داستان واردات کالاهای آی‌تی در ماه‌های اخیر مشکلات زیادی برای فعالان حوزه ایجاد کرده و از طرفی افزایش قیمت این کالاها که بعضا تا سه برابر هم شده، منجر به کاهش قدرت خرید مردم شده است. در حالی که تا پیش از این، دو مساله تحریم و قاچاق محسوب شدن ارز آزاد، موجب شده بود واردات کالا با مشکل مواجه شود، اکنون موضوع پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز، موجب نارضایتی شرکت‌های واردکننده شده است.
واردکنندگان کالاهای آی‌تی در ماه‌های اخیر اظهار می‌کردند دلار دولتی به راحتی در دسترس آنها قرار نمی‌گیرد و برای واردات کالا با نرخ آزاد هم با مشکل مواجهند و علت افزایش قیمت کالاها را کمبود کالا اعلام کردند. در عین حال برخی از واردکنندگان که توانسته بودند ارز دولتی دریافت کنند، اکنون طبق سیاست‌های جدید دولت، موظف به پرداخت مابه‌التفاوت ارز دولتی و ارز ثانویه شده‌اند و درحالیکه برخی از کالاهایشان در گمرک تا زمان پرداخت مابه‌التفاوت ترخیص نمی‌شود، معتقدند این موضوع می‌تواند به افزایش قیمت دوباره‌ی کالاها هم منجر شود.
در این راستا حمید توسلی -عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران- در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه زمانی که یکی از بالاترین تصمیم‌گیرندگان دولت، قیمت ارز را ۴۲۰۰ اعلام کردند، بسیاری از شرکت‌ها با همین مبنا کار خرید و فروش را آغاز و قراردادهایشان را منعقد کردند، گفت: بر اساس اعتمادی که وجود داشته، بازرگان و واردکننده، تعهدی کرده که کالا را خریده و فروخته اما اکنون دچار مشکلات شده است. البته اخیرا اعلام شده برخی از کالاهای آی‌تی از پرداخت مابه‌التفاوت منفک شده اما بیشتر شامل قطعاتی است که مثلا برای تولید کامپیوتر استفاده می‌شود و جزو کالاهای ساخته‌شده نیست و این مشکل در لپ‌تاپ، سرور، استوریج و کالاهای ساخته‌شده وجود دارد.
مشکلات پرداخت مابه‌التفاوت چیست؟
وی در ادامه بیان کرد: یکی از مشکلاتی که اکنون برای بسیاری از شرکت‌ها به وجود آمده، این است که کالاها را بر اساس همان ۴۲۰۰ تومان فروختند و نمی‌توانند مابه‌التفاوت آن را از مشتری دریافت کنند. معضل دوم این است که خیلی از واردکنندگان کالاها را پیش‌فروش کردند و بخشی از کالاها را فروختند که بتوانند تامین نقدینگی کنند و آنها هم دچار مشکل پرداخت هستند. مورد سوم هم این است که برخی همه سرمایه خود را تبدیل به کالا کردند و کالاها اکنون در گمرک هستند اما آنها نقدینگی ندارند که بتوانند کالا را از گمرک ترخیص کنند.
عضو شورای مرکزی سازمان نصر کشور با بیان اینکه اگرچه آی‌تی و اینترنت جزو ضروریات زندگی مردم است اما جزو کالاهای ضروری مانند گوشت و مرغ و خوراک نیست که ارزاق روزانه‌ی مردم باشد، افزود: کالای آی‌تی اصلا نیازی به کنترل نداشته و ندارد، زیرا واردکنندگان این کالا همیشه دو تا سه درصد و نهایت پنج درصد سود می‌بردند اما چرا بیشتر نمی‌توانند سود بگیرند؟ زیرا واردکننده کالا زیاد است و خود بازار تنظیم می‌شود. بسیاری از مواقع ما عرضه بیش از تقاضا داشتیم و گاهی حتی واردکنندگان کالایشان را با سود یک درصد فروختند.
عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نصر تهران در پاسخ به علت افزایش قیمت کالاهای آی‌تی بیان کرد: بازار کامپیوتر یک بازار عرضه و تقاضاست و مشکل اصلی افزایش قیمت هم عرضه و تقاضاست. حدود ۲۰ میلیارد دلار ارز تخصیص پیدا کرده که معلوم نیست چه شده است. بخشی دست واردکننده رسیده است؛ مثلا در رابطه با لپ‌تاپ، ۲۰ درصد نیاز بازار لپ‌تاپ وارد شده است. اما وقتی کالا به اندازه کافی وارد بازار نشود و عرضه و تقاضا متناسب نباشد، قیمت بالا می‌رود.
توسلی با بیان اینکه واردکننده موظف است کالا را به نرخ مصوب بفروشد، اظهار کرد: اگر کالا به اندازه کافی عرضه شود، بازار خودش را تنظیم می‌کند، اما وقتی کالا کم باشد، قیمت آن بالا می‌رود. یک سری شرکت واردکننده هستند که اعتبار دارند و سالیان سال کار می‌کنند، کالاهای آی‌تی می‌آورند و سرویس و خدمات می‌دهند. اینکه بگوییم این شرکت‌ها کالایی آوردند و گران فروختند، حرف صحیحی نیست. بازرگان و واردکننده که کار فرهنگی و زیرساختی می‌کند، همیشه با حداقل سودها کار کرده و همین حالا هم به دلیل مشکلات موجود، مجبور به تعدیل نیرو شده است.
با اعمال مابه‌التفاوت، قیمت کالاها بیش از دو برابر می‌شود
عضو شورای مرکزی سازمان نصر کشور با بیان اینکه حجم تخصیص ارز به صنف آی‌تی بسیار ناچیز بوده است، گفت: حتی بخشی از این تخصیص هم در گمرک است که الان مابه‌التفاوت به آن خورده است. با اعمال مابه‌التفاوت، قیمت کالاها در بازار بیش از دو برابر افزایش پیدا خواهد کرد. از آن طرف توان مردم به اندازه گرانی دلار افزایش پیدا نکرده است. بنابراین باید منتظر این باشیم که فروش این کالا در بازار کمتر شود و به حداقل برسد، زیرا در توان مردم نیست.
وی با بیان اینکه کار شرکت‌های آی‌تی با واردات و فروش بیشتر و سود کمتر راه می‌افتد و می‌تواند سود داشته باشد، افزود: بسیاری از کالاهایی که در گمرک هستند و تا زمان پرداخت مابه‌التفاوت به آنها اجازه ترخیص نمی‌دهند، قراردادها و تعهداتی دارند که باعث زیان‌دهی شرکت‌ها می‌شود. این شرکت‌ها کالا را با ۴۲۰۰ تومان خریدند و با درصدی سودی فروختند، اما حالا باید مابه‌التفاوتی بدهند که خریدار حاضر به پرداخت آن نیست. باید برای این موضوع فکری کنند و قراردادها را بپذیرند.
عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نصر تهران با اشاره به مشکلات واردات کالاهای آی‌تی بیان کرد: فیلتر جدیدی از طرف وزارت صمت از ۲۰ تیر اضافه شده است و آنها برای ثبت سفارش کالا، خط‌کش‌هایی را گذاشتند. اول اینکه وادرات نباید بیشتر از سال گذشته باشد، دوم اینکه کالایی که واردکننده می‌خواهد وارد کند، باید در سابقه واردات سال گذشته هم وجود داشته باشد؛ برای مثال اگر شرکتی سال گذشته، هارددیسک وارد نکرده، امسال هم نمی‌تواند آن را وارد کند؛ حتی اگر مشتری داشته باشد. این فرآیندها روند واردات را دشوار کرده و انگیزه را گرفته است.
توسلی خاطرنشان کرد: واردکنندگان اکنون تحریم‌ها را دور می‌زنند و با سختی و مشقت کالایی را وارد می‌کنند که مورد تحریم است. ممکن است برای واردات قراردادهای خارجی هم داشته باشند. ما در کشور نیازی داریم که این نیاز تاکنون توسط شرکت دیگری برآورده می‌شد اما ممکن است آن شرکت امسال به هر دلیلی نخواهد آن محصول را وارد کند. در نتیجه باید نیازسنجی شود که میزان واردات کالاهای کشور در سال گذشته چقدر بوده و متناسب با آن کالا وارد شود. ممکن است تخلفی هم انجام شده باشد اما به خاطر خلافی که صورت گرفته نباید اصل صورت مساله را پاک کنیم.
هفت خوان واردات
وی با تاکید بر دشوار بودن فرایند واردات بیان کرد: کالایی که قبلا از ابتدا تا انتها ظرف ۱۵ روز ترخیص می‌شد، الان باید هفت خوان را طی کند و بیش از ۱۰۰ روز معطلی دارد که بتواند مجوزهای مختلف را بگیرد. از طرفی اگر واردکننده بخواهد وارد پروسه واردات شود، ممکن است دو ماه دیگر شرایط را تغییر دهند و بگویند اگر کالا را با دلار ۸۰۰۰ تومان آوردید، حالا باید مابه‌التفاوت آن را هم بدهید. بنابراین باید یک جایی اعتمادسازی شود، اگر شما ارزی را از بانک مرکزی می‌خرید، دیگر نباید با این فرض که واردکننده روی آن سود کرده است، شامل مابه‌التفاوت شود.
عضو شورای مرکزی سازمان نصر کشور ادامه داد: در این باره باید گفت اولا واردکننده کالا را به نرخ مصوب فروخته است. دوما اگر این کالا قیمتش بالاتر از قیمتی است که در بازار وجود دارد، چرا عرضه به اندازه کافی نیست؟ باید بررسی کرد که نیاز ماهانه لپ‌تاپ چقدر است. یعنی نیاز واقعی باید دیده شود. شرکت‌هایی که سالیان سال است سالم کار می‌کنند مشخص هستند. افرادی که در زمینه آی‌تی کار می‌کنند، تحصیل‌کرده‌هایی هستند و با حداقل سودها کار کردند و رانتی وجود نداشته و تنها بازار رقابتی عرضه و تقاضا خودش را تنظیم کرده است.
توسلی در پایان خاطرنشان کرد: البته برخی هم ارز گرفتند و کالاهایی وارد نکردند، بنابراین باید سراغ آنها بروند، نه شرکت‌هایی که سابقه واردات دارند و کالا را با سود معقول می‌فروشند. وقتی واردکننده‌ای کالا را با نرخ مصوب به بازار می‌آورد، ممکن است مغازه‌دار یا کسی که کالا را خریده در سایت‌های آنلاین به دو برابر قیمت بفروشد و چون کالا با کمبود مواجه است، افراد ناچارند که خریداری کنند. درواقع تا زمانی که عرضه به اندازه کافی نباشد، این کمبود باعث می‌شود قیمت کالا بالا باشد.
ایسنا