مسئولان به علم اقتصاد اعتقادی ندارند/حوزه ای که هدف قرار گرفته شده،حوزه حساسی است به طوری که به نظر می رسد اراده ای برای سقوط ارزش پول ملی وجود دارد.
جهش ناگهانی قیمت ارز طی دو هفته اخیر سبب بروز نگرانی های جدی بین مردم شده است.بسیاری از فعالان اقتصادی نیز در مقابل این پرسش که آینده قیمت ارز چه خواهد شد، به جز وعده هایی که محقق نمی شود،پاسخ روشنی دریافت نمی کنند.آنسوتر کارشناسان اقتصادی نیز برای تحلیل شرایط امروز اقتصاد ایران هیچ تصویر روشنی از وضعیت بازار ارز و آینده ندارند.گرچه مسئولان بانک مرکزی و وزیر اقتصاد اعلام می کنند که با تمهیدات انجام شده، از جمله راه اندازی اتاق ارزی،وضعیت بازار ارز سروسامان پیدا خواهد کرد، امابا گذشت یازده روز از راه اندازی اتاق ارزی،شکاف بازار بین نرخ اعلام شده از سوی دولت و نرخ بازار آزاد همچنان درحال افزایش است.درچنین شرایطی که دولت پاسخگو نبوده و مردم مدام این سئوال را می پر سند که با این نرخ ها،چه اتفاقی برای اقتصاد خواهد افتاد،خبرگزاری ایلنا نظر کارشناسان اقتصادی را جویا شد.
13 اقتصاددان مطرح کشور در پاسخ به این سئوال خبرگزای ایلنا که”بازار ارز به کجا خواهد رفت و چه باید کرد“ نظرات خود را با ما درمیان گذاشتند، که درپی می آید:
دولت پاسخگو باشد
دکتر غلامعلی فرجادی کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار ایلنا ضمن اشاره به وضعیت نابسامان بازار ارز گفت: درحال حاضر هیچ اطلاعاتی از جزییات مشکلات به وجود آمده در بازار ارز در اختیار کارشناسان این حوزه قرار ندارد، تا بتوان در مورد این وضعیت اظهار نظر کرد.
وی ادامه داد: اطلاعات و سیاست های دولت در این حوزه به هیچ وجه روشن و شفاف نبوده و دولت باید جوابگوی بحران به وجود آمده باشد.
دکتر فرجادی تصریح کرد: معلوم نیست دولت با چه دیدگاه و با چه هدفی به دنبال افزایش قیمت ارز است، منافع و منابع دولت در این بازار چقدر است که تاکنون هیچ مقابله ای با بحرانهای بازار ارز نکرده است.
به گفته وی بی برنامگی دولت و شفاف نبودن اطلاعات و آمارها، توانسته بازار ارز را به حدی بحرانی کند که سطح انتظارات بالا رفته و یک مساله روانی در بین کارشناسان و مردم ایجاد کرده است،به طوری که اصلا نمی شود توضیح داد که این آشفتگی بازار به چه دلیل است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه عدم ارایه اطلاعات به بازار باعث افزایش انتظار تورمی ودر نتیجه افزایش قیمت ها شده،گفت:در شرایطی که ما با تحریم های بین المللی مواجه هستیم،درآمدهای نفتی و پروژه های مرتبط با آنها بسیار کم بوده و از سوی دیگر منابع محدودی هم در دست داریم، دولت باید محتاط تر عمل می کرد و این بی احتیاطی باعث ایجاد سفته بازی و احتکار ارز شده است.
دکتر فرجادی با تاکید براینکه معلوم نیست پایان این قیمت کجا است،خاطرنشان ساخت:مسئولین نتوانستند برای این جریان برنامه مشخصی را ارایه کنند.
وی یادآور شد: بی برنامگی دولت و نبود اطلاعات درست و شفاف باعث شده که دیگر هیچ راهکاری به ذهن کارشناسان این حوزه نیاید و بهتر است دولت در این شرایط حداقل به تشریح جزییات این بحران بپردازد.
سه عامل موثر در آشفتگی بازار ارز
دکتر محمد طبیبیان کارشناس امور اقتصادی در گفتگو با خبرنگار ایلنا ضمن انتقاد از بحران ایجاد شده در بازار ارز گفت: دولت با عملکردهای خود در صحنه داخلی و بین المللی مملکت را به سمت بن بست سوق داده است، ازسویی تاکنون هیچ ارزیابی درباره عملکردهای خود نداشته و به نظر هم می رسد آمادگی مقابله با این بحرانها را هم نداشته است.
وی ادامه داد: الان باید به کسانی که اعلام می کردند تحریم ها برای کشور ما خوب است و قطعنامه های سازمان ملل هم کاغذ پاره ای بیش نیست، پرسید که آیا این روزها را هم می دیدند؟آیا برای این روزها هم برنامه ای داشتید و در حال حاضر راهکاری برای مواجه با این تورم دارند یا خیر؟
طبیبیان بابیان اینکه ما به عنوان کارشناسان اقتصادی دیگر هیج راهکاری مدنظر نداریم،خاطرنشان ساخت: دولت مملکت را از نظر اقتصادی به سویی برده که بسیاری از مردم سردرگم هستند که واقعیت چیست و چه برنامه ای برای این تورم اقتصادی وجود دارد؟
وی با برشمردن سه عامل اصلی موثر در آشفتگی بازار ارز عنوان کرد:این سه عامل کاملا نشان می داد که ما با این بحران مواجه خواهیم شد و اکنون این پیش بینی ها به واقعیت پیوسته که دولت اصلا برنامه ای برای مقابله با این شرایط نداشته است.
دکتر طبیبیان در توضیح این سه عامل گفت:سیستم حذف یارانه ها و پرداخت منابع مالی عظیم به حدود 70 میلیون نفر بار کمر شکنی را به سیستم مالی کشور وارد کرد.
وی ادامه داد: افزایش پرداخت اعتبارات دستوری از سوی سیستم بانکی، افزایش نقدینگی و در کنار آن استقبال از تحریم هایی که در دنیا بی سابقه است، باعث شد که ما به سمتی پیش برویم که فشار تورمی بالا رفته و عرضه ارز کمتر شود.
به گفته این کارشناس اقتصادی معلوم نیست با وجود چنین شرایط مشخصی، آیا اصلا دولت برنامه ای برای مقابله با این وضعیت را داشته است یا خیر و امروز زمانی است که دولت پاسخگو باید جوابگوی این موارد باشد.
وی ادامه داد:انصاف، عدالت و مسئولیت پذیری حکم می کند که دولت جوابگوی مشکلات پیش آمده در کشور باشد و راهکاری برای مقابله با این شرایط ارایه کند.
باید اعتماد سازی کرد
دکتر موسی غنی نژاد نیز به خبرنگار ایلنا گفت:این آشفتگی به دلیل دخالت بسیار زیاد دولت و رویکردهای متناقض مسئولان از جمله رییس کل بانک مرکزی،وزیر اقتصاد و رییس جمهوری صورت گرفته که منجر به سردرگمی در بازار ارز شده است.
وی افزود:نگرانی فعلی این است که وضعیت عرضه چگونه خواهد شد و تصمیم هایی که گرفته می شود،عمل نمی شود.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه درحال حاضر بی اعتمادی کامل در بازار وجود دارد،تصریح کرد:این بی اعتمادی به دلیل اقدامات مسئولان صورت گرفته وتنها راه عبور از این بحران اعتماد سازی کامل دراقتصاد است.
وی تاکید کرد:این اعتماد سازی با ادامه سیاست های فعلی مسئولان امکان پذیر نیست.
غنی نژاد درپاسخ به این سئوال که آیا در موارد مشابه الگوی کشورهای دیگربرای بحران ارز چه بوده،خاطرنشان کرد:متاسفانه مسئولان به علم اقتصاد اعتقادی ندارند و وقتی به چارچوب علمی اعتقادی وجود نداشته باشد،این اتفاق ها می افتد.
منطق اقتصادی ندارد
دکتر حسن سبحانی استاد دانشگاه تهران نیز در گفت وگوی کوتاهی با ایلنا با اشاره به اینکه کنترل بازار ارز از دست رفته است،گفت:افزایش قیمت ارز در حال حاضر هیچ منطق اقتصادی ندارد.
وی درپاسخ به این سئوال که چه راهکاری می توان در حال حاضر ارایه داد،گفت:به دلیل نبوداطلاعات،نمی توان تصویر روشنی برای این بازار آشفته ارایه داد.
در کوتاه مدت امکان پذیر نیست
بهروز هادی زنوز کارشناس اقتصادی،نیز در گفت وگو با خبرنگار ایلنا با اعلام اینکه بیشترین ضربه را اقتصاد از ناحیه مدیرانی دیده که اقتصاد را نخوانده اند،گفت: حل بحران ارز در کوتاه مدت امکان پذیر نیست، زیرا آنچنان اقتصاد کشور دچار آشفتگی است و از مدیریت ناکارآمد رنج می برد که نمی توان چشم انداز کوتاه مدتی را برای حل آن متصور شد.
این کارشناس اقتصادی، با انتقاد از نحوه عملکرد رییس جمهور، تصریح کرد: دولت متاسفانه به نامه های اول، دوم، سوم و چهارم بنده و همکاران من در خصوص حل معضل بحران اقتصادی و ارزی توجه ای نکرد و راهکار همان است که در این نامه ها نوشته شده است.
به گفته زنوز،آقای احمدی نژاد توجه ای به سیاست گذاری اقتصادی ندارد و با خودکامگی، ارز و اقتصاد را به چالش کشیده است.
همدلی و درایت مسئولان راهگشاست
دکتر بایزید مردوخی نیز با بیان اینکه در حال حاضر شرایط اقتصادی کشور استثنایی و در فضای منطقی نیست، تصریح کرد: نمی توان سیاست گذاری مثبت و منطقی را در حال حاضر به صورت علمی و کاربردی ارائه داد.
مردوخی در گفت وگو با خبرنگار ایلنا خاطرنشان کرد: کمبود نقدینگی ریالی از یک طرف و کمبود شدید ارزی برای تامین واردات از سوی دیگر در کنار تحریم بر علیه کشور باعث شده تا شرایط کشور از وضعیت عادی و سفید به یک وضعیت قرمز تبدیل شود.
به گفته وی تنها همدلی، هماهنگی مقامات کشور و درایت آنها می تواند این مرحله بحرانی را پشت سر بگذارد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در حال حاضر هیچ راهکار کوتاه مدت دیگری از طریق سیاست گذاری علمی کاربردی برای حل بحران بازار ارز امکان پذیر نیست.
جلوی انحصار گرفته شود
دکتر حسین راغفر نیز با بیان اینکه انحصار گرایی و تامین منافع گروهی خاص در دولت عامل اصلی بحران ارزی است، گفت: تنها راهکار برای حل بحران ارزی و به خصوص اقتصاد کشور بهبود فضای کسب و کار با مکانیسم های به روز و تجربه شده در کشورهایی نظیر کشور ما گرفتار این بحران شده اند، است.
راغفر در گفت و گو باخبرنگار ایلنا تصریح کرد: مادامی که دولت نیازهای تولید را تامین نکند و تنها به فکر منافع خود در راستای امیال خود باشد، بحران ارزی همچنان ادامه خواهد داشت و انحصارگرایی و رانت در این بازار همچنان خودنمایی می کند.
با بخش خصوصی تعامل مثبت برقرار شود
دکتراحمد حاتمی یزد کارشناس اقتصادی نیز درگفت وگو با ایلنا با اشاره به اینکه وظیفه بانک مرکزی در هر کشوری جلوگیری از افزایش تورم به تعبیر سیاسی آن همان حفظ ارزش پول ملی است، راهکار برون رفت از بحران ارزی و همچنین اقتصاد ورشکسته کشور را ایجاد فضایی مناسب برای سرمایه گذاری در تولید دانست.
حاتمی یزد گفت: در حال حاضر عدم استقلال بانک مرکزی و دیکته شدن دستوری سیاست گذاری پولی و تبدیل شدن بانک مرکزی به یک صندوق برای دولت و همچنین عدم ایجاد بستر مناسب برای سرمایه گذاری در بخش های مختلف تولیدی معضل اصلی اقتصاد و تعبیری دیگر بحران ارزی است.
به گفته وی،زمانی می توان برای بحران ارزی زمانی پایانی نوشت که دولت دست از انحصارگرایی در این بازار برداشته و با تعامل مثبت با بخش خصوصی و بها دادن به خصوصی سازی این مشکل را حل کند.
دیپلماسی مناسب در پیش گرفته شود
دکتر مهدی تقوی استاد دانشگاه علامه طباطبایی، راهکار مناسب برای برون رفت از معضل بحران ارزی را دیپلماسی سیاسی برای دور زدن تحریم اعلام کرد.
تقوی در گفت و گو با ایلنا با بیان اینکه در حال حاضر تحریم یکی از شاخص های مهم در بحران ارزی است، تصریح کرد: دولت باید با درایت و تدبیر خاص خود دیپلماسی سیاسی خود را به نحوی مدیریت کند که مبادلات ارزی کشور که توان جابجا شدن ندارند و همچنین امکان ورود به کشور میسر نیست.
به گفته وی در حال حاضر مشکل کشور عدم جابجا کردن ارز است و باید دولت این مشکل را در شرایط فعلی حل کند.
انضباط پولی و آرامش در بازار
دکتراحمد یزدان پناه نیز گفت: اگر صادرات نفتی کشور از سطح اعلام شده ۱ میلیون بشکه در روز، خیلی پایین‌تر نباشد، قاعدتا بانک مرکزی باید با تک نرخی کردن قیمت ارز، قادر به دفاع از نرخ برابری ۲۴۰۰ تومان برای هر دلار باشد.
یزدان پناه در گفت و گو با ایلنا، اظهار داشت: البته اقدامات دیگری نظیر جانشینی شخصی با اعتبار به جای رئیس فعلی بانک مرکزی، همچنین قطع پرداخت غیرهدفمند یارانه‌ها برای اثبات تعهد به انضباط مالی و بازگشت انضباط پولی و آرامش به بازار ضروری است.
نگرانی مردم کاهش یابد
دکتر محمدرضا علاقبندان کارشناس اقتصادی، با اعلام اینکه التهاب ارز در اقتصاد کشور ناشی از عوامل داخلی و بیرونی است، گفت: تنها راهکار کوتاه مدت این است که دولت با تعامل سازنده با سرمایه گذاران ایرانی مقیم خارج از کشور ارز مورد نیاز را به کشور وارد کرده و در بازار عرضه کند.
علاقبندان به خبرنگار ایلنا گفت: در حال حاضر کاهش شدید ذخایر ارزی کشور و همچنین کمبود عرضه ارز در بازار از عواملی است که باعث شده مردم با نگرانی به بازار هجوم برده و تقاضای ارز کنند.
وی تصریح کرد: دولت باید برای کاهش نگرانی مردم و حفظ ارزش پول ملی به اجبار از سرمایه گذاران ایرانی مقیم خارج برای افزایش عرضه در بازار اقدام کند و از هر گونه راه حل های ابداعی نظیر راه اندازی مرکز مبادلات ارزی جلوگیری کند.
جلوی سونامی ارز گرفته شود
دکتر محمد خوش چهره استاد اقتصاد دانشگاه تهران نیز در گفتگو با خبنرگار ایلنا با اشاره به آشفتگی بازار ارز گفت: آشفتگی که در حال حاضر شاهد آن هستیم کاملا برای کسانی که نافذ در امور اقتصادی هستند، قابل پیش بینی بود.درحال حاضر در مقطعی قرار داریم که یک هشدار جدی و یک خطر جدی برای نظام تصمیم گیری و اقتصاد کلان ملی به وجود آمده است.
وی افزود: تاکنون اقتصاد کشور بعد از جنگ و بعد از انقلاب دچار چنین تعارض و غفلتی در نظام تصمیم گیری و پدیده ای به اسم جهالت نبوده و شائبه تعمدی بودن این جریان ها توامان باهم دیده نشده بود.
خوش چهره خاطرنشان کرد: ما در حال حاضر در یک نقطه خاص اقتصادی و شرایط حساس قرار گرفته ایم که باید نظام سریعا تصمیم گیری کند و از ظرفیت کارشناسی کشور برای تصمیم گیری استفاده کند.
این کارشناس امور اقتصادی با بیان اینکه با ادامه این روند آیندگان درمورد ما چه قضاوتی خواهند کرد، خاطرنشان ساخت: به نظر می رسد اراده ای برای ایجاد این سونامی اقتصادی در کشور وجود داشته باشد، چون حوزه ای که هدف قرار گرفته حوزه حساسی است و آن پول ملی و ارزش پول ملی است. به طوری که به نظر می رسد این اراده برای سقوط ارزش پول ملی است که اقداماتی هم در این راستا به عمل آمده است.
وی اضافه کرد: اگر نظام با تصمیم گیری سریع وارد عمل نشود و کارها را اولویت بندی نکند، به کشور خساراتی وارد می شود.
ضمن اینکه ما نباید تنها به جهش قیمت ارز و دلار توجه کنیم و به دنبال راه کارهای ناقص و غلط باشیم، بلکه باید نگاه ما ملی و نگاه به سقوط ارزش پول ملی باشد که به تبع آن سقوط اقتصاد ملی و تسلط بیگانگان را خواهیم داشت.
دکتر خوش چهره با اشاره به راهکار برون رفت از این بحران گفت: راهکار برای برون رفت وجود دارد، منتها باید نظام تصمیم گیری شرایط کسب دریافت ظرفیت های پیشنهادی را ایجاد کند ؛ باید مدیریت بحران در سطح عالی و عقلایی ایجاد شود که این مدیریت خارج از وضعیت ظرفیت موجود است و درنتیجه این راهکار می تواند راه حل برون رفت از این بحران باشد.
تجربیات گذشته به سخره گرفته شد
رییس اسبق سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور گفت: مادامی که عنصر مدیریت و سیاستگذاری دولت و همچنین مناسبات بین المللی در مسیر کارشناسی منطقی و اصولی قرار نگیرد، شاهد تداوم تلاطم بازار ارز و اقتصاد خواهیم بود.
دکتر مسعود روغنی زنجانی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به این که به لحاظ فنی و استراتژیک، دولت دارای مدیریت ناکارآمد بوده است، اظهار داشت: وقتی که دولت احمدی نژاد، تمامی تجربیات اقتصادی دولت های گذشته را به سخره می گیرد و این تجربیات را حاصل علوم غربی می داند، نباید انتظار داشت که اقتصاد و بازار ارز، شرایط مساعدی را داشته باشد.
به گفته این کارشناس اقتصادی، عدم مدیریت صحیح و همچنین انحلال سازمان برنامه و بودجه که قلب تپنده هر نظام اقتصادی است، باعث شد تا فاجعه کنونی در اقتصاد رقم زده شود.
روغنی زنجانی، بی انظباطی پولی و کیسه ای هزینه کردن بودجه از تبعات دیگر افزایش تلاطم بازار ارز و اقتصاد ذکر کرد.
وی به سیاستگذاری اشاره کرده و گفت: وقتی سیاتگذاری ناکارآمد واشتباه باشد شاهدشرایط بحران زا در اقتصاد خواهیم بود دولت در طی 7 سال گذشته، با سیاستگذاری های عجولانه و غیر کارشناسی شده عامل تخریب اقتصاد بوده است.
وی رییس کل بانک مرکزی را عاملی برای برهم زدن اقتصاد و بازار ارز بر شمرد و گفت: بهمنی با اقدامات خود و مطیع بودن در برابر دولت، عملا به دانش اقتصاد خیانت کرد و باعث افزایش انتظارات تورمی شد.
خبرگزاری ایلنا