معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی به کاهش درآمدهای مالیاتی دولت در سال گذشته پرداخته و نوشته است: در ۹ ماهه نخست سال ۹۷ نسبت درآمدهای مالیاتی دولت به تولید ناخالص داخلی کشور ۴.۵ درصد بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن حدود یک واحد درصد کاهش یافته است.
در کشورهای عضو OECD، این نسبت به طور متوسط در سال ۲۰۱۷ حدود ۳۴.۲ درصد بوده و ارقام سال‌های قبل نشان می‌دهد نسبت درآمدهای مالیاتی به GDP در این کشورها به طور متوسط با شیب ملایمی در حال افزایش است.
معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران با مقایسه درآمدهای مالیاتی در سایر کشورها نوشته است: در سال ۲۰۱۷ درآمدهای مالیاتی کشور فرانسه معادل بیش از ۴۶ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور بوده است. در کشور نروژ نیز که یکی از کشورهای تولید کننده نفت عضو OECD محسوب می شود، این نسبت بیش از ۳۸ درصد است.
میانگین این نسبت برای اقتصادهای در حال توسعه، ۱۵ درصد است که تقریبا بیش از سه برابر رقم ایران است.
در این گزارش آمده است: در ۹ ماهه نخست سال ۱۳۹۷، حدود ۳۰ درصد از درآمدهای عمومی دولت از محل درآمدهای مالیاتی تامین شده است. براساس قانون بودجه مصوب، این نسبت برای ۹ ماهه ۹۷ حدود ۳۷ درصد پیش بینی شده بود که محقق نشده است.
معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران تاکید کرده است که در سال‌های اخیر از سهم درآمدهای مالیاتی در درآمدهای عمومی دولت کاسته شده و در مقابل به سهم درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده های نفتی افزوده شده است؛ به طوری که سهم درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده های نفتی از درآمدهای عمومی دولت طی ۹ ماهه نخست ۹۷ به حدود ۳۵ درصد رسیده و نسبت به مدت مشابه ۱۳۹۶ تقریبا ۶ واحد درصد افزایش داشته است.
این گزارش افزوده است: با توجه به اینکه طی سال‌های اخیر سرعت رشد درآمدهای مالیاتی به اندازه رشد درآمدهای نفتی نبوده؛ سهم مالیات و نفت از درآمدهای عمومی دولت روند دوگانه ای داشته اند.
بررسی صادرات کالای بدون نفت خام گمرک نشان می‌دهد صادرات محصولات ذیل فصل ۲۷ کتاب مقررات صادرات و واردات شامل اقلام و فرآورده‌های نفتی در سال ۹۷، بدون احتساب صادرات نفت خام، حدود ۱۴ میلیارد دلار بوده که بخش عمده آن (۱۲.۸ میلیارد دلار) مربوط به کدهای تعرفه ۲۷۰۹، ۲۷۱۰ و ۲۷۱۱ یعنی اقلام نفتی است.
بانک مرکزی به عنوان مرجع رسمی انتشار آمار مربوط به حساب کالایی به تفکیک کالای نفتی و غیرنفتی، از تیرماه ۱۳۹۷ تاکنون آماری در این خصوص ارائه نکرده اما با استناد به آمارهای مرکز تجارت بین المللی، سهم صادرات فصل ۲۷ (با احتساب نفت خام) از کل صادرات کالایی ایران طی سال‌های اخیر روبه افزایش بوده و از ۵۷.۸ درصد در سال ۲۰۱۵ به ۷۱.۱ درصد در سال ۲۰۱۷ رسیده است. این رقم برای سال ۲۰۱۸ حدود ۸۰ درصد برآورده شده است.
در مجموع علی‌رغم اهداف تعیین شده برای کاهش وابستگی اقتصاد ایران به نفت و اتکای بیشتر به درآمدهای مالیاتی، آمارهای مربوط نشان می‌دهد اقتصاد ایران هم از سمت صادرات و هم از سمت درآمدهای عمومی دولت بیش از گذشته به نفت وابسته شده است.
ایبنا