آژانس بین‌المللی انرژی متعادل کردن بازار نفت را نیازمند زمان دانسته و آن را به مسابقات دو ماراتن تشبیه کرده است که بازیکنان آن باید با استقامت پیش بروند و انتظار تحولات سریع در سمت عرضه و تقاضای بازار را نداشته باشند. این در حالی است که اوپک نگاه بدبینانه‌تری به بازار دارد، محاسبات این سازمان نشان می‌دهد که با وجود اجرای توافق نفتی، تولیدکنندگان نباید انتظار متعادل شدن بازار نفت را داشته باشند و احتمالا موجودی انبارهای نفتی به رشد خود ادامه دهد. اما اداره اطلاعات انرژی آمریکا با تاکید بر تداوم افزایش موجودی انبارهای نفتی جهان در نیمه اول سال ۲۰۱۹، بر این باور است که در نیمه دوم سال بازار به سوی متعادل شدن پیش خواهد رفت. این سازمان پیش‌بینی می‌کند که متوسط قیمت نفت برنت در سال جاری ۶۱ دلار و حدود ۱۰ دلار کمتر از ۲۰۱۸ باشد. در ادامه برخی پارامترهای مهم بازار از نگاه این سه منبع اطلاعاتی مورد بررسی قرار گرفته است.
تردید در پایبندی متحدان اوپک
تولید نفت اوپک یکی از موضوعاتی است که در همه گزارش‌ها مورد توجه قرار گرفته است. آنطور که اوپک بر اساس آمار منابع ثانویه گزارش داده، تولید نفت این سازمان در ماه دسامبر۷۵۱هزار بشکه کاهش یافته و به ۵۸/ ۳۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. کاهش تولید نفت اوپک در حالی رخ داده که هنوز یک ماه تا اجرای توافق اعضای این سازمان برای کاهش تولید زمان باقی مانده بود. اوپک و برخی متحدانش در خارج از این سازمان اوایل ماه دسامبر توافق کردند که مجموع تولیدات خود را از ابتدای سال ۲۰۱۹ به مدت ۶ ماه ۲/ ۱ میلیون بشکه کاهش دهند که سهم اوپک از این توافق ۸۰۰ هزار بشکه در روز است. بنابراین کاهش تولید اوپک زودهنگام رخ داده و این موضوع یکی از دلایل رشد قیمت نفت در هفته‌های اخیر محسوب می‌شود. قیمت نفت از هفته آخر دسامبر در مسیر افزایشی قرار گرفته است و دیروز نفت برنت حدود ۶۲ دلار و نفت خام آمریکا حدود ۵۲ دلار بر بشکه معامله شد، بر این اساس هر دو نفت شاخص بیش از ۲۰ درصد رشد قیمت را نسبت به اواخر سال ۲۰۱۸ به ثبت رساندهاند.
آمار اوپک نشان می‌دهد که غالب کشورهای عضو این سازمان تولید نفت خود را در دسامبر کاهش داده‌اند، عربستان با کاهش بیش از ۴۶۰ هزار بشکه‌ای بیشترین مقدار کاهش را در تولیدات خود لحاظ کرده است. لیبی نیز به دلیل درگیری‌های داخلی تولید نفتش ۱۷۲ هزار بشکه در روز کاهش داشته است. بعد از این دو کشور ایران بیشترین کاهش تولید را تجربه کرده است؛ تولید نفت ایران در این ماه ۱۵۹ هزار بشکه کاهش داشته و به ۷۶۹/ ۲ میلیون بشکه در روز رسیده. بر این اساس، میزان تولید نفت ایران در حال‌حاضر به پیش از توافق برجام بازگشته است.
آژانس بین‌المللی انرژی نیز بر کاهش تولید اوپک تاکید کرده است، با این حال تردیدهایی را درخصوص اجرای توافق از سوی متحدان این سازمان مطرح می‌کند. بر اساس گزارش این سازمان، تولید نفت روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین متحد اوپک در این توافق در ماه دسامبر افزایش یافته و به رکورد حدود ۵/ ۱۱ میلیون بشکه در روز رسیده است و دیگر تولیدکنندگان خارج از اوپک از جمله مکزیک نیز سطح تولیدات خود را افزایش داده‌اند. وزیر انرژی روسیه اخیرا اعلام کرده بود که تولید نفت این کشور در ماه‌جاری به‌عنوان اولین ماه اجرای توافق ۳۰ هزار بشکه کاهش خواهد یافت. این در حالی است که بر اساس توافق، تولید نفت این کشور باید حدود ۲۳۰ هزار بشکه کم شود. این موضوع با اعتراضاتی از سوی وزیر انرژی عربستان مواجه شد، خالد الفالح گفته بود که سرعت کاهش تولیدات روسیه کمتر از آن چیزی است که من انتظار دارم. با این حال روسیه اعلام کرده که به دلیل قرار گرفتن در فصل سرما و یخ‌زدن زمین‌ها در مناطق تولید نفت این کشور، قادر نیست تولیدات خود را به سرعت کاهش دهد. حال باید منتظر بود و دید که آیا مانند توافق ۲۰۱۶ متحدان اوپک به توافق پایبند خواهند بود یا این سازمان به تنهایی بار کاهش تولید را به دوش خواهد کشید؟
افزایش رشد تقاضا برای نفت
نگرانی از کاهش رشد تقاضا برای نفت بعد از افزایش تنش‌های تجاری چین و آمریکا، یکی از موضوعاتی است که موجب کاهش قیمت نفت از اوج ۸۶ دلار از ماه اکتبر شده بود. در واقع پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصاد جهانی در سال ۲۰۱۹ کاهش یابد و انتظار می‌رفت این موضوع موجب کاهش رشد تقاضا برای نفت شود، به‌طور مثال اوپک رشد اقتصاد جهانی در سال ۲۰۱۹ را حدود ۵/ ۳ درصد برآورد کرده که ۳/ ۰ درصد کمتر از سال گذشته میلادی است.
با این حال آژانس در گزارش اخیر خود اعلام کرده که کاهش قیمت نفت در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال گذشته میلادی، خود به تقویت رشد تقاضا منجر خواهد شد. این سازمان رشد تقاضا برای نفت در سال ۲۰۱۹ را حدود ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده است که نسبت به میزان رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۰۰ هزار بشکه افزایش را نشان می‌دهد. آژانس تاکید می‌کند که نگرانی‌ها از سمت رشد اقتصاد جهانی رفع نشده و افزایش رشد تقاضای نفت تنها از محل کاهش قیمت‌ها خواهد بود. متوسط قیمت نفت برنت در ۲۰۱۸ حدود ۷۱ دلار بر بشکه بوده است. قیمت این نفت شاخص در حال حاضر حدود ۶۰ دلار بر بشکه است و غالب برآوردها نشان می‌دهد که در طول سال جاری قیمت نفت رشد بسیار ملایمی را تجربه کند.
اداره اطلاعات انرژی آمریکا متوسط قیمت نفت برنت در ۲۰۱۹ را ۶۱ دلار بر بشکه پیش‌بینی کرده و انتظار دارد در سال ۲۰۲۰ قیمت این نوع نفت به حدود ۶۵ دلار بر بشکه برسد. EIA انتظار دارد که در سال جاری قیمت نفت خام آمریکا حدود ۸ دلار و در ۲۰۲۰ حدود ۴ دلار کمتر از برنت باشد. این سازمان نیز بر این باور است که رشد تقاضا برای نفت در سال جاری ۱۰۰ هزار بشکه بیشتر از ۲۰۱۸ خواهد بود. درخصوص پیش‌بینی رشد تقاضا، اوپک اما در نقطه مقابل این دو سازمان قرار دارد. این سازمان رشد تقاضا برای نفت را ۲۹/ ۱ میلیون بشکه در روز اعلام کرده و آن را بیش از ۲۰۰ هزار بشکه، کمتر از رشد تقاضای نفت در ۲۰۱۸ می‌داند. اوپک رشد تقاضا برای نفت در ۲۰۱۸ را حدود ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز اعلام کرده بود. از این‌رو این سازمان متوسط تقاضا برای نفت این سازمان را حدود ۸/ ۳۰ میلیون بشکه در روز برآورد کرده که حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز از تولید این سازمان در ماه گذشته میلادی کمتر است. بنابراین، محاسبات و برآوردهای این سازمان بر این موضوع دلالت دارد که توافق نفتی نمی‌تواند موجب متعادل شدن بازار نفت در سال ۲۰۱۹ شود.
تقویت صدرنشینی آمریکا
تولید نفت آمریکا موضوعی است که در سال‌های اخیر نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در بازار نفت داشته است. رشد تولید نفت این کشور در سال گذشته میلادی به رکورد ۱/ ۲ میلیون بشکه در روز دست یافت و در اواخر این سال تولید آمریکا به بیش از ۹/ ۱۱ میلیون بشکه در روز رسیده است. متوسط تولید نفت این کشور در سال ۲۰۱۸ حدود ۹/ ۱۰ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود، با این حال آمریکا از میانه‌های این سال بیش از عربستان و روسیه نفت تولید و عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان را از آن خود کرد.
حال آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد، تولید نفت این کشور در سال جاری نیز رشد ۳/ ۱ میلیون بشکه‌ای را تجربه کند. هرچند سرعت رشد تولید نفت آمریکا در سال جاری میلادی نسبت به ۲۰۱۸ کاهش می‌یابد، اما این رشد تولید در شرایطی رخ می‌دهد که دو تولیدکننده دیگر بزرگ نفت جهان یعنی عربستان و روسیه درگیر توافق کاهش تولید هستند. بنابراین آژانس بین‌المللی انرژی تاکید می‌کند که جایگاه آمریکا در بازار نفت به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان در سال ۲۰۱۹ تثبیت خواهد شد و این کشور می‌تواند سهم بازار عربستان و روسیه را در بازار نفت به چالش بکشد. علاوه بر این آنطور که آژانس اعلام کرده است، رشد تولید ۳/ ۱ میلیون بشکه‌ای که برای آمریکا در نظر گرفته شده، بسیار غیرمنتظره است و این سازمان پیش از این انتظار داشته که تولید نفت آمریکا در ۲۰۱۹ تقریبا نصف این مقدار افزایش یابد.
اما اداره اطلاعات انرژی آمریکا شیب ملایم‌تری برای رشد تولید نفت این کشور در سال جاری میلادی متصور است. این سازمان در آخرین گزارش ماهانه خود از بازار نفت، متوسط تولید نفت آمریکا در سال ۲۰۱۹ را ۱/ ۱۲ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده و بر این باور است که تولید نفت این کشور از حدود ۹/ ۱۱ میلیون بشکه در ابتدای سال به حدود ۵/ ۱۲ میلیون بشکه در پایان سال خواهد رسید. بر اساس این گزارش، رشد تولید نفت آمریکا تا ماه مه ادامه دارد و تا آن زمان به‌عنوان یکی از پارامترهای فشار بر قیمت نفت عمل خواهد کرد؛ اما از ماه مه تا سپتامبر رشد تولید نفت این کشور متوقف شده و از سپتامبر به بعدمجددا در مسیر افزایشی قرار خواهد گرفت.
دنیای اقتصاد