فرارسیدن بهار فولادی‌ها با محوریت صادرات

فولادیها معتقدند اگرچه زمستان فولاد، زیانهای فراوانی رامتوجه این صنعت کرده است اما قابلیتها و نقاط قوتی مانند نیروی انسانی ماهر، منابع گاز، زغالسنگ و سنگآهن میتواند در کنار برنامهریزی دقیق به رفع مشکلات کنونی صنعت فولاد کمک کند که شاید، شاهد رسیدن بهار فولاد باشیم.

الزاماتی برای رسیدن به اهداف چشمانداز

مدیر عامل یک شرکت مهندسی فولاد در نشست بعد از ظهر ششمین همایش «صنعت فولاد و معدن» اظهار کرد: قیمت سنگآهن، قیمت نفت و رشد صنعت فولاد موضوعاتی هستند که بهطور کامل با یکدیگر ارتباط دارند و در نهایت تمامی این عوامل به رشد اقتصادی کشور وابستهاند. محمد ابکا تصریح کرد: تا سال ۲۰۲۰م پیشبینی میشود که ۴۰۰ میلیون تن به ظرفیت تولید فولاد اضافه شود و این افزایش ظرفیت در آسیا، افریقا و خاورمیانه اتفاق خواهد افتاد. ابکا به مهمترین چالشهایی که پیش روی صنعت فولاد کشور قرار گرفته، اشاره کرد و افزود: مهمترین چالش کمبود سنگآهن در کشور است و اگر همین روند ادامه پیدا کند تا افق ۱۴۰۴ و برای دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد با کمبود سنگآهن مواجه خواهیم شد به همین دلیل ایمیدرو نیز برنامه اکتشاف را در دستور کار خود قرار داده و آغاز به اکتشاف ۲۵۰ کیلومتر مربع در پهنههای مختلف داخل کشور کرده است. نتایج اولیه اکتشاف نشان داده که در مناطق سنگان و سیستان و بلوچستان نشانههایی از وجود سنگآهن دیده میشود. مدیر عامل این شرکت مهندسی فولاد با اشاره به مصرف سرانه فولاد در خاورمیانه، دنیا و ایران گفت: در سال ۲۰۱۴م مصرف سرانه فولاد در دنیا ۲۳۴ کیلوگرم، در خاورمیانه ۲۴۴ کیلوگرم و در ایران ۲۴۵ کیلوگرم بوده که ترکیه با۴۲۰ کیلوگرم فولاد مصرف سرانه پیشرو بوده است. ابکا در ادامه درباره وضعیت زنجیره فولاد را در سال ۹۴ نسبت به سال قبل ناگوارتر توصیف کرد و افزود: سرمایه لازم برای زنجیره تولید فولاد حدود ۱۰ میلیارد یورو است که ۵۰ درصد آن تعهد شده و ۵۰ درصد آن نیز تاکنون تعهد نشده است؛ در زمینه زیرساختها نیز به۱۶ میلیارد یورو سرمایهگذاری نیاز است که ۲۷ درصد آن تعهد شده است. وی گفت: با بررسیهایی که از طرح جامع فولادی بهدست آوردیم مقرر شده که قطب فولادی در جنوب ایران و در هرمزگان احداث شود و با ظرفیت ۱۰ میلیون تنی فولاد فعالیت کند. ابکا خاطرنشان کرد: براساس آخرین آمار ۸/۳۳ تریلیون مترمکعب ذخیره منابع گازی در کشور وجود دارد که بخشی از آن مورد استفاده فولادسازان قرار میگیرد که برای محقق شدن تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ باید مصرف گاز در صنعت فولاد افزایش یابد. این امر نشان میدهد که از لحاظ تامین منابع گازی در شرایط مناسبی قرار داریم.

وی عنوان کرد: در زمینه برق نیز در سال گذشته ۲۱۹ هزار میلیون کیلو وات ساعت مصرف داشتهایم که ۳۴درصد آن در صنعت فولاد مصرف شده و از این ۳۴درصد حدود ۱۰ درصد آن را فولادیها مصرف کردهاند یعنی حدود ۱۰ درصد برق ایران را فولادیها مصرف میکنند. محمد ابکا عنوان کرد: همچنین در زمینه جاده و راهآهن ۳۵ میلیون تن ظرفیت ریل و بار در کشور وجود دارد که ۲۴میلیون تن آن متعلق به محصولات معدنی و فولادی است. در همینباره باید ۲۵ هزار کیلومتر خطوط ریلی تا افق ۱۴۰۴ در ایران احداث شود که ۱۱ هزار کیلومتر آن از قبل احداث شده و ۳۶۰۰ کیلومتر از این ۲۵ هزار کیلومتر مورد نیاز فولادیهاست. محمد ابکا با اشاره به الزامات رسیدن به اهداف سند چشمانداز صنعت فولاد در افق ۱۴۰۴ گفت: تمرکز در سیاستگذاری و تدوین استراتژی، تامین منابع مالی برای تکمیل زنجیره فولاد، تامین منابع مالی برای تکمیل زیرساختها و بررسی واحدهای مشکلدار از زیرساخت، فناوری، تولید و ارائه راهکار برای حل مشکلات این واحدها از جمله این الزامات است. وی تصریح کرد: برای بسترسازی رقابت در بازارهای صادارتی باید ادغام واحدها با دستیابی به صرفههای اقتصادی، احداث واحدها با ظرفیت بهینه و کاهش هزینههای انرژی در دستور کار قرار گیرد.

سرمایهگذاری با نگاه صادراتی

در همین حال مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان اظهارکرد: اکنون فولادسازان در شرایط مناسبی نیستند از این رو باید در مرحله نخست به فکر برطرفکردن مشکلات آنها باشیم تا برای توسعه این صنعت در آینده آماده شویم. بهرام سبحانی تصریح کرد: براساس قانون دولت نباید در این صنعت سرمایهگذاری کند بلکه بخش خصوصی باید وارد عمل شود ولی این سوال مطرح میشود که آیا بخش خصوصی در شرایطی است که وارد سرمایهگذاری در این صنعت شود؟

سبحانی خاطرنشان کرد: وجود گاز، زغالسنگ، سنگآهن، نیروی جوان و کارآمد در کنار فناوری از پیش شرطهای توسعه صنعت فولاد به شمار میرود و با توجه به وجود این عوامل در ایران دستیابی به تولید بیش از ۵۰ میلیون تن فولاد در کشور امکانپذیر است. وی گفت: میانگین قیمت فولاد در بازار جهانی از نوامبر ۲۰۱۴ تا نوامبر ۲۰۱۵ روند کاهشی پیدا کرده، در داخل نیز قیمت محصولات فولادی که به طور عمده محصولات ساختمانی هستند از ۱۹۰۰ تومان به مرز ۱۳۰۰ تومان رسیده است. مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان عنوان کرد: صادرات چین در سال ۲۰۱۵م بالای ۱۰۰ میلیون تن بوده و این امر باعث شده تا وضعیت فولادسازان نامناسب شود و مشکلات زیادی ایجاد شده است.

وی گفت: در صنعت فولاد انگلیس نیز یک هزار نیرویانسانی بیکار شده و پیشبینی میشود در صورت ادامه این روند ۱۰ هزار نفر از این صنعت اخراج شوند علاوه بر آن «آرسلورمتال» به دلیل واردات محصولات چینی متحمل زیان ۸ میلیارد یورویی شده است. سبحانی ادامه داد: تیسنکروپ ( شرکت چند ملیتی تولیدکننده فولاد و صنایع فلزی) نیز زیان فراوانی دیده است و در ۳ ماه آخر منتهی به ۳۱ دسامبر ۲۰۱۵ متحمل حدود ۲۶ میلیون دلار زیان شده و پیشبینی میشود که این زیان نیز ادامه داشته باشد. به گفته مدیرعامل فولادمبارکه اصفهان بیش از ۸۰ درصد قیمت تمام شده فولاد، مواد اولیه و انرژی است و بازار فولاد به دنبال قیمت نفت حرکت میکند که با پایین آمدن قیمت نفت، قیمت انرژی نیز کاهش پیدا خواهد کرد و این امر روی قیمت تمام شده محصولات تاثیرگذار است علاوه بر آن قیمت زغالسنگ و کک نیز با قیمت نفت بالا و پایین میرود. سبحانی معتقد است برای اینکه واحدهای تولیدکننده فولاد حفظ شوند و به بقای خود ادامه دهند باید اقداماتی از سوی بنگاهها و دولت انجام شود که از اقدامات درون بنگاهی میتوان به مدیریت کاهش هزینه، مدیریت منابع بنگاه (ماشینآلات، نیرویانسانی، منابع مالی و محصولات) و تولید فولادهای باارزش افزوده بالا با نگاه صادراتی اشاره کرد.

وی افزود: از جمله اقداماتی که باید از طرف دولت به منظور حمایت از واحدهای تولیدکننده فولاد کشور انجام شود میتوان به ارائه تسهیلات ارزانقیمت برای سرمایه در گردش، تخصیص یارانه تولید، حمایت از تولید داخلی در مقابل واردات از طریق وضع تعرفه، تثبیت نرخ حاملهای انرژی و افزایش نیافتن آن در سال ۹۵، مشوقهای صادراتی (جایزه صادراتی)، هزینه کردن مالیات در سرمایهگذاریهای جدید و توسعهای به این معنی که مالیات بر درآمد در هدفهای توسعهای هزینه شود، نام برد. سبحانی خاطرنشان کرد: همچنین از هدفگذاری برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴، حدود ۳۴ میلیون تن فولاد برای مصرف داخلی است و ۲۰ میلیون تن فولاد نیز باید صادر شود و این به معنای آن است که کل سرمایهگذاری در صنعت فولاد باید با نگاه صادراتی انجام شود.

نوآوری در تولید محصولات فولادی

در ادامه این همایش یک پنل آزاد با حضور جعفر سرقینی معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، مهدی کرباسیان رییس سازمان توسعه و نوسازی معدن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، محسن پورسید آقایی مدیرعامل شرکت راهآهن کشور، بهرام سبحانی مدیرعامل فولادمبارکه اصفهان، مسعود ابکا عضو هیات عامل ایمیدرو و بهرام شکوری رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی تشکیل شد. این پنل با سخنان معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز شد. جعفر سرقینی اظهار کرد: براساس برآورد سازمانهای معتبر، تا سال ۲۰۳۰م، ۱/۵ میلیارد نفر به جمعیت شهرنشین دنیا اضافه میشود که به طور قطع بازار فولاد از این وضعیت رکود خارج شده و رونق پیدا خواهد کرد. سرقینی تصریح کرد: مدیرعامل شرکت گو استیل در سال ۲۰۱۴م گفته است صنعت فولاد چین در سال ۲۰۱۴م وارد زمستان شده و این زمستان طولانی خواهد بود اما بهار این صنعت را چه کسانی خواهند دید؟ باید منتظر ماند و دید از این زمستان چگونه به بهار خواهیم رسید، درواقع دنیا برای فرارسیدن بهار صنعت فولاد خود را آماده کرده است؛ در زمستان، فولاد باید زیان سنگینی بدهد تا بهار این صنعت فرارسد. سرقینی گفت: انتظار این است که قیمت مواد اولیه نسبت به چین ۱/۵ درصد ارزانتر و نسبت به اروپا ۲۵درصد ارزانتر شود. وی تصریح کرد: تمامی کشورهای جهان به دنبال ادغام واحدها و بهبود شرایط زیستمحیطی، افزایش بهرهوری، توسعه واحدهای پزوهش و توسعه و تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر هستند؛ در ایران نیز باید نوآوری در فرآیند و تولید محصولات داشته باشیم، به عنوان مثال ذوب آهن اصفهان باید محصولاتی را تولید کند که دیگران قادر به تولید آن نیستند مانند پروژه تولید ریل ملی که در پیش گرفته است. وی افزود: حمایت تعرفهای که از فولاد انجام شده موثر بوده و درحالحاضر واردات فولاد را دو هفته یک بار رصد میکنیم که کل واردات فولاد در ۱۰ ماه سال ۹۴، ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تن بوده و ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تن آن به طور غیررسمی وارد شده است. سرقینی ادامه داد: بحث آب برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد جدی است این درحالی است که متاسفانه در منطقه سنگان اصلیترین مشکل، تامین آب است و برطرفکردن این مشکل نیز زیان سنگینی در بر دارد.

راهاندازی ۴ طرح آهن اسفنجی

رییس هیات عامل ایمیدرو نیز گفت: در دو سال گذشته چین نقش زیادی در تولید فولاد نداشته و تولید این کشور زیر ۲۰ درصد بوده این درحالی است که در شرایط کنونی این کشور ۵۰ درصد ظرفیت تولید فولاد را در اختیار دارد. مهدی کرباسیان تصریح کرد: رسیدن به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد عملی است ولی به همت و تلاش نیاز دارد، در ۱۴۰۴م، هدف صادرات ۱۴ میلیون تن درنظر گرفته شده است از این رو باید نوع تولیدات را عوض کرده و به سمت تولیدات مورد نیاز دنیا حرکت کنیم و صادراتمحور شویم که تحقق این امر منوط به سیاست وزارتخانه و دولت است. کرباسیان گفت: اگر تولیدات را براساس نیاز دنیا تنظیم کرده و ماشینآلات جدید بخریم میتوانیم بازار را حفظ کنیم. وی درباره ۷ طرح فولادی نیز اظهار کرد: ۴ طرح فولادی آهن اسفنجی راهاندازی میشود که یک طرح آن فولاد سپیددشت است که با حمایت فولاد مبارکه اصفهان در اسفند ماه راهاندازی میشود و ۳ طرح دیگر در سال آینده به بهرهبرداری خواهد رسید. کرباسیان گفت: در قانون پیشبینی شده سازمانهای توسعهای هیچگونه پروژهای را پس از بهرهبرداری نباید به مدت ۳ سال نگه دارند و باید آن را به بخش خصوصی واگذار کنند از اینرو در هرکدام از بخشها درصورتی که بخش خصوصی اعلام آمادگی کند، ایمیدرو وارد نمیشود.

برنامههای راهآهن چیست؟

بهرام شکوری، رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی نیز با بیان اینکه قیمت محصولات فولادی رقابتی نیست، اظهار کرد: برای دستیابی به هدف تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد باید ۴ درصد رشد راهآهن داشته باشیم و علاوه بر آن باید به رشد ۲۳ درصدی تولید برق دست پیدا کنیم. در ادامه مدیرعامل شرکت راهآهن کشور در پاسخ به این پرسش که آیا راهآهن برنامهای برای جابهجایی ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ درنظر گرفته است؟ گفت: برای تحقق تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد نیاز به جابهجایی ۱۱۵ میلیون تنی بار وجود دارد و درحالحاضر باید ۲۰ میلیون تن فولاد جابهجا شود و یک جهش ۵ برابری باید اتفاق بیفتد. محسن پورسیدآقایی اظهار کرد: راهآهن برنامههای توسعهای دارد و برای جابهجایی این خطوط برنامهریزی شده ولی موضوع تامین منابع مالی آن باید رفع شود و روش تامین منابع مالی برای این اقدام باید با اخذ عوارض و مشارکت فولادیها و معدنیها باشد.

ارتقای کیفیت محصولات فولادی

عضو هیات عامل ایمیدرو نیز گفت: در دنیا خصوصیسازی به معنای واقعی وجود ندارد، بدینگونه که اگر شرکتهای خصوصی زیان دهند متوقف میشوند اما در ایران اینگونه نیست. مسعود ابکا اظهار کرد: وقتی صحبت از صادرات میشود باید کیفیت افزایش پیدا کند زیرا باید با توجه به استاندارد مورد قبول کشورهای هدف فولاد تولید کنیم و علاوه بر آن باید قیمتهای محصولات فولادی را با قیمت آن کشورها هماهنگ کنیم.