دولت در مصوبه ارزی اخیر خود که چهاردهم مردادماه به تصویب رسید و از 16 مرداد اجرایی شد، اجازه واردات آزادانه طلا و ارز را با رعایت ضوابط پولشویی و نظارت بانک مرکزی داده است.
در این پیوند «رضا ترکاشوند» در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا با اعلام اینکه واردات ارز تضمین امنیت می خواهد، اظهار داشت: صرافی ها توان وارد کردن ارز را دارند اما احساس امنیت نمی کنند؛ اگر مجوزی بدهند که علاوه بر بانک مرکزی، سیستم قضایی نیز آن را تایید کند، می توانیم بخش زیادی از نیازها را پاسخ دهیم اما این احساس امنیت ایجاد نشده است.
ترکاشوند گفت: مشکل اینجاست که امروز بانک مرکزی به ما مجوز می دهد فردا همان مجوز برای سیستم قضایی اعتباری ندارد و صراف دچار مشکل می شود؛ در چنین شرایطی کسی حاضر به ریسک کردن نیست.
وی یادآور شد: بازارهای تامین ارز کشور مشخص است و می توان از طریق همین بازارها بخش زیادی از نیازها را رفع کرد.
وی به انعقاد پیمان های پولی با ترکیه اشاره کرد و گفت: این ظرفیت چندان فعال نشده است زیرا در ماه های اخیر که ارزش پول ایران ریزش کرد، ترک ها برای استفاده از این روش رغبتی نداشتند اما اکنون که ارزش لیرهم سقوط کرده، می شود از این طریق کار کرد.
نمی شود هم از خارج تحریم شویم و هم از داخل
خبرنگار پرسید: مسئولان انتظامی و قضایی در هفته های گذشته از دستگیری افرادی خبر داده اند که گفته شده رابط بانک مرکزی در بازار بوده و ارز توزیع می کرده اند؛ آیا وجود چنین افرادی در بازار صحت دارد؟
ترکاشوند اظهار داشت: در جلساتی که با مسئولان قضایی داشتیم، گفته شد ارز کشور از طریق شبکه های رسمی بانکی تامین نمی شود زیرا هیچ رابطه ای با بانک خارجی وجود ندارد بلکه افراد به شکل غیررسمی آن را وارد کشور می کنند.
ترکاشوند تاکید کرد: «وقتی ارتباطات بانکی قطع است، نقدینگی مورد نظر باید از چه کانالی تامین شود؟ جز اینکه باید از طریق افراد معتمدی که می تواند صراف، کارمند یا بازنشسته بانک مرکزی و یا هر فردی که سیستم به وی اطمینان دارد این کار انجام شود؟».
وی گفت: «نمی شود در این وضعیت هم از خارج تحریم شویم و هم از داخل تحریم کنیم، فشار بیاوریم و همه منافذی که ممکن است کمک کند و پولی برای کشور جابجا کند را ببندیم.»
این مقام صنفی تاکید کرد: «وقتی صراف را دستگیر می کنید، کارگزار وی در خارج از کشور دیگر با وی کار نمی کند پس شبکه کارگزاری آن هم مختل می شود.»
وی یادآور شد: در دوره تحریم های قبلی صرافی ها شبکه های مویرگی با خارج از کشور برای نقل و انتقال پول ایجاد کردند که اگر صراف ها احساس امنیت کنند، می شود در این دوره نیز از آن روش استفاده کرد.
ترکاشوند تاکید کرد: «با اطمینان می گویم صراف ها اکنون احساس امنیت نمی کنند در حالی که شبکه مویرکی کارگزاری خیلی قوی دارند و می توانند بخشی از مشکلات کشور را حل کنند.»
وی یادآور شد: انتقال پول از طریق کارگزاری ریسک بالایی برای صراف دارد؛ پول باید در خارج از کشور در دست یک فرد خارجی باشد تا برای ما جابجا کند در حالی که صراف هیچ دسترسی به پول خود ندارد؛ یعنی ریسک کار 100 درصد است و اگر کارگزار خارجی پول صراف را ندهد، دستش جایی بند نیست.
دبیرکل کانون صرافان افزود: با وجود همه این مخاطرات، می بینیم وقتی مشکلات حل می شود، برخی می گویند چرا این کار را کردید و چه مجوزی داشتید.
وی در عین حال اظهارداشت: نمی گویم اگر تخلفی انجام شد، با آن برخورد نکنند اما باید بپذیریم که حتی فرد متخلف دارای حقوق شهروندی است که باید رعایت شود و اجازه داد از خود دفاع کند.
تحریم های این دوره کمتر از گذشته است
ترکاشوند در پاسخ به اینکه آیا ظرفیت آزادسازی بازار از همان ابتدا وجود داشت، گفت: «این ظرفیت وجود داشت؛ می شد کارهای بهتری کرد اما در آن زمان حتی به نظرات کارشناسان بانک مرکزی و صرافان توجهی نشد.»
وی افزود: این نقطه ضعف ماست که در تصمیم گیری ها، بخش خصوصی را دخیل نمی کنیم و منفذهای اطلاعاتی را به روی خود می بندیم؛ اگر بخش خصوصی نیز در جریان تصمیم ها قرار داشت، همه عواقب این تصمیم ها را توضیح می داد و دیگر با روش آزمون و خطا کارها جلو نمی رفت.
دبیرکل کانون صرافان اظهار داشت: در ماه های اخیر چند بخشنامه و دستورالعمل ارزی صادر شد که نتیجه ای نداشت؛ شاید عده ای بگویند کشور در شرایط اضطراری قرار داشت اما می گویم که وضعیت تحریم های کنونی کمتر از تحریم های قبلی است و وضعیت بحرانی نداریم.
وی گفت: در دوره پیش همه اروپا با آمریکا متحد بود؛ حتی آسیایی ها نیز با تحریم های آمریکا همکاری می کردند؛ حتی چین و روسیه؛ کشورمان ذیل بند هفتم منشور سازمان ملل قرار داشت.
ترکاشوند گفت: اکنون در شرایط بهتری هستیم؛ اروپا با آمریکا همراهی نمی کند، دیگر از ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل خارج شده ایم و هنوز منافذ تجارت خارجی خود را داریم؛ در این شرایط آشفتگی معنی ندارد زیرا کشوری قوی و غنی هستیم که توان اداره خود را دارد.
وی تاکید کرد: امروز امکانات خوبی داریم و اگر کمی مدیریت مقتدرانه و هوشمندانه به خرج دهیم، کشور از این شرایط عبور خواهد کرد.
بانک مرکزی بنکدار ارز نباشد
دبیرکل کانون صرافان در پاسخ به اینکه آیا با استقرار کامل بازار ثانویه می توان بانک مرکزی را به عنوان بازار ساز به طور کامل از بازار ارز کنار گذاشت؟ گفت: بانک مرکزی در بازار ارز فقط باید ناظر باشد و فقط زمانی که فکر می کند بازار حاد شده، با عرضه ارز خود(نه به عنوان بانک مرکزی دارای ارز پر قدرت) ایجاد تعادل کند.
وی افزود: در چنین شرایطی حتی وقتی نرخ های غیرعادی در حال ریزش است، بانک مرکزی می تواند اقدام به خرید ارز کند و قیمت ها را متعادل نگه دارد؛ این کاری است که بانک های مرکزی در سایر کشورها انجام می دهند.
ترکاشوند اظهار داشت: نقش بانک مرکزی ایران «بنکداری ارز» است در حالی که در هیچ کجای دنیا این کار مرسوم نیست؛ در سایر کشورهاا این وظیفه به عهده خزانه داری است و به نظر می رسد در ایران نیز باید این وظیفه به جای خود یعنی وزارت اقتصاد محول شود و
بانک مرکزی وظیفه ذاتی اش که تدوین و اجرای سیاست های پولی و بانکی است، بپردازد.
وی گفت: امروز مردم بانک مرکزی را به عنوان خزانه دار و بنکدار ارزی می شناسند. در همه این سال هایی که بانک مرکزی در بازار ارز دخالت کرده، شاید در کوتاه مدت اثر مثبت داشته اما در دراز مدت شوک های بسیار سنگین را در بازار ایجاد کرده که اثر آن وارد زندگی مردم شده است.
ترکاشوند توضیح داد: بانک مرکزی زمان هایی قیمت ها را نگه می دارد تا مانند فنر فشرده می شود؛ به طور معمول در دوره های اول ریاست جمهوری دولت ها این فشردگی رخ می دهد و در دوره دوم به یکباره رها می شود و طغیان ارزی شکل می گیرد که در نتیجه آن زندگی عامه مردم دچار مشکل می شود.
حرف های نابجا، ارزش پول ملی می کاهد
دبیرکل کانون صرافان در پاسخ به این پرسش که «گفته می شود بخشی از جهش ارزی اخیر، ناشی از جلوگیری از تعدیل قیمت ارز در سال های گذشته بوده است زیرا دولت ها از اینکه گفته شود در دوره آنها ارزش پول ملی افت کرده، هراس دارند.» گفت: آن سوی
افزایش قیمت ارز، کاهش ارزش پول ملی است که عوامل متعددی در این زمینه دخیل است از یک مصاحبه بی مورد یک مسئول گرفته تا فریاد بی حساب یک نماینده مجلس پشت تریبون تا دخالت نهادهای موازی در مسایل سیاسی و امنیتی در موضوع های گمرکی و و تجاری.
وی تاکید کرد: در مجموع هر آنچه که اعتماد عمومی را به سیستم سیاسی کشور تضعیف کند، همه در نوسان ارزش پول ملی اثر دارد.
ترکاشوند گفت: اینکه کشور از نظر اجتماعی در چه وضعیتی باشد؛ آزادی رسانه ها و اینکه آیا در جهت منافع ملی حرکت می کنند، نیز مهم است.
وی افزود: باید گفت برخی رسانه ها در داخل تندروتر از رسانه های خارجی هستند و خلاف جهت حفظ منافع ملی حرکت می کنند؛ شاید در مسایلی در داخل اختلاف نظر داشته باشیم اما همه باید در جاهایی طرف منافع ملی را بگیریم.
ترکاشوند گفت: برخی رسانه ها به جای کمک به آرامش، به مشکلات و بحران ها دامن می زنند؛ وقتی اخلاق اجتماعی جامعه دچار مشکل شده و سرمایه های اجتماعی متزلزل شود، همه پیامد آن روی کاهش ارزش پول ملی نیز اثر دارد.
کاهش ارزش پول ملی در همه دولت ها
دبیرکل کانون صرافان گفت: در همه دوره های ریاست جمهوری، تضعیف ارزش پول ملی رخ داده است؛ بهترین دوره ارزی مربوط به دولت اصلاحات است؛ هرچند بهای ارز رشد کرد و نزدیک دو برابر شد اما چون تدریجی بود، در زندگی عامه مردم محسوس نشد.
ترکاشوند اظهار داشت: یکی از دلایلی که دوره اصلاحات از نظر ارزی یکی از بهترین ها بود، به زیرساخت هایی باز می گردد که در دولت آقای هاشمی بنیان نهاده شد؛ در اقتصاد اصلی به نام «تاخیر آثار مدیریتی» داریم یعنی در دوران آقای هاشمی که وضعیت بازار آزاد ارز پذیرفته شد، پایه گذاری هایی برای ایجاد صنایع جدید صورت گرفت که در دوره اصلاحات شکوفا شدند؛ این رویه سطح اشتغال را در کشور بالا برد و تعادل ایجاد کرد.
وی افزود: همچنین در آن دوره سیاست تنش زدایی در منطقه و جهان از سوی دولت دنبال شد و به همین دلیل سرمایه گذاران با اطمینان خاطر وارد فعالیت های اقتصادی شدند.
نگران غضنفرهای داخلی باشیم نه تحریم ها
خبرنگار پرسید: طبق اعلام آمریکایی ها قرار است از چهارم نوامبر تحریم های بانکی و بانک مرکزی اعمال شود و سوئیفت برای نقل و انتقال بانکی ایرانی ها بسته شود.
دبیرکل کانون صرافان گفت: سوئیفت مال اروپایی ها است نه آمریکا؛ در همین دوره پس از برجام نیز برای مراودات بانکی بزرگ باز نبود که بخواهد بسته شود؛ در این مدت بخشی مهمی از تجارت با اروپا از طریق صرافی ها بود و فقط بانک های کوچکی در اروپا با ایران از
طریق سوئیفت کار می کردند. حتی اروپایی ها نیز از طریق صرافی ها با ایران کار می کنند.
ترکاشوند تاکید کرد: نگران تحریم های آمریکا و خارج از کشور نباشید؛ نگرانی ها بیشتر از داخل است « غضنفرها را بگیرید، مارادونا قابل کنترل است».
«غضنفرهایی هستند که اگر زبان خود را کنترل کنند و مصاحبه نکنند، آرامش در کشور بیشتر می شود؛ ایران کشوری بسیار غنی است که حتی اگر آن را محصور کنند، به حیات خود ادامه می دهد.»
خبرنگار سوال کرد: اینکه گفته شده اروپا با قانون انسداد می خواهد جلوی آمریکا بخاطر خروج از برجام ایستادگی کند، چقدر کارساز است؟
ترکاشوند گفت: «نباید به خیر اروپا امید داشته باشید بلکه باید از شر آن ایمن باشید؛ همین که اروپا در قضیه برجام همراه آمریکا نمی شود، یعنی از شر آن ایمن شدیم زیرا دولت های اروپایی قدرتی ندارند و تا 90 درصد اقتصاد اروپا دست بخش خصوصی است و قدرت
اتحادیه ها و سندیکاها از دولت بیشتر است و شما نمی توانید انتظار داشته باشید دولت به آنها دستور دهد.»
ایرنا