ارزانی "بنزین" مانع افزایش رفاه اجتماعی مردم می شود

جمشید پژویان کارشناس اقتصادی بعنوان موافق افزایش شدید و یکباره قیمت بنزین بعنوان نخستین نفر پشت تریبون مناظره امروز قرار گرفت و اظهار داشت: در اقتصاد اصولی داریم که خدشه ناپذیر بوده و بعنوان نظریههایی است که کلیه حرکات اقتصاد در آن انجام می پذیرد.

وی تصریح کرد: مهمترین این نظریهها و اصول قیمتهای نسبی است که در اقتصاد علامت میدهند که چگونه منابع در تولید یا  سبد خانوار جای بگیرد ؛ اگر این را بپذیریم  باید قبول کنیم که قیمت حاملهای انرژی دچار اختلال شده است. این امر بخاطر ثابت نگه داشتن قیمتهای حامل های انرژی در یک دوره طولانی است.

این اقتصادادان با اشاره با اینکه در فرایند تولید قطعاً جهت تولید کنندگان این است که بروند به سمت نهادههای ارزان تر و از حاملهای انرژی بیش از اندازه استفاده می شود اظهار داشت:  در گذشته این مضوع بارها بحث شده است. حداقل طی 3 الی 4 سال گذشته کمتر کسی را می شناسم که مخالف این باشد که باید قیمت حاملهای انرژی افزایش پیدا کند تا این قیمتهای نسبی حفظ شود.

پژویان تاکید کرد: افزایش قیمت حاملهای انرژی باید به گونه ای باشد که مجموعه سیاستهای اقتصادی به طور همگون با آن اجرا شود؛ هدف اصلی از اصلاح قیمتها این است که کارآیی به تولید برگردد و هزینه تولید و خدمات کم شود ضمن آنکه قدرت رقابت با کالاهای داخلی و خارجی داشته باشند.

وی گفت: اگر اقتصاد رونق نگیرد، کارایی در تولید و مصرف نداشته باشیم و قدرت رقابت کالای داخلی و خارجی نداشته باشیم افزایش قیمت حاملهای انرژی بی فایده است.

*** شوک قیمتی جواب نمیدهد

 علی دینی ترکمانی اقتصاددان درباره قیمت بنزین در سال 93 با اشاره به اینکه بنده مخالف افزایش شدید و یکباره قیمت بنزین هستم اظهار داشت: داستان تعیین قیمت حاملهای انرژی و تثبیت آن از همان روزهای نخست برنامه توسعه از سالهای گذشته مطرح بوده  اما تاکنون به دلایل مختلفی نتوانسته به نتایج مثبتی دست یابد و امروز نیز به شکل دیگری در اقتصاد کشور خود را نشان داده است.

این اقتصاددان با بیان این که در حال حاضر باید از خود پرسید چرا در طول سالهای مختلف نتوانستهایم به تثبیت قیمتها دست پیدا کرده و هر ساله درگیر تعیین قیمتها باشیم، افزود: شوکهای قیمتی فقط در مقاطعی که لازم هستند و ضرورت آنها در اقتصاد کشور ایجاد میشود از سوی مسئولین اجرا میگردد اما نباید این سیاست را ما هر ساله انجام دهیم.

دینی ترکمانی ضمن بیان این که اقتصاد ایران در حال حاضر شبیه یک خودرو با ایرادات فراوان است تصریح کرد: تا زمانی که نتوانیم موتور خودرو را تعمیر و آن را برای چرخه فعالیت خود بکار گیریم نمیتوانیم تصمیمات دیگر را اجرایی کنیم.

به اعتقاد وی هماکنون اقتصاد ایران در موتور محرک خود همچنان با مشکلات متعددی روبرو است گفت: ما برای حل و اصلاحات اساسی در اقتصاد کشور نیازمند شناسایی مشکلات هستیم تا بتوانیم هم راستای آن سیاستهای قیمتی را استفاده کنیم.

وی اضافه کرد: در حال حاضر فرایند انباشت سرمایه، بنگاهداری و فضای کسب و کار کشور نامناسب است که باید سیاستهای قیمتی کوتاهمدت فقط در همان مقطع موثر و راهکارهای مناسبی برای تثبیت آنها در سالهای بعدی اتخاذ نماییم.

این اقتصاددان با اشاره به اینکه در طی این سالها با تعیین نرخ سود بانکی درصدد کنترل نرخ بهره بودهایم اما نه تنها به نتایج مناسبی دست پیدا نکردهایم بلکه بر حجم مشکلات نیز افزوده شده است افزود: در حال حاضر در قیمتهای حاملهای انرژی ما هر ساله تصمیماتی را برای این بخش جهت اصلاح قیمتهای نسبی انجام میدهیم اما بعد از چند سال مشاهده میشود که نه تنها قیمتهای نسبی اصلاح نشده بلکه به شرایط قبل نیز برگشته ایم.

دینی ترکمانی اضافه کرد: هم اکنون خطوط اقتصاد کشور ایراد دارد 12 هزار پروژه سرمایهگذاری بلاتکلیف مانده و دولت باید اصلاحات لازم را در این جهت انجام دهد.

*** تبصره هدفمندی یکشنبه شب در کمیسیون تلفیق
جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی که به عنوان مخالف افزایش یکباره قیمت بنزین  اظهار داشت: ایرادات و اشکالاتی که در نتیجه غیرواقعی بودن قیمتها به وجود آمده را میتوان هم از روشهای قیمتی و هم با روشهای غیرقیمتی برطرف کرد اما اگر بخواهیم از روشهای قیمتی صرفا استفاده کنیم منجر به افزایش تورم میشود.

وی افزود: با جایگاهی که سوخت در تولید دارد در صورت افزایش یکباره قیمتها همزمان با تورم، رکود هم بوجود میآید و باعث میشود در یک دور باطل گرفتار شویم.

قادری با بیان اینکه این تورم در بازار پولی موجب میشود سپردهگذاریها مقرون به صرفه نباشد تصریح کرد: پولها از تولید به سمت بازار مسکن و ارز میرود و افزایش قیمتها افزایش قیمت مواد اولیه را به دنبال دارد که این خود در اقتصاد ما که بخش قابل توجهی از آن وارداتمحور است منجر به تشدید تورم رکودی میشود که دور باطل را تکرار میکند.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه قیمتها باید به صورت تدریجی اضافه شود و این افزایش به صورت تدریجی در مجموع باید بیش از نرخ تورم باشد گفت: میتوان از افراد پردرآمد این هزینه را تامین کرد به طوری که از خودروهای گرانقیمت عوارض گرفت و ظرفیتهایی مثل CNG ایجاد کرد تا تاکسیها و وانتبارها به جای مصرف زیاد بنزین CNG مصرف کنند و در مرزها که امکان قاچاق زیاد است ایستگاههای GNG را تقویت کنیم.

وی ادامه داد: در شرایطی که ما تحت تحریم هستیم و امکان استفاده از تکنولوژیهای روز وجود ندارد باید شرایطی را ایجاد کنیم تا قیمت تولید افزایش پیدا نکند.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نهم خاطرنشان کرد: هم باید از روشهای قیمتی و هم از روشهای غیرقیمتی استفاده شود که در این راه استفاده از سیاستهای مکمل نقش موثری خواهد داشت.

قادری در پاسخ به اینکه آخرین وضعیت لایحه هدفمندی ارسالی دولت به مجلس چیست؟ گفت: دولت در قالب یک تبصره به نام تبصره 21 به لایحه بودجه 93 نامهای را به مجلس ارائه کرده که در ابتدا در نظر گرفتن آن به عنوان بخشی از لایحه بودجه و یا تبصرهای جداگانه محل اختلاف بود اما در نهایت بنا بر این شد که این نامه دولت روز یکشنبه در مجلس اعلام وصول شود و یکشنبه شب در کمیسیون تلفیق مورد بررسی قرار گیرد.

در ادامه پویا جبل عاملی روزنامه نگار اقتصادی موافق افزایش قیمت  اظهار داشت: من بعنوان مصرف کننده دوست دارم قیمت بنزین ارزان شود اما مهم این است که هزینه ای که برای قیمتهای واقعی میدهیم بیشتر از قیمت واقعی بنزین است.

این روزنامه نگار اقتصادی با بیان اینکه باید قیمت بنزین را به سمت قیمت واقعی سوق داد، تصریح کرد: همان قدر منطق این که قیمت بنزین را پایین نگه داریم غلط است که بگوییم تمام کالاها در اقتصاد ایران مجانی شوند.

جبل عاملی ادامه داد: در اقتصادی که دخالت دولت زیاد باشد رفاهی برای شهروندان وجود نخواهد داشت، قیمت غیر واقعی پایین برای بنزین دقیقاً خلاف رفاه شهروندان است. اگر بخواهیم رفاه شهروندان را افزایش دهیم باید مکانیزم بازار را فعال کنیم و دست دولت کوتاه شود.

وی افزود: وقتی قیمت بنزین به صورت غیر واقعی پایین نگه داشته شود جلوی بسیاری از خدمات رفاهی که باید به مردم ارائه شود گرفته خواهد شد برای جلوگیری از این امر باید به مکانیزم بازار برگردیم و اجازه دهیم بخش خصوصی وارد عمل شود.

این روزنامه نگار با اشاره به دولتی بودن مکانیزم تعیین قیمت بنزین گفت: باید مکانیزم فعال و مشخصی برای تعیین قیمت بنزین در نظر بگیریم تا هر سال با این مشکل مواجه نباشیم.

*** گرانی بنزین تورمزاست

 سجاد حسینینیا کارشناس سیاست گذاری انرژی با اشاره به اینکه بررسیها نشان داده در دو دهه اخیر سیاست صرفاً قیمتی نتوانست مصرف را کنترل کند اظهار داشت: از زمانی که برای بنزین کارت سوخت در نظر گرفته شد شاهد کاهش مصرف بودیم و زمانی که گام نخست هدفمندی یارانهها اجرا شد کاهش مصرف سرعت بیشتری به خود گرفت.

وی ادامه داد: اما پس متوقف شدن اجرای قانون هدفمندی یارانهها در گام دوم شرایط به روال سابق برگشت بنابراین امروزه براساس تحقیقات نشان داده میشود که افزایش قیمت همواره باعث تورم شده و زمانی که قیمت بنزین افزایش پیدا کند نرخ سایر کالاها نیز رشد خواهد یافت. اما منابعی که دولت از محل افزایش قیمت عاملهای انرژی به دست می آورد در حدی نیست که بتواند یارانه نقدی مردم را تامین کند.

کارشناس سیاست گذاری انرژی افزود: در این مسیر استفاده از سیاست قیمتی- مقداری میتواند راه حل مناسبی باشد به نوعی که در کنار افزایش قیمت مکانیزمی را در نظر بگیریم که تورم را کنترل و مصرف را کاهش دهیم. در حال حاضر مهم این است که دولت در اقتصاد کشور آرامشی را برای مردم ایجاد کند به نوعی که میتواند سهمیههای بنزین را حفظ و قیمت بنزین نرخ آزاد را افزایش دهد.

حسینینیا با اشاره به اینکه در مقابل این روش باید وضعیت حمل و نقل عمومی و حمایت از آن توسط دولت افزایش پیدا کند تصریح  کرد: دولت باید سعی کند که گاز CNG و نقش آن را در کشور افزایش دهد. همچنین اگر دولت سهمیه بنزین را به خانوارها اختصاص دهد در این شرایط خانوادهای که حتی خودرو نیز  ندارد میتواند از این سهمیه در قالب خدمات درمانی و کالا استفاده کند و در مقابل خانوادهای که دارای سه خودرو نیز است به همان میزان سهمیه بنزین دریافت کند تا هر دو خانواده بتواند از این یارانه استفاده کند.

وی تاکید کرد: در نهایت باید بگویم دولت میتواند سهمیههای فعلی را حفظ و از افزایش تورم جلوگیری کند اما در مقابل نرخ بنزین آزاد را افزایش دهد تا بتواند درآمد خود را حفظ کند.

***بنزین 1100 و 1800 تومانی فقط به ضرر فقراست

در ادامه بحث حسینی نیا با بیان اینکه اگر منابع تامین میشد دولت قبل نسبت به اصلاح قیمتها اقدام میکرد گفت: یکی از مشکلاتی که مانع از اصلاح قیمت ها در دوره قبل شد کمبود منابع بود اگر دولت قبل منابع داشت به طور حتم اجازه افزایش قیمت ها را میداد.

وی با اشاره به سناریورهای بنزین 1100 و 1800 تومانی تصریح کرد: باید توجه داشت که افزایش قیمت بنزین برای افراد مرفه و پولدار جامعه ضرری نخواهد داشت و تنها قشر ضعیف مورد اذیت قرار میگیرند.

حسینینیا با بیان اینکه افزایش قیمت بنزین همواره تورمزا بوده است گفت: برای بنزین میتوان پیشنهادات ساده و عملیاتی را مطرح کرد به عنوان نمونه سهمیه بندی همواره دارای نقصانهایی بوده اما باز هم قابل بررسی است.

وی با اشاره به اینکه درست است که سهمیه بندی دارای نقصهایی است و خانواری که سه دستگاه اتومبیل دارد از این سهمیه بیشتر استفاده میکند اظهار داشت: بنده معتقدم سهمیه باید به همه خانوارهای کشور اختصاص پیدا کند ولی قیمت بنزین آزاد افزایش یابد.

 حسینی نیا در ادامه مناظره با اشاره به اینکه در گام نخست هدفمندی یارانهها تورم خیلی افزایش پیدا نکرد گفت: مهم این است که ببنیم در فاز نخست چه اقدامی انجام دادیم که تورم بیش از اندازه بالا نرفت. در آن زمان برای بنزین سهمیه در نظر گرفتیم وهر کسی که مصرف بیشتری داشت مجبور بود با قیمت واقعی نرخ بنزین را پرداخت کند بنابراین سهمیه باید به صورت الگو به همه مردم و به صورت یکسان پرداخت شود و کسی که مصرف بی رویه دارد هزینه بیشتری پرداخت کند و همچنین تاکید میکنم که سیاست های صرفا قیمتی باعث ایجاد شوک قیمتی خواهد شد.

دینی ترکمانی، با بیان اینکه مردم که بعضا دانش اقتصادی ندارند صحبت های اقتصاددانانی مانند بنده را تایید میکنند گفت: البته آقای پژویان الان و در مصاحبههای ماههای اخیر اذعان کردند که اگر سیاستهای قیمتی همراه با این بسته قیمتی اجرا شود میتواند اثر گذار باشد.این در حالی است که بنده سه سال قبل این موضوع را به ایشان متذکر شده بودم.

این اقتصاددان اضافه کرد: سه سال قبل به پژویان گفتم که اول باید پیششرط قیمتها تعین شود و بعد سیاست قیمتی مورد اجرا قرار گیرد. ولی پژویان اصرار داشت که اول باید سیاست قیمتی اجرا شود و بعد پیش شرط انتخاب شود.

وی با بیان اینکه اقتصاددانان بهتر است هنگام اظهارنظرشان نگاه جامعی به مسائل اقتصادی داشته باشند گفت: اگر میخواهیم علامتی به سیاستگذاران بدهیم بهتر است با نگاه جامع به اطراف نگاه کنیم.

این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه بازی با قیمت ها امکان ناپذیر است گفت: هم اکنون توانایی لازم برای جذب منابع در بسیاری از بخش ها را نداریم باید قبول کنیم که در صنایع خودروسازی بخاطر ظرفیت پایین امکان جذب سرمایه نداریم.

ترکمانی در ادامه با اشاره به اینکه بانک مرکزی اعلام کرده است 140 نفر بیش از 20 هزار میلیارد تومان مطالبه معوق بانکی را به خود اختصاص داده اند گفت: اگر کارکرد نظام مالیاتی در کشور درست بود درآمدهایی که از قشر بالای جامعه دریافت میشد میتوانست به درستی بین اقشار پایین توزیع شود.

ترکمانی در واکنش به صحبت پژویان مبنی بر اینکه شما بیش از  30 سال زمان داشتید که سیاست های مالیاتی را اصلاح کنید تصریح کرد: شما خود از کسانی بودند که به اصلاح نظام مالیاتی اعتقاد داشتید حال چگونه است که نسبت به آن موضع میگیرید.

پژویان خطاب به ترکمانی گفت: شما نتیجه گیری میکنید که به هیچ وجه اثبات شده نیست.شاید اولین باری که از قبل پیش بینی کردند و بعد قیمت ها را افزایش دادند سال 1973 بود که با علامت به کشورهای هدف اجازه افزایش قیمت حامل انرژی را دادند.

پژویان گفت: وقتی قیمتها به اقتصاد علامت بدهند بدون برو برگرد اقتصاد به آن پاسخ خواهد داد، برای اینکه بتوانیم این تغییرات را در فرایند تولید اعمال کنیم دولت باید با سیاستهایی موجب تشویق این امر شود.

وی با بیان اینکه در سیستم مالیاتی میتوان روی نرخ استهلاک نزولی تمرکز کرد گفت: الان تکنولوژی در جای دیگر دنیا وجود دارد کافی است به تولید کننده معافیت استهلاکی بدهیم تا اثر آن را در چرخه تولید مشاهده کنیم.این سیاستی است که کاربرد دارد و در کشورهای دیگر هم اجرا شده است.

پژویان ضمن اشاره به اینکه مشکل دیگر تولید کنندگان در حال حاضر و گذشته رویه غلط بانکی بوده است تصریح کرد: وضعیت سیستم بانکداری به گونه ای است که همه برای دریافت تسهیلات صف میبندند حتی حاضرند برای وام با سود 30 درصد هم  باز به بانک مراجعه کنند این نشان میدهد که هنوز پول بانکی در مقایسه با پول آزاد به صرفهتر است.

این کارشناس اقتصادی توصیه کرد: سیستم اعتباری برای هدایت نظام بانکی به منظور پرداخت وام به واحدهای تولیدی مورد استفاده قرار گیرد.

جبل عاملی اضافه کرد: اجماع سیاست هایی است که حتی مالیات بر بنزین را هم قبول دارد.
جعفر قادری در همین ارتباط با تاکید بر اینکه اصلاح قیمت نسبی در تمام بازارها باید اجرا شود گفت: فقط نمیتوان در بازار انرژی اصلاح قیمتها را دید چرا که اگر فرضاً در بازار پول اصلاح قیمت صورت نگیرد پول از نظام بانکی خارج خواهد شد.

پژویان در مقابل خاطر نشان کرد: به درست یا غلط یک انتقال نقدی را بین مردم انجام میدهیم که به عنوان جبران افزایش قیمت بنزین است و در تمام دورانی که طی این سالها به حاملهای انرژی از جمله بنزین و یا سایر حاملها یارانه پرداخت میکردیم حجم مصرف این حاملها در خانوارهای ثروتمند بیشتر از خانوارهای سطح پایین بوده است.

به گفته وی در طی این سالها همیشه از جیب فقرا می گرفتیم و به ثروتمندان میدادیم.
پژویان ادامه داد: بنده با اصلاح نظام مالیاتی در چارچوبی که معتقد بودم موافق هستم. از 34 سال گذشته اصلاح نظام مالیاتی را به عنوان یک " باید " مطرح کردهام .

قادری با اشاره به اینکه آقای پژویان به سیاست غیرقیمتی نیز اشاره میکند اظهار داشت: اگر ما شرایطی داشتیم که میتوانستیم از بازار جهانی تسهیلاتی دریافت کنیم و از آن در مسیر توسعه حمل و نقل درون شهری استفاده کنیم، میتوانستیم با استفاده از امکان جایگزینی قیمتها را افزایش دهیم.

***  تورم  عامل گرانی بنزین نیست

در ادامه جبل عاملی با بیان اینکه اقتصاد موتور سیستم قیمتی است بیان کرد: اگر اجازه کارکردن این موتور را ندهیم شرایط به همین شکلی میشود که میبینید و به همین دلیل است که صحبت از تعدیل قیمت میکنید. اگر اجازه میدادید مکانیزم بازار قیمت ها را تعیین میکرد این مسائل رخ نمیداد و همچنین معتقدم تورمی که در کشور به وجود آمد به دلیل افزایش قیمت بنزین نبوده است.

پژویان در ادامه با اشاره به اینکه درست است دولت در مرحله نخست هدفمندی قیمتها را بیش از حد افزایش نداد خاطر نشان کرد: اگر چنین اتفاقی رخ میداد قطعا شاهد تشکیل بازار سیاه و یا بازارهای جانبی بودیم و به همین دلیل سعی شد قیمت ها در یک حدی نگه داشته شود و از طریق واردات عرضه را پاسخ داد.

*** پژویان: من دولت نیستم/قادری:ولی از تفکر دولت حمایت کردید

قادری بیان کرد: درست است دولت با افزایش واردات سعی کرد بخش عرضه را پاسخ دهد اما در مقابل تولید داخل را زمین زدید.

پژویان در واکنش این موضوع گفت: بنده دولت نیستم که میگویید تولید داخل را زمین زدم.
در مقابل قادری به این نکته اشاره کرد: درست است که شما از دولت نیستید ولی از چنین تفکری دفاع میکنید.

***با روش پژویان گرانی بنزین پایانی ندارد

ترکمانی اظهار داشت: آقای پژویان اصرار به اصلاح قیمت دارد و در سه سال گذشته دولت و مجلس بر این باور بود که قیمت منطقه ای بنزین 70 سنت است و دلار نیز 1 هزار تومان بنابراین نرخ واقعی بنزین را 700 تومان در نظر گرفت. اما در حال حاضر که دلار به 3 هزار تومان افزایش یافته به دنبال این است که با همان فرمول قیمت بنزین را تعیین کند اما این یعنی مدام باید شاهد نوسان قیمت باشیم و به اصطلاح مجبوریم مدام هواگیری کنیم.

پژویان بیان کرد: چرا این نوسان قیمت را در بازار یخچال پیگیری نمیکنید که هر روز دارای نوسان است.

قادری با تاکید بر اینکه همه مشکلات با تعدیل قیمت درست نمیشود گفت: اگر سیاستهای مالیاتی، پولی، تجاری وسایر سیاستهای اقتصادی درست نباشد به آنچه که میخواهیم نمیرسیم .

پژویان در واکنش به صحبت های قادری به این نکته اشاره کرد : مهم این است که برخی از سیاستها را باید دولت انجام دهد و مجلس بر روی اجرای آن نظارت داشته باشد و مهمترین مشکل در اقتصاد ما بهم ریختگی قیمت های نسبی است.

جبل عاملی هم اظهار داشت: شما وقتی معتقد به اثر افزایش قیمت بنزین بر روی تورم هستید حداقل یک مقاله به بنده ارائه دهید که در آن بنزین را یک عامل تورمزا بداند و همچنین کشوری وجود داشته باشد که با تثبیت قیمت بنزین توانسته باشد تورم را کنترل کند.

***  سال 89 قیمت بنزین 4برابر شد ولی تورم نداشت

در ادامه، پویا جبلعاملی روزنامهنگار اقتصادی با اشاره به اینکه هدف فقط اصلاح قیمت حاملهای انرژی نبوده و بلکه سایر اصلاحات قیمتی نیز باید صورت گیرد اظهار داشت: باید تاکید کنم برای اصلاح سایر قیمتها در گروههای کالایی مختلف نخست باید اصلاحات قیمتی حاملهای انرژی را انجام دهیم تا بتوانیم به سازماندهی سایر موارد نیز برسیم.

در ادامه حسینینیا به عنوان پژوهشگر انرژی با اشاره به اینکه باید در اصلاح قیمتها افزایش نرخ تورم را نیز در نظر گرفت و برای آن نیز تصمیمات مناسبی را اتخاذ کنیم افزود: با افزایش قیمت حاملهای انرژی اوضاع برای قشر مرفه جامعه تغییر نخواهد کرد و این قشر متوسط و فقیر جامعه است که با مشکلاتی روبرو خواهد شد.

جبلعاملی در واکنش به صحبتهای حسینینیا با اشاره به اینکه در سال 89 قیمت بنزین با افزایش 4 برابری از 100 تومان به 400 تومان رسید گفت: برای کنترل تورم باید سیاست کارآمدتری را اتخاذ نماییم. به نحوی که با وجود آنکه افزایش قیمت بنزین، هزینه و انتظارات تورمی را در جامعه بوجود میآورد اما باید بگویم در آن مقطع فقط تورم یک درصد افزایش پیدا کرده است آن هم به هیچ عنوان ربطی به افزایش قیمت بنزین نداشت اما سیاست انقباضی رئیس کل بانک مرکزی باعث شد تا نرخ تورم افزایش پیدا نکند.

وی افزود: برای اصلاح قیمتها باید سیاست های انقباضی را نیز در اولویتهای کاری خود قرار دهیم تا بتوانیم تورم هر ساله کشور را کنترل کنیم.

حسینینیا در واکنش به صحبتهای جبلعاملی با بیان این که در سال 89 قیمت بنزین 4 برابر شد اما قیمت آزاد نیز برای بنزین در نظر گرفته شده بود اظهار داشت: در آن مقطع با سیاست         های قیمتی الگوی قیمت نیز با اصلاحاتی همراه شد و سهمیههایی به مردم ارائه گردید اما باید این نکته را متذکر شوم که سیاستهای قیمتی جوابگوی شرایط فعلی اقتصاد کشور نبوده و باید مکانیزمهای غیرقیمتی را نیز در دستور کار خود قرار دهیم.

دینیترکمانی در واکنش به این صحبتها با تاکید بر اینکه بنده در بخش اول سخنرانی خود نیز متذکر شدم موتور اقتصاد کشور با ایراداتی همراه است و باید اصلاح گردد گفت: راهکار هر ساله اصلاح قیمتها فقط به عنوان یک مسکن بوده و باید برای آن سیاست مناسبی را اتخاذ نماییم.

وی با اشاره به اینکه مگر در همه دنیا انگیزشهای قیمتی در دستور کار سیاستگذاران قرار دارد افزود: برای نظرات میهمانان احترام زیادی قائلم اما باید به موضوع اصلی که همان اقتصاد بیمار کشور است بپردازیم.

قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نیز در ادامه صحبتهای دینیترکمانی با اشاره به اینکه شما تاکیدات زیادی را بر رهایی سازی قیمتها مطرح میکنید حال اگر رهایی سازی قیمتها را انجام دهیم چرا دستور کاری برای دستمزدها که در حال حاضر رقمهای قابل توجهی را به خود اختصاص داده است سیاست مناسبی را معرفی نمیکنید.

پژویان در واکنش به صحبتهای ترکمانی با تاکید بر اینکه اگر قیمت کالاها در دست دولت قرار داشت رهاسازی قیمتها معنا پیدا میکرد اظهار داشت: هماکنون قیمتگذاری دولتی از سوی مسئولین انجام میشود که به نظر میرسد آقای ترکمانی باید مطالعات خود را در رابطه با اصول و مبنای اقتصاد انجام دهند و سپس به اعلام نظر در خصوص رهاسازی قیمت ها بپردازند.

در ادامه بخش دوم مناظره امروز حسینینیا در پاسخ به این پرسش میهمانان این مناظره مبنی بر اینکه حال اگر بخواهیم اصلاح قیمتی را انجام دهیم باید چه سیاستی را برای کنترل تورم نیز در دستور کار خود قرار دهیم افزود: چگونه میخواهید مردم را نسبت به تاثیر افزایش قیمت حاملهای انرژی بر افزایش قیمت سایر گروههای کالایی توجیه کرده و بگویید نقشی بر افزایش قیمت تورم نخواهد گذاشت.

مجری در ادامه خطاب به آقای پژویان پرسش یکی از بینندگان را مطرح کرد و گفت: شما اعلام کردهاید مردم در پاسخ به پیامک پرسش امروز برنامه اشتباه کردهاند لطفا دلایل خود را عنوان کنید.
 
پژویان در پاسخ گفت: تجربه بنده در اقتصاد نشان از آن دارد که در اقتصادهای سوسیالیست و کمونیست که بیشتر اجرای قیمتهای تبعیضی را اجرا میکنند، نتوانستند به اهداف خود دست پیدا کنند. چگونه میتوانیم بعد از کاهش قیمت بنزین شاهد فروش سوخت از طریق کسانی که ارزان دریافت میکنند به کسانی که گران میخرند نباشیم چرا که در حال حاضر راهکاری برای جلوگیری از این معضل وجود ندارد.
 
*** با تفکیک خودروها می توان مصرف بنزین را کاهش داد

ترکمانی در ادامه صحبتهای پژویان با بیان این که اگر سهمیهبندی بنزین انجام شود باید با راهکارهایی مانع سیاستهای قیمتگذاری تبعیضی شویم اظهار داشت: به نظر بنده در جایگاههای عرضه بنزین میتوان تفکیک خودروها را انجام داد تا مانع فروش غیرقانونی سوخت در سطح جامعه باشیم.

وی با بیان این که اگر هدف کاهش مصرف است میشود با ابزارهای کارآمد و سهمیهبندی بنزین به اهداف معقول خود برسیم تصریح کرد: در سالهای گذشته مصرف بنزین با اصلاح قیمتها تا حدودی کاهش پیدا کرده است به نحوی که در سال 85 مصرف بنزین نسبت به سال گذشته که 72 میلیون لیتر بود به 64 میلیون لیتر رسید.

حسینی نیا، کارشناس اقتصادی در پاسخ به اینکه آیا فاز اول هدفمندی موفق بود تصریح کرد: دوستانی که افزایش قیمت را دنبال میکنند نیز اذعان داشتند که مرحله اول هدفمندی تورم را دامن نزد و تورم زیادی نداشت.

وی افزود: اگر هدفمندی به طور کامل اجرا میشد و سهمیه با قیمت کمتر و افزایش قیمت برای مصرف بیشتر را داشتیم یارانه ای که تشویق به مصرف است محدود میشد و شیب افزایش قیمت برای پرمصرفها زیاد میشد که در این صورت میتوانستیم مصرف را کنترل کنیم.

دینی ترکمانی، اقتصاددان در پاسخ به اینکه چه پیشنهادی برای دولت به منظور حل مشکل مدیریتی دارید گفت: پیشنهاد مشخص من این است که دولت خودش را کارا کند، ما منابع به اندازه کافی داریم و شبکه بانکی کشور نیز به اندازه کافی توانایی تامین منابع را دارد. اشکال ما این است که نمیتوانیم در ظرفیت جذب لازم را داشته باشیم و توانایی تبدیل این ظرفیت به فعالیت را نداریم و ناچاریم به سمت افزایش قیمت بیاییم.

***دولت یازدهم در اجرای تبصره هدفمندی جدی نیست

جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در پاسخ به اینکه دولت مصوبه قانونی افزایش 38 درصدی قیمت حاملهای انرژی را اجرا نکرد چرا مجلس کار موثری انجام نداد تصریح کرد: هنوز هم اعتقاد داریم دولت در این زمینه جدی نیست و تبصره هدفمندی که به مجلس آورده به نظرم اجرایی نشود.

وی افزود: دولت آقای احمدینژاد با شیب تند و با استراتژی مرگ یک بار شیون یک بار به تعدیل قیمتها روی آورد ولی این دولت محافظه کار است، البته گفتهاند اجازه دهید دولت ماههای اول را سپری کند و بتواند در همه چیز به جمعبندی برسد.

قادری ادامه داد: این تبصره هدفمندی یارانهها که مبلغ 64 هزار میلیارد تومانی را آورده، برق و آب را نیز از مجموع خارج کرده اما افزایش 20 هزار میلیارد تومان به 52 هزار میلیارد تومان در درآمد حاملهای انرژی مستلزم افزایش 83 درصدی است که با توجه به محدودیتهایی که داریم بار اصلی این افزایش روی بنزین است.

این نماینده مجلس در پاسخ به سوالی درخصوص تکنرخی شدن قیمت بنزین گفت: هزینه استخراج و توزیع بنزین مبلغ زیادی نیست شاید حدود 4 تا 6 دلار بیشتر نباشد اما نمیتوانیم این فرآورده را که جزو انفال است ارزان بدهیم. اگر بر مبنای قیمت فوب خلیج فارس با نرخ ارز فعلی حساب کنیم بالای 3 هزار تومان قیمت دارد.

در ادامه یکی از حضار که خود را نماینده جایگاهداران بنزین معرفی کرد اذعان داشت: فساد ناشی از دو نرخی بودن بنزین به حدی است که جلوگیری کردن از آن عملا غیرممکن شده است.

حسینینیا در پاسخ گفت: اگر مشکل تورم را کنار بگذاریم تکنرخی کردن قیمت بنزین به قشر متوسط و پایین جامعه بیشتر فشار وارد میکند. افراد پرمصرف آسیب نمیبینند چرا که با وجود مصرف بیشتر بنزین هزینه بنزین در سبد خانوار آنها اندک است.

*** فساد در بنزین از سهمیه ویژه وانتها و تاکسیها است

وی افزود: بسیاری از این فسادی که مطرح میکنند فسادی است که سهمیهها به دنبال دارند که بدون حساب به وانتها و تاکسیها میدهیم که اگر آن با CNG جایگزین شود این فساد هم از بین میرود.

جبل عاملی اقتصاددان گفت: چون بنزین اثر خارجی دارد یعنی اینکه ما به ازای مصرف بنزین در بقیه موارد نیز هزینه اعمال میکنیم که یکی از این هزینهها بحث آلودگی هواست.

وی ادامه داد: اگر نگوییم افزایش قیمت بنزین خیلی شوکآور باشد حداقل باید ببینیم اطراف ما مثلا در دوبی قیمت چقدر است که به نظرم در وهله فعلی باید قیمت بنزین چیزی حدود 1500 تومان برسد.

دینی ترکمانی اقتصاددان تصریح کرد: وقتی قیمت پایین باشد افزایش اندک قیمت تاثیر کمی بر روی کاهش مصرف میگذارد شاید اینگونه دیده شود که باید قیمت را بالا ببریم تا کششپذیر باشد اما این درست نیست بلکه باید سیستم حمل و نقل عمومی خوبی داشته باشیم تا بتوانیم سیاستهای قیمتی بنزین را پیادهسازی کنیم.

پژویان، اقتصاددان تصریح کرد: وقتی مکانیزم بازار باشد خودش اثرش را در تعدیل قیمتها میگذارد اما وقتی دولت تعیینکننده قیمت است نباید منتظر اثرگذاری پارامترهای مختلف برای تعیین قیمت باشیم.

 *** پیشنهادات کارشناسان در خصوص قیمت بنزین

پژویان گفت: به هیچ وجه نمیشود عدد مشخصی داد. بلکه باید این عدد به طور کامل بررسی شود.

جبل عاملی اظهار داشت: با نرخهایی که مطرح است مثل 1100 تومان در هر لیتر قاعدتا باید بیشتر از این شود اما رسیدن به 3 هزار تومان که نرخ فوب خلیج فارس است نیز به معنای وارد کردن شوک است که همان 1500 تومان میتواند مناسب باشد البته با نظر دکتر پژویان موافقم که نمیشود عدد مشخصی قبل از انجام کامل بررسیها داد.

حسینینیا تصریح کرد: ما در این زمینه بررسی جامعی انجام دادیم، بر این اساس اگر سهمیه 400 تومانی به تمام خانوارها اختصاص پیدا کند و سهمیه تاکسیها با CNG تامین شود قیمت آزاد بنزین مناسب است به 2 هزار تومان در هر لیتر برسد که در این صورت 40 درصد درآمد ریالی و 40 درصد صرفهجویی ارزی برای دولت به دنبال خواهد داشت.

دینی ترکمانی اظهار داشت: بعد از مدتی یک آرامش نسبی به اقتصاد ما برگشته و من معتقدم نباید در شرایط فعلی به قیمت دست زد اما یک تعدیل 20 درصدی کفایت میکند که قیمت بنزین را به حدود هزار تومان برسانیم.

قادری گفت: سهمیه فعلی بنزین را باید حفظ کنیم و حتی میتوانیم در سهمیهها نیز افزایش قیمت داشته باشیم. قیمت بنزین آزاد هم میتواند 1500 تومان باشد البته در کنارش از سیاستهای مکمل چون گرفتن عوارض از ماشینهای گرانقیمت باید استفاده کنیم.

پژویان گفت: در هرزمینهای یک علامت دهنده اصلی در اقتصاد وجود دارد مثلا در راهنمایی و رانندگی علامتهای گردش به چپ و راست، خطر ، پرتگاه و غیره وجود دارد بین این علامتها تفاوتهای وجود دارد  اما نکته اینجاست که تمام این علامتها برای هدایت راننده هستند.

وی با بیان اینکه در اقتصاد فقط و فقط یک علامت داریم و آن هم قیمت است تصریح کرد: غیر از مکانیزیم قیمت علامت دیگری که اقتصاد را به سمت تولید، رفاهو رشد اقتصادی هدایت کند وجود ندارد؛ البته تا زمانی که کارایی تولید داریم این مکانیزیم خوب عمل میکند اما وقتی به توزیع میرسیم باید ابزار و مکانیزیم جدیدی داشته باشیم.

پژویان با تاکید بر اینکه اگر قیمت علامت درست به اقتصاد ندهد مشکلاتی را خواهیم داشت، اضافه کرد: در این حالت به جای اصفهان به تبریز میرویم ؛ بنابراین اگر قیمت علامت اشتباه بدهد کل اقتصاد با هزینه بالاتری همراه خواهد شد و در پی آن کالاها گرانتر تولید خواهدشد.

وی ضمن اشاره به اینکه هیچ کس غیر از مردم این هزینه ها را پرداخت نمیکند تصریح کرد: قیمتهای نسبی که آدرس غلط میدهند ما را به همین جا یعنی عدم کارایی میرساند. جا دارد در همین ارتباط درباره تورم نیز توضیحاتی را مطرح کنم ، در یک دوره هفت الی هشت ساله قیمت بنزین ثابت نگه داشته شد اگر مراجعهای به آمار این سالها داشته باشیم متوجه خواهیم شد که در این مدت تورم بوده یا خیر.

پژویان تاکید کرد: قیمت بنزین علامت دهنده نیست و نباید آدرس غلط به اقتصاد داد.

در همین ارتباط ترکمانی وارد بحث شد و گفت: قیمتها علامت میدهند و این جز اصول اقتصاد است. اما در چارچوب تحلیل باید آسیب شناسی درستی انجام شود.

این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه قیمتها در این زمانی اثرگذار خواهند بود که عوامل زیرساختی از قبل به وجود آمده باشد اضافه کرد: این عوامل ظرفیت جذب سرمایه است که به عنوان نمونه در مترو قویتر خود رو نشان میدهد.

وی به قیاس تهران با کشورهای پایتخت کشورهای پیشرفته پرداخت و گفت: در شهری مانند لندن تمام شرایط مشابه تهران است یعنی جمعیت آنها مانند تهران است و حتی از نظر پل و اتوبان تهران پیشرفته تر است ولی به خاطر وجود مترو قوی و تنومند آنها ترافیک های خسته کننده مانند تهران را ندارند.

ترکمانی با تاکید بر اینکه در کشورهای پیشرفته استفاده از اتومبیل تک سرنشین غیرعقلانی است تصریح کرد: وقتی عامل اساسی که زیرساخت آن باید در گذشته وجود داشته باشد مورد غفلت قرار گیرد کار به جایی نمیرسد.

این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه تجربه نشان داده هر زمان قیمت بنزین تغییر کند هزینه حمل و نقل نیز افزایش پیدا خواهد کرد، افزود: در پی افزایش این هزینه تمایل برای افزایش دستمزد بالا میرود و در نتیجه فشار تورمی افزایش پیدا میکند به همین منظور باید توجه داشت که سیاست قیمتی در جایی اثرگذار میشود که در گذشته خوب عمل کرده باشیم.