به نقل از روابط عمومی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، دکتر حسین شیرزاد در نشست هیات موسس اتحادیه ملی کشاورزی تخصصی محصولی گیاهان دارویی با تشریح اهمیت توجه به بحث گیاهان دارویی گفت: چشم‌انداز سازمان تعاون روستایی ایران تشکیل اتحادیه ملی گیاهان دارویی با هدف اثرگذاری در فرآوری و توسعه صادرات این محصول راهبردی و اشتغالزایی است.
وی افزود: جایگاه و نقش گیاهان دارویی به عنوان مولد ارزش افزوده اقتصادی بخش کشاورزی و همچنین با توجه به توان رقابت این محصول در بازارهای جهانی و صادرات فرآورده‌های گیاهی و ...، ساماندهی تولید، توزیع، فرآوری، تجاری‌سازی، بازار و صادرات محصولات و خدمات در این حوزه از اهمیت بسزایی برخوردار است.
مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور خاطرنشان کرد: در حال حاضر میزان تجارت جهانی گیاهان دارویی بیش از ۱۰۷ میلیارد دلار است که طبق پیش‌بینی انجام شده توسعه تجارت گیاهان دارویی این رقم تا سال ۲۰۲۵ به بیش از۴۵۰ میلیارد دلار افزایش می‌یابد و در همین راستا ارزش صادرات زعفران در سال ۱۳۹۶ به میزان ۳۲۵ میلیون دلار و ریشه شیرین بیان به میزان ۴۲ میلیون دلار از سهم صادرات را با مقصد کشورهای اروپایی به خود اختصاص داده و گیاهان دارویی یک صنعت نوظهور با رشد سالانه متوسط ۵/۱۵ درصد است.
وی از ویژگی‌های شاخص گیاهان دارویی در حوزه مرتعی به ارگانیک بودن محصولات، ارزش محصولی و کیفی گیاهان دارویی در عرصه‌های آبی و خاکی، جلوگیری از برداشت بی‌رویه، کمک به حفظ آب و خاک، تأمین معیشت جوامع محلی، توسعه پایدار محیط زیست، افزایش پوشش گیاهی، کاهش روان‌آب‌ها و فرسایش و... اشاره کرد.
این مقام مسئول با توجه به اهمیت و جایگاه محصولات گیاهان دارویی در کشور، گفت: برنامه ساماندهی و اولویت‌بندی تولید کنندگان و بهره‌برداران گیاهان دارویی به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی سند ملی گیاهان دارویی در سال‌های اخیر مطرح است و در همین راستا با برنامه‌ریزی در خصوص همکاری‌های بین‌بخشی با معاونت امور باغبانی (مجری طرح ملی گیاهان دارویی)، تفاهم‌نامه همکاری‌های مشترک منعقد و پس از آن طی جلسات متعدد، فراهم‌سازی زمینه‌های سازماندهی و تشکیل تعاونی‌های گیاهان دارویی، به عنوان اولویت‌های تفاهم‌نامه در دستور کار سازمان قرار گرفت.
شیرزاد تصریح کرد: با اقدامات انجام شده در وضعیت کنونی نزدیک به تعداد ۳۰ تعاونی و دو اتحادیه استانی در حوزه گیاهان دارویی با ترویج کشاورزی قراردادی، هماهنگی و همکاری زیربخش‌های تخصصی در استان‌های کشور سازماندهی و تشکیل شده است و چشم‌انداز سازمان تعاون روستایی ایران تشکیل اتحادیه ملی گیاهان دارویی با هدف اثرگذاری در فرآوری و توسعه صادرات این محصول راهبردی و اشتغالزایی است.
وی تصریح کرد: اولین گام در تحقق برنامه، جمع‌آوری اطلاعات و شناسایی ظرفیت‌های تعاونی‌ها و تشکل‌های تحت پوشش سازمان در حوزه تولید، فرآوری، بسته‌بندی، بازرگانی و صادرات گیاهان دارویی بود که این امر در قالب گزارش‌های مربوطه از استان‌ها اخذ شده است.
مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی براساس آمار جمع‌آوری شده از ۲۱ استان کشور نیز اعلام کرد: در حال حاضر تعداد ۲۰۹ شرکت تعاونی از مجموع شرکت‌های تحت پوشش شبکه تعاونی‌ها، به تفکیک ۸۳ تعاونی تولید (معادل ۴۰درصد)، ۷۷ تعاونی روستایی (معادل ۳۷درصد)، ۳۷ تعاونی کشاورزی (معادل ۱۷درصد) و ۱۲ تعاونی روستایی زنان (معادل ۶درصد) در زمینه تولید، جمع‌آوری و بازاریابی محصولات گیاهان دارویی در سطح کشور فعال هستند.
وی افزود: همچنین تعداد ۱۰۲ هزار و ۸۸۰ نفر تولیدکننده و بهره‌بردار در سطح شبکه تعاونی‌های کشور، در حوزه کشت گیاهان دارویی در سطح ۵۰ هزار و ۱۴۱ هکتار فعال می‌باشند که تولید سالانه آن به میزان ۱۷ میلیون و ۷۱۵ هزار ۴۶۷ کیلوگرم و از این میزان، ۴ میلیون و ۹۰۳ هزار۴۲۷ کیلوگرم به صورت مستقیم و یا جمع‌آوری شده توسط اعضای این تعاونی‌ها تولید می‌شود و در بین محصولات متنوع گیاهان دارویی حدود ۶۹درصد از مجموع سطح زیر کشت، به محصول زعفران اختصاص دارد و استان خراسان رضوی با ۹۷ درصد از سطح کشت، بالاترین رتبه را داراست. همچنین محصول گل محمدی با ۱۸ درصد سطح زیر کشت بعد از زعفران در رتبه دوم قرار دارد.
شیرزاد در بخش دیگری از سخنان خود افزود: تعداد ۴۷ تعاونی معادل ۳۰ درصد کل تعاونی‌ها به صورت مستقیم در امر تولید و جمع‌آوری این محصولات اقدام می‌کنند که به ترتیب ۲۱ تعاونی کشاورزی، ۱۵ تعاونی تولید، ۹ تعاونی روستایی زنان و۲ تعاونی روستایی، حدود شش درصد از تولید کنندگان و بهره‌برداران گیاهان دارویی در شبکه تعاونی‌ها در تولید مستقیم نقش دارند که در مجموع حدود بیست درصد از سطح زیر کشت کل را به خود اختصاص می دهند. از این تعداد ، ۷۲ درصد آنها در تعاونی‌های کشاورزی فعال می‌باشند.
وی خاطرنشان کرد: برای خلق ارزش بیشتر باید از چمبره عرقیات و صادرات آن خارج شویم و به تولید اسانس ها و مواد موثر پایه بپردازیم چرا که مشکل ما عدم تطابق محصولات تولیدی داخل با نیاز بازار جهانی است و باید توجه کرد که باقیمانده سموم صنعت گیاهان دارویی را آزار میدهد بنابراین کیفیت مهمترین مسئله است و متاسفانه مکانیزاسیون و تامین مالی گیاهان دارویی بدوی و عقب افتاده است.
این مسوول افزود: تدوین قواعد، استانداردهای ملی، برندسازی، اتصال با نهادهای تجاری بزرگ کشاورزی قراردادی، تقویت خرده بازارها، کشف بازارهای جدید، تدوین استانداردهای صادراتی و تاسیس آزمایشگاههای مادر و آکرودیته بسیار حائز اهمیت هستند.
مدیرعامل سازمان تعاون روستایی کشور با تاکید بر اهمیت تروین استاندارد تولید کشت اظهار داشت: ما به تدوین استانداردهای اجباری پیشاکشت و پساکشت گیاهان دارویی نیاز داریم چراکه نظام بهره‌برداری گیاهان دارویی ساختاری کهنه دارد و به همین علت به سادگی در زنجیره‌ها قرار نمی‌گیرد.
وی اظهار داشت: تشکیل اتحادیه ملی کشاورزی تخصصی محصولی گیاهان دارویی با هدف اثرگذاری در تأمین و توزیع نهاده‌ها، حمایت از تولید و تولید کننده، مهندسی کشت، تأمین زنجیره ارزش، ارتقای تولید و فرآوری از طریق سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی، تثبیت و نرخ‌گذاری محصولات، توسعه صادرات و... مورد پیگیری و اقدام قرار گرفته و علاوه بر این با تشکیل این اتحادیه پیش‌بینی می‌شود اهدافی نظیر راهبری و اشتغالزایی، حضور در ساختارهای بورس، برند و تجاری‌سازی، راه‌اندازی سامانه‌های اطلاعات مربوط به وضعیت تولید و بهره‌برداری و نیز شناسایی گونه‌های موجود، تقویت صنوف تخصصی و تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان و مؤسسات تحقیقاتی نیز محقق خواهد شد.
بنابه این گزارش؛ با توجه به جایگاه و نقش زنجیره تأمین محصولات گیاهان دارویی در شبکه تعاونی‌ها و اتحادیه‌های روستایی و کشاورزی، پس از برگزاری جلسات متعدد و تعامل با مدیران و فعالان این حوزه در زیربخش‌ها، معاونت‌ها و سازمان‌های مرتبط تخصصی، تشکیل تعاونی‌های مرتبط به ویژه راه‌اندازی اتحادیه ملی کشاورزی تخصصی محصولی گیاهان دارویی را در دستور کار خود قرار داد و با پیگیری‌های انجام شده، جلسه هیأت مؤسس اتحادیه مذکور در بهمن ماه با دعوت از نمایندگان شرکت‌ها و اتحادیه‌های ملی و استانی فعال در حوزه کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی و همچنین معاونت‌های تخصصی وزارت متبوع، در محل سازمان مرکزی تعاون روستایی برگزار شد.
در جلسه هیات موسس اتحادیه ملی کشاورزی تخصصی محصولی گیاهان دارویی، برنامه‌ها و اقدامات انجام شده توسط مجری طرح ملی گیاهان دارویی، دفتر بهره‌برداری محصولات فرعی مرتع سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، دفتر توسعه، آموزش و ترویج تعاونی‌ها و تشکل‌های سازمان مرکزی تعاون روستایی، مدیران عامل اتحادیه‌های ملی روستایی و کشاورزی، تولید روستایی، باغداران و نمایندگان منتخب اتحادیه‌های استانی و شرکت‌های تعاونی مرتبط با تولید، صادرات و ... گیاهان دارویی برای نمایندگان منتخب شرکت‌ها و اتحادیه‌های ملی، استانی و شهرستانی شرکت کننده ارائه شد.
همچنین نمایندگان تعاونی‌ها و اتحادیه‌های فعال در زمینه گیاهان دارویی به عنوان متقاضیان عضویت در اتحادیه در شرف تاسیس گیاهان دارویی و معاونت‌های تخصصی ذی‌ربط در وزارت جهاد کشاورزی و اتحادیه‌های سراسری حضور داشته که بررسی اهداف و حدود عملیات، تعیین ارزش هر سهم، بررسی اساسنامه و زمان و نحوه برپایی مجمع عمومی در این جلسه مورد تصمیم‌گیری قرار گرفت.
از میان نمایندگان حاضـر در جلسه، تعداد ۷ نفر مدیران عامل تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها به عنوان هیأت مؤســس انتخاب و پس از رأی‌گیری، رزاقی از اتحادیه مرکزی تعاونی‌های تولید روستایی، اسکندری از اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی، مصــطفی لو از اتحادیه سراسـری باغـداران و مجیـدی‌زاده از تعاونی‌های تولید آران و بیدگل کاشان با اکثریت آراء به عنوان هیـأت مؤسـس، مسـئولیت فراهم‌سازی زمینه‌های شـکل‌گیری اتحادیه ملی گیاهان دارویی را عهده‌دار شدند.
ایلنا