گفت‌وگوی ویژه خبری دیشب با موضوع سرانجام وعده اروپا برای ایجاد کانال مالی ویژه با حضور مهدی محمدی، کارشناس مسائل سیاسی و بین‌المللی و حسین حاجیلو، کارشناس دیپلماسی اقتصادی برگزار شد.
حاجیلو در ابتدای برنامه با اشاره ماهیت کانال مالی ویژه SPV، اظهار کرد:از ۱۸ اردیبهشت سال جاری که آمریکا از برجام خارج شد، اروپا مدعی شد که نقش خود را در برجام ادامه می‌دهد و در مقابل تحریم‌های آمریکا می‌ایستد که ایران هم این فرصت را در اختیار اروپا قرار داد.
وی تصریح کرد: ۲ مسئله مهم در این چند ماه وجود داشت یکی قانون مسدود سازی و دیگری کانال مالی ویژه SPV از سال ۱۹۹۶ که قانون داماتو اعمال شد اروپایی‌ها برای جلوگیری این قانون را ایجاد کردند که هر شرکت اروپایی که منطبق با قوانین تحریم‌های آمریکا رفتار می‌کند مجازات شود و این شرکت‌ها به علت افزایش قانون داماتوی آمریکا متضرر شدند.
کارشناس دیپلماسی اقتصادی افزود: در این چند ماه اخیر اروپایی‌ها اجازه دادند که عمده شرکت‌های اصلی از جمله توتال همکاری خود را با ایران را قطع کنند و بعد از اینکه هیچ شرکت اصلی از اروپا در ایران باقی نماند، آنها به این نتیجه رسیدند که در ۱۵ مرداد قانون مسدودسازی اجرا شود. آنها عملا مصداقی برای اجرا در کشور نداشتند.
مهدی محمدی کارشناس مسائل سیاسی و بین المللی با بیان اینکه مذاکرات SPV از جنبه مهمی برخوردار است، تصریح کرد: این مذاکرات با قانون مسدود سازی بسیار متفاوت است و متاسفانه در کشور هم اطلاعات علنی و مناسبی درباره کانال مالی ویژه SPV وجود ندارد و از طرفی اینکه چه موضوعی در کانال مالی ویژه بین ایران و اروپا به وجود آمده که قابلیت مقابله با تحریم‌های آمریکا و حفظ منافع اقتصادی ایران از برجام را داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه مذاکره کنندگان اطلاعات مناسبی از کانال مالی ویژه در اختیار ندارند، گفت: این مذاکرات با هدف جبران خسارت ناشی از تحریم‌ها نبود بلکه نگه داشتن ایران در برجام، خروج شرکت‌های اصلی از ایران، موثر شدن تحریم‌ها علیه کشورمان، درخواست امتیاز‌های موشکی و منطقه‌ای از ایران و در نهایت راضی کردن ایران به یک مکانیسم ناکارآمد از اهداف این کانال مالی ویژه است.
محمدی ادامه داد: با توجه به اطلاعاتی که خود اروپایی‌ها منتشر کردند، مقرر شده است که SPV تبدیل به موسسه‌ای شود که دو کشور این نهاد مالی را اداره کنند و این نهاد‌های مالی با برخی از درگاه‌های بانکی در ایران همکاری داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه SPV یک مکانیسم تهاتری است، افزود: این کانال مالی ویژه تلاش می‌کند که پرداخت‌های مربوط به تجارت خارجی را از طریق تسویه انجام دهد.
حاجیلو ادامه داد: SPV مقرر شده بود که در ۲ حوزه به کشور ما کمک کند، ابتدا اینکه با توجه به نیازمندی‌هایمان بتوانیم نفت خود را به فروش برسانیم و دیگر اینکه هر کالا و خدماتی را از اروپا خریداری کنیم، به همین خاطر اگر این ۲ ویژگی را نداشته باشد می‌توان آن را در چارچوب تحریم‌های آمریکا دانست.
وی تاکید کرد: اخیرا هم موگرینی اشاره داشته که این کانال مالی ویژه مخصوص تجارت مشروع است که منظور همان چارچوب تحریمی است، بنابراین به نظر می‌رسد که این کانال مالی ویژه در چارچوب تحریم‌های آمریکا باقی بماند.
حاجیلو تصریح کرد: کشور‌های اروپایی از جمله اتریش نسبت به تحریم‌ها و تنبیه‌های آمریکا هراس دارند و در این چند ماه اخیر هیچ کدام از این کشور‌ها میزبانی کانال مالی ویژه را بر عهده نگرفتند لذا می‌توان گفت که اروپا توانایی ایستادن در مقابل آمریکا را ندارد.
محمدی با بیان اینکه اروپایی‌ها تحریم‌های آمریکا را اجرا کردند، گفت: امروزه باید بعد از خروج آمریکا از برجام شرایطی را برای اروپا فراهم می‌کردیم که نیازی به واگذاری امتیازات از سوی کشورمان نباشد.
حاجیلو تصریح کرد: وابستگی آمریکا و اروپا نسبت به یکدیگر زیاد است و این وابستگی باعث می‌شود که بسیاری از بانک‌ها تعاملات زیاد با آمریکا داشته و بسیاری از سهام‌ها را در اختیار آمریکا قرار می‌دهند، بنابراین اروپایی‌ها رفتار سیاسی مناسبی نسبت به آمریکا ندارند.
محمدی با اشاره به اینکه در این دنیا امضای مکرون، کری و یا برجام تضمین نیست بلکه میزان قدرت برای استیفای حقوق تضمین است، گفت: باید مشخص شود که برنامه هسته‌ای را برای چه تعطیل کرده ایم، طرف مقابل اراده سیاسی لازم را ندارد، بین اروپا و آمریکا پروژه مشترکی برای فشار به ایران از روز اول وجود دارد لذا ما وسط یک بازی هماهنگ شده قرار داریم.
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: ایران یک کشور قدرتمند است به طوری که امروزه قادر است نظم مقاومتی در منطقه خاورمیانه را پهن کند، ما وارث خاورمیانه پساداعش هستیم و سنگین‌ترین نظام تحریم‌ها علیه ما اتخاذ شده و توانستیم از آن عبور کنیم، در ایران آلرژی تاریخی نسبت به مداخله خارجی و توطئه خارجی وجود دارد لذا ما کشوری مهم و بزرگ هستیم، ایران پیروز در مقابل همه حریفان شکست خورده خود است به طوری که آنها هیچ یک از پروژه‌های خود را در منطقه نتوانستند پیش ببرند.
محمدی با اشاره به اینکه شأن چنین کشوری نیست که در یک دهه از دو سوراخ گزیده شده باشد، گفت: ما دو بار به مذاکرات برجام رفته و تجربه کسب کرده‌ایم به طوریکه ۱۵۰ صفحه متن برای آن نوشته شده و طرف مقابل به اندازه یک توافق نامه بین دو کشور ارزشی برای آن قائل نشده است لذا ما مجددا همان تجربه را با اروپا به صورت نگران‌کننده‌ای دنبال و تکرار می‌کنیم، باید ببینیم از تجربه برجام چیزی یاد گرفته ایم یا نه.
وی با اشاره به اینکه تجربه برجام به ما آموخت که آنچه طرف مقابل را به تعهدات خود پایبند نگه می‌دارد هزینه عدم پایبندی است و نه چیز دیگری افزود: به میزانی که طرف مقابل نگران باشد که اگر به تعهدات خود پایبند نباشد هزینه پرداخت خواهد کرد، ایران برای اینکه به طرف‌های مقابل خود هزینه تحمیل کند دستش بسته نیست.
این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: اساساً طرف مقابل می‌خواهد ما را به پای میز مذاکره موشکی و منطقه‌ای بنشیند، زیرا در آنجا توانمندی‌های استراتژیکی وجود دارد که می‌خواهند آن را متوقف کنند و لذا نگران آن هستند، این توانمندی‌ها هزینه‌های قابل توجهی را می‌تواند برای طرف مقابل ایجاد کند.
محمدی با اشاره به اینکه طرف مقابل زمانی به تعهدات خود پایبند خواهد بود که از هزینه‌هایی که بر آن تحمیل می‌شود بترسد، گفت: در این دنیا کسی به کسی دیگر لطف نمی‌کند، باید شفاف کنیم که در مدت مشخصی با ویژگی‌هایی که ما می‌خواهیم باید مکانیزم قابل توافق بین ایران و اروپا ایجاد شود وگرنه ما شروع به تجدید نظر در توافقات برجام خود خواهیم کرد، باید این تهدید را به طور معتبر خلق کنیم، باید معلوم شود که برنامه هسته‌ای را در ازای چه چیزی تعطیل کرده ایم آقایان می‌گفتند که نیت اقتصادی در مذاکرات نیز نداشتند.
وی با بیان اینکه کشور‌های اروپایی و آمریکا بر این موضوع اتفاق نظر دارند که پس از ۲۰۲۵ برنامه غنی‌سازی ایران را به رسمیت نخواهند شناخت، اظهار کرد: باید از ابزار‌ها و مولفه‌های قدرت ملی استفاده کنیم و نیاز اروپا به برجام را گروگان بگیریم، هزینه‌های عدم پایبندی به برجام باید برای اروپا بالا باشد.
محمدی با اشاره به اینکه نیاز به منتفی کردن SPV نیست بلکه باید آن را اصلاح کرد و ما تا زمانی مشخص تعهدات برجام را انجام می‌دهیم، خاطرنشان کرد: باید با طرف‌های دیگر اقتصاد جهانی کانال‌های مالی دیگری را ایجاد کنیم و اعتماد شرکای تجاری غیرغربی را به دست آوریم.
مجید شاکری کارشناس مسائل مالی با اشاره به اینکه یکی از مسائلی که به صورت فعال نمی‌توانیم به گفتگو بنشینیم نداشتن طرح است، افزود: باید بدانیم که چه می‌خواهیم، اما متاسفانه تصویر درستی از خواسته‌هایمان نداریم، ما باید تصویری داشته باشیم که چه می‌خواهیم و آن چیزی را که می‌خواهیم در جیب چه کسانی قرار دارد.
حاجیلو کارشناس دیپلماسی اقتصادی در بخش دیگری از این برنامه با اشاره به اینکه در میان جنگ اقتصادی FATF و SPV منجر به لو رفتن کانال‌های مالی ایران خواهد شد، گفت: هر کسی که FATF را در ایران مطرح می‌کند خیرخواه مسئله اقتصاد ایران نخواهد بود.
محمدی با اشاره به اینکه برجام یک توافق بی آینده است، گفت: روزی که به آخر بازی می‌رسیم تازه طرف مقابل می‌خواهد بگوید که همچنان محدودیت‌ها ادامه دارد، یکی از برکات دعوا‌های اروپا و آمریکا در این بود که تا حدودی مذاکرات پس پرده آنها درز پیدا کرد.
وی با اشاره به اینکه باید با شرکای غیراروپایی تعاملات خود را قوی‌تر کنیم تا اروپا احساس کند که هزینه عدم پایبندی به برجام برای آنها خیلی بالاست لذا در این صورت است که مذاکرات معنادار می‌شود، خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها تصریح کرده‌اند که SPV مکانیسم دور زدن تحریم نیست، بلکه قرار است شیوه‌ای ایجاد کنند که ایران بتواند بخش‌هایی از تجارت مشروع خود را انجام دهد، طرف اروپایی تصریح کرده که قرار است در کنار تحریم بخش‌هایی از تجارت و معاملات بازرگانی ایران را تسریع کند اما در این رابطه اراده واقعی دیده نمی‌شود.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به محتوای SPV گفت: در اینجا ما پرداخت نداریم بلکه تسویه داریم یعنی به تدریج از اقتصاد ایران پول زدایی و ارز زدایی خواهد شد لذا به تدریج پولی در اختیار نخواهیم داشت و پول‌های ما در حساب‌هایی بلوکه خواهد بود و این پول‌ها صرف تجارت و معاملاتی خواهد شد که طرف مقابل اجازه می‌دهد، یکی از اهداف استراتژیک آمریکا از دور جدید تحریم‌ها این است که ما به پول‌های خود دسترسی نداشته باشیم و نتوانیم منابع مالی خود را آزادانه در جایی که می‌خواهیم هزینه کنیم.
فارس