش نقدینگی است، درباره مداخله دست های نامرئی در اخلال بازار ارز گفت اگر کسی واقعاً اخلال می کند، خوب باید دستگیرش کرد.
تنظیم بازار
اطلاع رسانی شفاف
و برخورد با اخلالگران
در همین حال برخی کارشناسان معتقدند اظهارنظرهای نسنجیده برخی مسئولان ذی ربط نظیر اینکه «نرخ ارز باید بالاتر از رقم های فعلی باشد» یا سکوت و عدم توضیح آنها درباره روندهای اعمال شده و واگذاری مسئولیت تبیین و تحلیل به فضای شایعه و شانتاژ، از دلایل مؤثر در نوسان نرخ ارز به شمار می رود. این کارشناسان همچنین با استناد به اظهارات برخی مقامات دولتی مبنی بر اینکه چند نفر به صورت مافیایی بازار ارز را به هم می ریزند، خواستار شفافیت بیشتر مسئولان در این زمینه هستند و معتقدند مسئولان دولتی باید در حوزه های «تنظیم بازار»، «تبیین سیاست ها و محدودیت ها» و «شناسایی و برخورد قاطع با اخلالگران تلاش پیگیرتری انجام دهند. این گروه معتقدند در حالی که کمبود ارز وجود ندارد و کشور از منابع ارزی کافی برخوردار است، تنظیم بازار در کنار مواجهه با جریان های اقتصادی- رسانه ای شانتاژکننده و اخلالگر می تواند جلوی پمپاژ التهاب مصنوعی را بگیرد.

روزنامه کیهان