ساماندهی بازار داخلی و صادرات سیمان

چالشهای صنعت سیمان

در این همایش جعفر سرقینی معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت اظهار کرد: در اوایل دهه ۸۰ و پس از ادغام وزارتخانه صنعت، یکی از چالشهای اصلی برای این وزارتخانه مشکل سیمان بود. این صنعت با مشکلاتی روبهرو بود، اما با جلسههایی که آن زمان برای مشکلات سیمان تشکیل داده شد، سبب ارائه دریافت تسهیلاتی برای این صنعت شد. سرقینی در ادامه عنوان کرد: در دهه ۸۰ با افزایش تولید سیمان با یک رشد انفجاری روبهرو شدیم، به گونهای که از ۳۰میلیون تن تولید به ۷۵ میلیون تن سیمان در سال رسیدیم. به عبارت دیگر، در یک دهه شاهد رشد ۲/۵ برابری در این صنعت شدیم که سالانه ۱۵درصد به ظرفیت سیمان اضافه میکرد. این درحالی بود که دنیا رشدی ۵ تا ۶درصدی را تجربه میکرد.

وی با اشاره به رشد در نظر گرفته شده برای سیمان عنوان کرد: موضوع این است که متوسط رشد پیشبینی شده برای سیمان حدود ۸ درصد بود. بنابراین با رشد این چنینی در تولید سیمان باید بهدنبال راهکار برای مصرف از یکسو و صادرات از سوی دیگر میبودیم. معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره طرحهای در دست اجرا با پروژهای سیمانی بیان کرد: ۷۴ طرح سیمانی در دست اجرا داریم که بالای ۱۲ طرح از این تعداد طرح بالای ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. سرقینی با اشاره به چشمانداز ۱۴۰۴ در صنعت سیمان عنوان کرد: در سال ۱۴۰۴ قرار است ۱۲۰میلیون تن تولید سیمان داشته باشیم. رسیدن به این ظرفیت بدون شک برای ما امکانپذیر خواهد بود اما باید بهدنبال راهکار برای مصرف سیمان در برنامههای آینده خود باشیم. یکی از عواملی که منجر به مصرف بیشتر سیمان خواهد شد، افزایش رشد اقتصادی در کشور و راهاندازی پروژههای دولتی در این زمینه خواهد بود. از سوی دیگر نیز باید بهدنبال مصارف جدید از سیمان در جادهها و راهسازی در رویههای بتنی بهجای آسفالت بود.

وی همچنین به صادرات سیمان در افق چشمانداز اشاره کرد و گفت: صادرات سیمان تا سال ۱۴۰۴ باید به ۳۲ میلیون تن برسد. همچنین سهم ارزشافزوده سیمان ۳/۵ درصد است که باید به ۴ درصد افزایش یابد. سهم اشتغال سیمان در صنعت نیز حدود ۱/۵درصد است که باید به ۲ درصد آن را افزایش بدهیم. معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به مشکلات صنعت سیمان در کشور عنوان کرد: یکی از مهمترین مشکلات صنعت سیمان ایجاد زیرساختهای لازم در این زمینه است. برای مثال هنوز ۵ کارخانه سیمان در کشور دسترسی به گاز ندارند یا موضوع حملونقل در سیمان حائز اهمیت است. سرقینی در ادامه افزود: یکی از مشکلات موجود در صادرات سیمان مطرح کردن این موضوع است که چرا صادرات سیمان کشور به همسایگان اطراف محدود شده است. از آنجا که سیمان نیازمند حملونقل سنگین است، بنابراین یک تولید محلی بهشمار میرود و باید به فکر هزینههای بندری در این صنعت بود. وی گفت: موضوع دیگر در سیمان، موضوع توزیع است که در اختیار برخی از تولیدکنندگان قرار دارد. از اینرو باید این موضوع را ساماندهی کرد. همچنین صادرات سیمان را نیز باید سامان بخشید و باید شرکتهای صادراتی را رتبهبندی کرد. موضوع دیپلماتیک را نیز باید حل و فصل کرد. گفتنی است مشکلاتی که برای صادرات به عراق داشتیم، در حال حل شدن است. سرقینی در ادامه با اشاره به سایر مشکلات صنعت سیمان عنوان کرد: موضوع حملونقل و بیمه باید برطرف شود و همچنین پایانههای تخصصی برای صادرات سیمان ایجاد شود. برای صادرات سیمان پایانه وجود ندارد یا به صورت محدود است. از سوی دیگر نیز باید مشوقهای صادراتی برای صادرکنندگان سیمان در نظر گرفت. وی در پایان با اشاره به فروش داخلی سیمان عنوان کرد: فروش داخلی به روش السی( اعتباری) مهیاست و از این به بعد قرار است فروش داخلی به این روش انجام شود. در کل باید چه در تولید و چه در مصرف از روش سنتی دوری کنیم تا رونقی به صنعت سیمان ببخشیم.

بهدنبال مصارف جدید در سیمان باشیم

سیدمحمد اتابک، رییس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان با بیان اینکه مجموع تولید سیمان در جهان ۴ میلیارد و ۴۲۲ میلیون تن است، عنوان کرد: سیمان پرحجمترین ماده تولیدی دنیاست. به گزاش صمت، اتابک افزود: در میان همه کشورهای جهان، چین بزرگترین تولیدکننده سیمان دنیا بهشمار میرود البته آهنگ رشد تولید سیمان در ایران بیشتر از دیگر کشورها بوده است. به گفته وی، اگر تولید سیمان در سالهای دهه ۸۰ را با سال ۹۴ مقایسه کنیم تولید سیمان در سال ۹۴ نسبت به دهه ۸۰ حدود ۱۷۰درصد رشد ظرفیت داشته است. بنابراین ظرفیت تولید سیمان در ایران تا آذر ۹۵ به بیش از ۸۰میلیون تن رسیده است. اتابک در ادامه عنوان کرد: در سالهای اخیر در کشور شاهد کاهش مصرف سیمان به خاطر رکود ساختوساز بودیم. در دنیا نیز بهویژه در مناطق نفتخیز شاهد افت مصرف سیمان هستیم.

بنابراین هم صادرات و هم مصرف داخلی ما کاهش داشته و صادرات از ۱۸میلیون تن به ۱۵میلیون تن رسیده است. در ۹ ماه امسال نیز تاکنون حدود ۱۰ میلیون تن صادرات داشتهایم که پیشبینی میشود تا پایان سال به ۱۳میلیون تن برسد. رییس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان با اشاره به مشتریان ایران در سیمان خاطرنشان کرد: عراق، افغانستان، کویت و پاکستان، اصلیترین مشتریان سیمان ایران هستند. بهدلیل پراکنده بودن مقاصد صادراتی سیمان که همگی در اطراف پراکندهاند، حملونقل زیادی باید انجام شود که این از جمله مشکلات صادرات این محصول بهشمار میرود. اتابک افزود: ۹۴ خط تولید سیمان در کشور وجود دارد که ۴۷ خط تولید، عمری کمتر از ۱۰ سال دارند. این کارخانهها ۱۴ نوع سیمان تولید میکنند و از نظر تولید و فناوری در شرایط خوبی هستند، اما مشکل مهم ما پراکندگی مقاصد صادرات است که هزینههای حملونقل بالایی را تحمیل میکند. وی تاکید کرد: تولید سیمان در کشور با رشد انفجارگونهای روبهرو بود، اما در بازاریابی، زیرساخت و حمایت دولت اتفاق خاصی روی نداده است و اینگونه نبوده که به جایگاه مناسب خود دست یابیم. اتابک در ادامه همچنین افزود: در سال ۹۳ سود عملیاتی ما از سیمان ۱۲۰۰میلیارد تومان بوده که این سود در سال ۹۴ به ۴۰۰میلیارد تومان و در سال ۹۵ به ۵۰ میلیارد تومان رسیده است. به عبارت دیگر روند سود منفی بوده است. بنابراین اگرچه از نظر فناوری و منابع انسانی در شرایط مناسبی قرار داریم، اما مشکل این است که شرایط استفاده بیشتر از سیمان در داخل را فراهم نکردهایم. همچنین مشکل اصلی سیمان ما این است که نتوانستیم بازارسازی و صادرات را مانند تولید گسترش دهیم بنابراین به رقابت منفی روی آوردیم که برای این صنعت مشکلساز شده است. وی در پایان تاکید کرد: البته در ستاد اقتصاد مقاومتی ستاد ویژهای برای حل مشکلات سیمان ایجاد شده که امیدواریم با همکاری دستاندرکاران بتوانیم مشکلات بازار داخلی و صادرات سیمان را حل کنیم.

مزیتهای رویههای بتنی

همچنین در این همایش محمد شکرچیزاده، رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: از سال ۱۹۰۰ (میلادی) که تولید سیمان در دنیا حدود ۲۰ میلیون تن بود، روند تولید این محصول سیر فزایندهای داشته و اکنون به حدود ۴میلیارد تن در کل دنیا رسیده است. شکرچیزاده با بیان اینکه کشورهای توسعهیافته به مرور زمان این افزایش تولید را جبران کردهاند، خاطرنشان کرد: این کشورها چون از نظر شهرنشینی اشباع شدهاند از سیمان بیشتر در راستای ترمیم و نگهداری استفاده میکنند و به همین دلیل در جهت کاهش مصرف سیمان حرکت کردهاند اما در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، تولید این محصول همچنان روند افزایشی دارد. آنگونه که شکرچیزاده عنوان کرد، سیمان در کشور گردش مالی سالانه ۱۵هزار میلیارد تومانی دارد و  ۳۸ درصد بودجه عمرانی کشور صرف تولید سیمان میشود که رقم بالایی است. به گفته شکرچیزاده، در کشور ۱۰میلیون تن مازاد تولید سیمان و کلینکر داریم که راههایی برای مصرف این اضافه بر تولید پیشنهاد میشود، از جمله افزایش سهم ساختمانهای بتنی از ساختوساز، ترمیم رویه کانالهای آبرسانی و سایر معابر بتنی، ساخت نیوجرسیهای بتنی و استفاده از سیمان در رویههای بتنی در راهها و باند فرودگاهها. به گفته او، تعمیر و نگهداری رویههای بتنی سادهتر است و محدودیت حمل رویههای آسفالتی را ندارد، به همین دلیل در مجموع استفاده از این رویهها، موجب افزایش بهرهوری میشود، به طوری که اگر رویههای آسفالتی ۱۵ تا ۲۰ سال عمر کنند عمر رویههای بتنی ۴۰ تا ۵۰سال خواهد بود.

شکرچیزاده تاکید کرد: رویههای آسفالتی در مقایسه با رویههای بتنی، مزیتهایی نیز دارند، به عنوان نمونه ساخت رویههای بتنی ۳۰درصد هزینه اولیه بیشتری نسبت به رویههای آسفالتی دارند. همچنین دانش فنی و تجربه ساخت ما در ساخت رویههای آسفالتی بیشتر است. در واقع اگرچه هزینه ساخت رویه بتنی بیشتر از رویه آسفالتی است اما هزینه نگهداری رویه بتنی کمتر از رویه آسفالتی است. شکرچیزاده با تاکید بر اینکه میتوانیم بتن را برای افزایش عمر راهها استفاده کرده و قیر کشور را که مزیت صادراتی دارد، صادر کنیم، عنوان کرد: در این مسیر نیز با چالشهایی روبهرو هستیم؛ برای نمونه تجربه کمتری در استفاده از رویههای بتنی داریم. همچنین شرایط اقلیمی متنوع کشور کار را در استفاده از این رویهها دشوار میکند. بنابراین بهویژه در ابتدای استفاده از رویههای بتنی باید قیمتهای مناسبی به مصرفکنندگان پیشنهاد دهیم تا تمایل به استفاده از این محصول پیدا کنند. شکرچیزاده در پایان خاطرنشان کرد: چشمانداز وزارت راه و شهرسازی بر مبنای سند چشمانداز ۱۴۰۴ این است که استفاده از بتن را در حداقل ۱۰درصد رویههای کشور جایگزین آسفالت کند.