محسن شریعتی‌نیا در پاسخ به این سوال که خروج امریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها بر مناسبات اقتصادی تهران و پکن چه تاثیری گذاشته است؟ گفت: روشن است که اعمال مجدد تحریم‌های ایالات متحده زنجیره ارزش اقتصاد ایران را دچار اختلالات جدی و فراگیر کرده و این اختلالات بر روابط اقتصادی و تجاری ایران و چین نیز تاثیرات مهمی داشته است.
تحریم، اتصالات اقتصادی کشور با زنجیره ارزش جهانی را دچار اختلالات اساسی کرده است
وی با بیان اینکه در ایران عموما پدیده تحریم و آثار آن به شکلی افراطی ساده‌سازی می‌شود، اظهار داشت: تحریم، اتصالات اقتصادی کشور با زنجیره ارزش جهانی را دچار اختلالات اساسی کرده و این آشفتگی‌ها روابط با شرکتهای چینی به عنوان بخشی از اقتصاد جهانی را نیز شدیدا تحت تاثیر قرار داده است.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با پاسخ به این سوال که با خروج امریکا از برجام و کاهش چشم‌گیر مناسبات اقتصادی ایران و اروپا، چین می‌تواند جایگزینی برای تامین نیازهای ایران به جای کشورهای غربی باشد؟ تصریح کرد: تعاملات اقتصادی و تجاری کشورها و شرکت‌ها بسیار پیچیده‌تر از آن است که به آسانی بتوانند شرکای خود را تغییر دهند.
آمریکا ریسک تعامل اقتصادی با ایران را به شدت افزایش داده است
شریعتی‌نیا با تاکید بر اینکه مشکل ایران در شرایط کنونی عدم تمایل نظام بانکی جهانی برای کار با دولت و بخش خصوصی ایران است، خاطرنشان کرد: چین و اروپا هر دو با این مشکل درگیرند. از این حیث تفاوت چندانی میان نظام بانکی چین و اروپا وجود ندارد. امریکا ریسک تعامل اقتصادی با ایران را به شدت افزایش داده و در چنین شرایطی تفاوت معناداری میان شرکتهای چینی و اروپایی نیست.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تحریم‌ها و کاهش مناسبات تجاری ایران و اروپا، منجر به یکسویه شدن روابط چین و ایران به سود پکن نخواهد شد؟ ابراز داشت: در شرایط کنونی بیش از آنکه یکسویه بودن یا نبودن روابط موضوعیت داشته باشد، امکان‌پذیری آن محل بحث است.
واردات از چین با دشواری‌های فراوانی مواجه است
این کارشناس ارشد مسائل چین ادامه داد: اینکه ایران بتواند از چین کالا وارد کند با دشواری‌های فراوانی مواجه است. در چنین شرایطی کیفیت، قیمت کالا و سایر مسائل در حاشیه قرار می‌گیرد. در این شرایط، روابط با اغلب شرکای تجاری یکسویه می‌شود و به نوعی تحت فشار انجام می‌شود. چین کنونی یک انتخاب برای ایران نیست، یک اضطرار است.
شریعتی‌نیا درباره سفر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در صد یک هیات عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی به پکن و تاثیر آن بر مناسبات ایران و چین هم بیان کرد: این سفر ممکن است قدری قفل‌شدگی روابط را کاهش دهد. هنوز برای ارزیابی نتایج این سفر زود است اما در مجموع گام مثبتی از سوی ایران است.
آیا چین نقش فشارشکنی خود را افزایش خواهد داد؟
وی با بیان اینکه در شرایط تحریمی روابط ایران با سایرین از وضعیت نرمال فاصله می‌گیرد، یادآور شد: بحث اصلی این است که آیا چین نقش فشارشکنی خود را افزایش خواهد داد و در قبال این نقش‌آفرینی چه مابه‌ازایی خواهد خواست. هنوز برای ارزیابی این سفر از این منظر زود است.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره آخرین وضعیت تدوین سند جامع روابط راهبردی ایران و چین عنوان کرد: اینگونه اسناد بیشتر از منظر روابط عمومی و تبلیغات و ارائه طرح‌های بلندپروازنه که در حکمرانی ایرانی بسیار مرسوم است، اهمیت دارند و نه شکل‌دهی به مسیر روابط دو کشور.
خرید نفت ایران از سوی چین افت ۵۰ درصدی داشته است
شریعتی‌نیا افزود: تحریم وضعیت اضطراری ایجاد کرده است و طبیعتا در وضعیت اضطراری سخن گفتن از سندهای درازمدت معنای چندانی ندارد.
وی درباره همکاری‌های نفتی ایران و چین هم گفت: رقم دقیق خرید چندان مشخص نیست. برخی منابع ۳۶۰ هزار بشکه در روز را مطرح کرده‌اند که نسبت به دوره قبل از تحریم‌ها افت ۵۰ درصدی را نشان می‌دهد.
مشکل روابط ایران و چین فشارهای آمریکا است
این کارشناس ارشد مسائل چین درباره احتمال جایگزینی نفت عربستان سعودی به جای نفت ایران در پی سفر محمد بن سلمان به پکن هم اظهار داشت: بعید می‌دانم چینی‌ها نفت ایران را جایگزین کنند. درک چینی‌ها از سیاست بین‌الملل به شدت عالمانه و پیچیده است و معمولا گزینه‌های خود را حفظ می‌کنند. به علاوه مزیت‌هایی که واردات نفت از ایران برای چین دارد، واردات از هیچ کشور دیگری ندارد.
شریعتی‌نیا در پاسخ به این سوال که چین تا چه اندازه سیاست توازن در مناسبات خود با ایران و عربستان را دنبال می‌کند؟ تصریح کرد: مشکل روابط ایران و چین تلاش‌های عربستان سعودی نیست، فشارهای امریکا است. اساسا عربستان سعودی در حدی نیست که بتواند بر رفتار سیاست خاورمیانه‌ای چین تاثیرات جدی برجای بگذارد اما فشارهای ایالات متحده از گذشته روابط ایران و چین را دچار اختلال کرده و این اختلال با خروج امریکا از برجام تشدید شده است.
آمریکا در حال امنیتی کردن شرکتهای بزرگ چینی است
وی با بیان اینکه امریکا مدت‌ها شرکت CNPC را تحت فشار قرار داد تا بالاخره این شرکت به نوعی از پارس جنوبی خارج شد، خاطرنشان کرد: ضربه‌ای که امریکا به شرکت هوآوی به بهانه تجارت با ایران و نقض تحریم‌ها وارده آورده، بزرگترین آسیبی است که به شرکتهای چینی در دهه‌های اخیر وارد شده است.
این تحلیگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه امریکا در حال امنیتی کردن شرکتهای بزرگ چینی و برخورد قضایی با آنان و حذف تدریجی‌شان از بازارهای غرب است و در این مسیر، ایران بهانه خوبی است، ابراز داشت: چین عمدتا به دلیل آسیب‌پذیری بالا در برابر ضربات امریکا است که در مبادلات تجاری با ایران به شدت محتاط است.
عربستان قبلا پیشنهاد میانجیگری چین را رد کرده بود
شریعتی‌نیا در پاسخ به این سوال که آیا چین تمایل و توانی برای میانجیگیری میان ایران و عربستان دارد؟ بیان کرد: در گذشته چین این پیشنهاد را مطرح کرد که با مخالفت عربستان مواجه شد. در شرایط کنونی میانجیگری میان ایران و عربستان یعنی میانجیگری در مورد تمامی پرونده‌های استراتژیک خاورمیانه. چنین میانجیگری پیچیده‌ای نه از چین برمی‌آید و نه به سرانجامی می‌رسد.
وی ادامه داد: افزون بر این هر کشوری می‌تواند از رقابت این دو برای خود منافعی دست و پا کنند. قدرت‌ها عمدتا رقابت‌هایی که برای آنها منفعت می‌آورد را چندان دچار تغییر نمی‌دهند.
مشارکت چین اینستکس در آینده‌ای نزدیک نخواهد بود
این کارشناس ارشد مسائل چین در پاسخ به این سوال که چینی‌ها نسبت به راه‌اندازی اینستکس استقبال کردند. تا چه اندازه احتمال دارد که چین هم بخواهد عضو این سازوکار مالی شود؟ یادآور شد: این احتمال وجود دارد اما پیش از آن باید این سازوکار راه بیفتد و حداقل در غذا و دارو دردی از دردهای ملت ایران دوا کند. مشارکت چین در این مکانیسم اگر هم رخ دهد در آینده‌ای نزدیک نخواهد بود.
ایلنا