جدیدترین آمارهای گمرک نشان می‌دهد که با افزایش فاصله صادرات از واردات، تراز تجاری در هشت ماه منتهی به آبان ۹۷، رکورد یک میلیارد و ۹۴۲ میلیون دلاری را ثبت کرده است. روند تجارت ماه آبان نیز به نفع صادرات بوده و تراز تجاری این ماه از مرز یک میلیارد دلار گذشته است. ازسوی دیگر، چرخش غیرنفتی در سبد صادراتی نیز در آمارها قابل مشاهده است؛ به‌طوری‌که با کاهش صادرات میعانات گازی، سهم سایر کالاها از کل صادرات افزایش یافته است.
چرخش غیرنفتی در سبد صادراتی
ثبت ۲ رکورد در تراز تجاری، حاصل تجارت خارجی ایران از ابتدای امسال تا پایان آبان ماه است. تراز تجاری آبان ماه به مثبت یک میلیارد و ۱۶ میلیون دلار رسیده است و تراز تجاری هشت ماه منتهی به آبان امسال رکورد نزدیک به ۲ میلیارد دلاری را ثبت کرده است. این در حالی که پیش از این تراز تجاری ماهانه در فروردین، اردیبهشت، مرداد و شهریور مثبت بود؛ اما بیشترین فاصله صادرات و واردات متعلق به شهریور با تراز تجاری مثبت ۵۱۶ میلیون دلار بود. بنابراین در آبان ماه امسال، صادرات سبقت قابل توجهی از واردات گرفته و رکورد دار تراز مثبت تجاری از ابتدای امسال است. همچنین آمارهای تجمیعی از ابتدای امسال نشان می‌داد که تراز تجاری مثبت بوده؛ اما بیشترین تراز تجاری در سه دوره مختلف شامل دو ماه منتهی به اردیبهشت با تراز تجاری مثبت ۹۴۲ میلیون دلار، ۶ ماه منتهی به شهریور با تراز تجاری ۹۴۱ میلیون دلار و ۷ ماه منتهی به مهرماه با تراز تجاری ۹۲۶ میلیون دلار رقم خورده بود که هر سه، کمتر از یک میلیارد دلار بود. بنابراین در آمار تجمیعی نیز تراز تجاری ایران در هشت ماه منتهی به آبان امسال رکورد جدیدی را به ثبت رسانده و بیشترین فاصله صادرات و واردات در این دوره رقم خورده است. همچنین جدیدترین آمار گمرک نشان می‌دهد که سهم کالاهای پایه نفتی در سبد صادراتی کشور در حال کاهش بوده و چرخشی در این سبد در حال وقوع است. شاهد این موضوع نیز کاهش بی رویه صادرات میعانات گازی است که در آبان ماه تنها ۵۸ میلیون دلار صادرات داشته و در ۸ ماه منتهی به آبان امسال نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل، به لحاظ ارزشی افت نزدیک به ۳۸ درصدی را تجربه کرده است. در نتیجه بیشترین سهم در سبد صادراتی ایران متعلق به سایر کالاها با سهم ارزشی بیش از ۵۸ درصد بوده و پس از آن پتروشیمی‌ها با سهم ارزشی بیش از ۳۲ درصد قرار دارند. آنچه از آمارهای منتشر شده بر می‌آید، نشان می‌دهد تغییرات نرخ ارز همچنان بی انگیزگی را برای واردات کالا به دنبال داشته و در ازای آن صادرکنندگان به رغم مشکلاتی که به لحاظ صدور بخشنامه‌های ارزی دارند، توانسته‌اند عملکرد مثبتی را به ثبت برسانند. به نظر می‌رسد افزایش نرخ ارز و محدودیت‌های وارداتی موجب عقب نشینی واردکنندگان شده است. این اتفاق در حالی رخ داده که در مقابل فعالان اقتصادی بارها اعلام کرده‌اند که افزایش نرخ ارز فرصت طلایی را در اختیار صادرکنندگان قرار می‌دهد. اما سیاستگذاران با اعمال سیاست‌های اشتباه این فرصت را از آنها گرفته‌اند. بنابراین اعتقاد بر این است که اگر مشکلات داخلی گریبانگیر صادرکنندگان نبود، میزان صادرات از آنچه در آمارها به ثبت رسیده، بیشتر بود.
تجارت خارجی آبان ماه
جدیدترین آمارهای منتشر شده از سوی گمرک ایران حکایت از ثبت رکورد جدید در تراز تجاری ماهانه دارد. در آبان ماه ۹۷ تراز تجاری ایران یک میلیارد و ۱۶ میلیون دلار مثبت است. حجم تجارت در این ماه ۷ میلیارد و ۵۰۸ میلیون دلار بوده که سهم صادرات از این رقم، ۴ میلیارد و ۲۶۲ میلیون دلار و سهم واردات ۳ میلیارد و ۲۴۶میلیون دلار است. وزن کالاهای وارداتی معادل ۲ میلیون و ۵۶۹ هزار تن و وزن صادرات نیز ۷میلیون و ۹۰۸ هزار تن است. این در حالی است که در آبان ماه سال گذشته ۱۱ میلیون و ۱۹۳هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۸۵۵میلیون دلار صادر شده و در ازای آن ۳ میلیون و ۸۶۰هزار تن کالا به ارزش ۴ میلیارد و ۷۹۸ میلیون دلار وارد کشور شده بود. تراز تجاری در آبان ماه سال گذشته نیز منفی ۹۴۳میلیون دلار و حجم تجارت نیز ۸ میلیارد و ۶۵۳ میلیون دلار به ثبت رسیده است. آمارهای گمرک در ماه گذشته (مهر ۹۷) نشان می‌دهد حجم تجارت خارجی ایران در این ماه ۸ میلیارد و ۲۲۷ میلیون دلار بوده است.
از این میزان ۴میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار مربوط به صادرات ۱۰ میلیون و ۷۱۸ هزار تن کالا و ۴میلیارد و ۱۲۱ میلیون دلار نیز مربوط به واردات ۲ میلیون و ۷۰۹ هزار تن کالا است. همچنین تراز تجاری ایران در نخستین ماه پاییز منفی ۱۵ میلیون دلار رقم خورده است. آنچه در بررسی‌های جدید صادرات سه گروه پتروشیمی، میعانات گازی و سایر کالاها نمایان است، در آبان ماه امسال ۴میلیون و ۷۳ هزار تن محصولات پتروشیمی به ارزش یک میلیارد و ۸۱۶ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل، ۳ میلیون و ۲۸۲ هزار تن از این کالا به ارزش یک میلیارد و ۵۴ میلیون دلار صادر شده بود. همچنین صادرات ۱۱۱ هزار تن میعانات گازی به ارزش ۵۸ میلیون دلار در آبان امسال به ثبت رسیده است. حال آنکه در آبان سال گذشته یک میلیون و ۲۸۶ هزار تن میعانات گازی به ارزش ۵۰۵ میلیون دلار صادر شده بود. علاوه بر این وزن صادرات سایر کالاها در آبان امسال ۳ میلیون و ۷۲۵ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۳۵۷ میلیون دلار است. اما در آبان سال گذشته ۶ میلیون و ۶۲۶ هزار تن از این گروه کالایی به ارزش ۲ میلیارد و ۲۹۶ میلیون دلار صادر شده بود. آمارهای مهرماه امسال نیز نشان می‌دهد یک میلیارد و ۵۲۹ میلیون دلار از گروه پتروشیمی، ۳۰۰ میلیون دلار از گروه میعانات گازی و ۲ میلیارد و ۲۷۸ میلیون دلار از گروه سایر کالاها در ماه گذشته صادر شده است.
تجارت خارجی هشت ماه امسال
تراز تجاری در هشت ماه منتهی به آبان امسال، یک میلیارد و ۹۴۲ میلیون دلار است و حجم تجارت از ابتدای امسال تا انتهای آبان معادل ۶۱ میلیارد و ۴۰ میلیون دلار رقم خورده است. عملکرد صادرکنندگان در این هشت ماه نشان می‌دهد ۷۵ میلیون و ۲۷۰ هزار تن کالا به ارزش ۳۱ میلیارد و ۴۹۱ میلیون دلار به مشتریان خارجی فروخته شده و در ازای آن ۲۱ میلیون و ۴۹۸ هزار تن کالا به ارزش ۲۴ میلیارد و ۵۴۹ میلیون دلار از کشورهای خارجی وارد شده است. این ارقام نشان می‌دهد که صادرات ایران به لحاظ وزنی در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت بیش از ۵ درصدی روبه‌رو بوده، اما به لحاظ ارزشی رشد بیش از ۱۲ درصدی داشته است. همچنین در واردات کالا نیز به لحاظ وزنی افت بیش از 12/5 درصدی و به لحاظ ارزشی افت بیش از ۱۴ درصدی نسبت به هشت ماه منتهی به آبان سال گذشته رقم خورده است.
صادرات هشت ماهه امسال
عمده ترین اقلام صادراتی از ابتدای امسال تا انتهای آبان سال جاری شامل «میعانات گازی» به ارزش ۲ میلیارد و ۷۷۶ میلیون دلار و سهم ارزشی نزدیک به ۹ درصد، «پروپان مایع شده» به ارزش یک میلیارد و ۳۳۹ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۴ درصد، «سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به جز بنزین» به ارزش یک میلیارد و ۱۰۱ میلیون دلار و سهم ارزشی 3/5 درصد، «متانول» به ارزش یک میلیارد و ۶۷ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۳ درصد و «گاز طبیعی مایع شده» به ارزش ۹۸۶ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۳ درصد بوده است.
آمار قطعی صادرات به تفکیک میعانات گازی، پتروشیمی و سایر کالاها نیز حاکی از آن است که در هفت ماه منتهی به آبان امسال، ۲۱ میلیون و ۷۲۸ هزار تن محصولات پتروشیمی به ارزش ۱۰ میلیارد و ۳۷۱ میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزنی رشد بیش از ۱۳ درصدی و به لحاظ ارزشی رشد بیش از ۳۲ درصدی را تجربه کرده است. سهم ارزشی صادرات پتروشیمی از کل صادرات در هشت ماه منتهی به آبان امسال نزدیک به ۳۳ درصد و سهم وزنی آن نزدیک به ۲۹ درصد است. همچنین ۵ میلیون و ۳۳۱ هزار تن میعانات گازی به ارزش ۲ میلیارد و ۷۷۶ میلیون دلار در این مدت صادر شده که سهم ارزشی آن از کل صادرات همان‌طور که پیش از این گفته شد نزدیک به ۹ درصد و سهم وزنی آن بیش از ۷ درصد است. صادرات میعانات گازی از ابتدای امسال تا پایان آبان نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به لحاظ وزنی افت بیش از ۵۳ درصدی و به لحاظ ارزشی افت نزدیک به ۳۸ درصدی داشته است. در بازه زمانی مورد بررسی ۴۸ میلیون و ۲۱۱ هزار تن از گروه سایر کالاها به ارزش ۱۸ میلیارد و ۳۴۴ میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت بیش از یک درصدی را در وزن تجربه کرده و رشد نزدیک به ۱۸ درصدی را در ارزش به ثبت رسانده است. سهم ارزشی صادرات سایر کالاها از کل صادرات کشور بیش از ۵۸ درصد و سهم وزنی آن بیش از ۶۴ درصد است. همچنان بیشترین صادرات ایران به ۵ مقصد صورت می‌گیرد و صادرکنندگان ایرانی بیشترین کالاهای خود را به عراقی‌ها می‌فروشند. این کشور همچنان صدرنشین مقاصد صادراتی است و سهم دلاری صادرات به این کشور بیش از ۲۱ درصد و سهم وزنی آن نزدیک به ۱۹ درصد از کل صادرات است.
صدور کالا به عراق در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال قبل، به لحاظ وزنی رشد بیش از ۶۶ درصدی و به لحاظ ارزشی رشد بیش از 66/5 درصدی داشته است. چینی‌ها که سال‌ها صدرنشین مقاصد صادراتی بودند، برای دومین دوره متوالی در رده دوم قرار گرفتند. آمارهای منتشر شده از هفت ماه منتهی به مهر امسال نشان داد که چین برای نخستین بار در رده دوم قرار گرفته و جدیدترین آمار گمرک که مربوط به هشت ماه منتهی به آبان است نیز چین را به‌عنوان دومین مقصد کالاهای ایرانی معرفی می‌کند. سهم ارزشی فروش کالا به چینی‌ها از کل صادرات بیش از 20/5 درصد و سهم وزنی آن نزدیک به ۲۶ درصد است. چین اگرچه سهم بیشتری از وزن کالاهای صادراتی را نسبت به عراق در اختیار دارد، اما سهم ارزش صادرات به این کشور، کمتر از عراق است. افت نزدیک به ۱۱ درصدی وزنی و رشد نزدیک به ۱۸ درصدی ارزشی، حاصل صادرات ایران به این کشور در هشت ماه منتهی به آبان امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل است. امارات سومین مقصد صادراتی است که ارزش کالاهای فروخته شده به این کشور بیش از ۱۶ درصد از ارزش کل صادرات را به خود اختصاص داده است. سهم وزنی صادرات به امارات نیز نزدیک به ۱۵ درصد است. آمارها نشان می‌دهد صدور کالا به امارات در بازه زمانی مورد بررسی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی افت نزدیک به ۶ درصدی و به لحاظ ارزشی رشد بیش از ۲۶ درصدی داشته است. افغانستان به‌عنوان چهارمین مقصد عمده کالاهای صادراتی ایران توانسته از ابتدای امسال تا پایان آبان، سهم بیش از ۷ درصدی را از کل ارزش صادرات و سهم بیش از ۵ درصدی را از کل وزن صادرات به خود اختصاص دهد. صادرات به افغانستان نسبت به مدت مشابه سال قبل، به لحاظ وزنی رشد نزدیک به ۲ درصد و به لحاظ ارزشی رشد نزدیک به ۲۶ درصدی را تجربه کرده است. هند پنجمین خریدار عمده کالاهای ایرانی محسوب می‌شود که سهم ارزشی صدور کالا به این کشور نزدیک به ۵ درصد و سهم وزنی آن بیش از ۸ درصد است. درصد تغییرات وزنی صادرات به این کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل بیانگر افت نزدیک به ۷ درصدی و درصد تغییرات ارزشی آن حاکی از افت نزدیک به ۱۱ درصدی است. متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی در هشت ماه منتهی به آبان امسال ۴۱۸ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۱۹ درصد افزایش داشته است.
واردات هشت ماهه امسال
اقلام عمده وارداتی از ابتدای امسال تا انتهای آبان شامل «ذرت دامی» به ارزش یک میلیارد و ۲۸۲ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۴ درصد، «قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری ردیف ۸۷۰۳ بنزینی با حجم سیلندر ۲۰۰۰CC با ساخت داخل ۱۴ تا کمتر از ۳۰ به استثنای لاستیک» به ارزش یک میلیارد و ۱۳۴ میلیون دلار و سهم ارزشی نزدیک به ۴ درصد، «برنج» به ارزش ۹۹۶ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۳ درصد، «لوبیای سویا» به ارزش ۹۳۲ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۳ درصد و «الکترود زغالی برای کوره‌ها» به ارزش ۳۷۷ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از یک درصد بوده است. کشورهای عمده طرف معامله ایران در هشت ماه منتهی به آبان امسال نیز شامل چین با سهم ارزشی نزدیک به ۲۵ درصد، افت وزنی بیش از ۲۰ درصد و افت ارزشی نزدیک به ۹ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل، امارات با سهم ارزشی بیش از ۱۵ درصد، افت وزنی بیش از ۲۸ درصد و افت ارزشی نزدیک به ۳۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل، کره جنوبی با سهم ارزشی نزدیک به ۶ درصد، افت وزنی بیش از ۳۵ درصد و افت ارزشی بیش از ۲۶ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل، هند با سهم ارزشی بیش از ۵ درصد، افت وزنی بیش از ۱۲ درصد و رشد ارزشی کمتر از یک درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل و آلمان با سهم ارزشی بیش از ۵ درصد، رشد وزنی بیش از 2/5 درصد و افت ارزشی نزدیک به ۱۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل هستند. متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی در هشت ماه منتهی به آبان امسال، ۱۳۷۴ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته نزدیک به ۲ درصد در ارزش دلاری کاهش داشته است.
دنیای اقتصاد