همه پیش‌بینی‌ها از جهــــــــــان ۲۰۱۸

دنیل فرانکلین، ویراستار «اکونومیست» در گزارش «جهان در ۲۰۱۸»، درخصوص اتفاقات سال پیشرو اینگونه مینویسد: «سال آینده در بسیاری از جنبهها همچون چالش هستهای کرهشمالی، گفتوگوهای «برگزیت»، اصلاحات اقتصادی چین، انتخابات میاندورهای آمریکا و انتخابات ریاستجمهوری در برزیل و مکزیک حیاتی خواهد بود. در این سال شاهد نبردهای جذاب برای اثرگذاری، ایدهها و رهبری خواهیم بود.» در این باره سعی شده است در این گزارش با استفاده از گزارش نهادهای معتبر بینالمللی (نظیر «اکونومیست»، «مجمع جهانی اقتصاد»، «پیدبلیوسی»، «فایننشال تایمز» و...)، اتفاقات مهم جهان در سال ۱۳۹۷ (یا همان سال ۲۰۱۸ میلادی) مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به گستردگی موضوعات سعی شده است پیشبینیها به تفکیک حوزههای مختلف طبقهبندی شوند.

همه پیشبینیها از جهــــــــــان 2018

از احتمال بروز بحران مالی دیگر، تا کاهش تولید گندم در ایران

نشریه انگلیسی «اکونومیست» در جدیدترین گزارش سالانه خود تحت عنوان «جهان در ۲۰۱۸»، ۱۲روند مهم جامعه جهانی را برای سال پیشرو معرفی کرد. به گزارش این نهاد، پس از گذشت یک دهه از زمان بحران مالی ۲۰۰۸، یک حس خوشایند فراگیر در اقتصاد جهان حکمفرما است. گرچه برای بسیاری سال ۲۰۱۸ میتواند به معنای آغاز بهبود واقعی اقتصاد باشد، اما آنچه در واقعیت ممکن است اتفاق بیفتد پایان یافتن این روند رو به بهبود است: به عقیده کارشناسان، اقتصاد جهان تمایل دارد هر ۸ تا ۱۰ سال، وارد رکودی عمیق شود. آخرین رکود مربوط به سال ۲۰۰۸ است. پرسشی که در این باره مطرح میشود این است که دلیل اصلی رکود بعدی چه خواهد بود؟ پرسشی که بهنظر پاسخ آن «اتخاذ سیاستهای انقباضی شدید و سریع توسط بانکهای مرکزی» است.

«سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو)» نیز در گزارشی وضعیت تولید غلات کشورهای جهان را برای سال ۲۰۱۸ پیشبینی کرده است. به گزارش این نهاد ۳۷ کشور جهان برای تأمین غذای خود در سال پیشرو به کمکهای خارجی نیاز دارند. مشابه گزارش قبل، «جنگ و درگیری» اصلیترین عامل ناامنی شدید غذایی کشورها معرفی شده است. «شوکهای آبوهوایی» نیز اثرات منفی بر دسترسی به غذا به خصوص در شرق آفریقا دارد. بر اساس پیشبینیهای «فائو»، تولید گندم جهان از ۷۵۷ میلیون تن در سال ۲۰۱۷ به ۷۴۴ میلیون تن در سال ۲۰۱۸ خواهد رسید (کاهشی ۴/ ۱ درصدی). تولید گندم ایران بهعنوان سیزدهمین تولیدکننده بزرگ این محصول در جهان نیز ۱۲ میلیون تن در سال ۲۰۱۸ خواهد بود. این درحالی است که در سال ۲۰۱۷ سطح تولید گندم ایران به ۵/ ۱۳ میلیون تن رسیده بود. در واقع در سال میلادی جدید، تولید گندم ایران کاهشی بیش از ۱۱ درصدی را تجربه خواهد کرد. بهعلاوه مجموع ذخیره غلات ایران در سال ۲۰۱۸ چیزی حدود ۵/ ۳ میلیون تن خواهد بود.

شرکت انگلیسی «پرایس واترهاوس کوپرز» در جدیدترین گزارش نظرسنجی از مدیران عامل خود مقاصد برتر سرمایهگذاری در سال ۲۰۱۸ را معرفی کرده است. به گزارش این شرکت، مدیران عامل همچنان آمریکای شمالی – بهخصوص آمریکا – را بهعنوان اصلیترین بازار رشد برای ۲۰۱۸ برگزیدهاند. پس از آمریکا به ترتیب چین، آلمان و انگلیس در ردههای دوم تا چهارم بهترین کشورها برای پیشرفت و سرمایهگذاری انتخاب شدهاند. در نهایت روزنامه «فایننشال تایمز»، دیگر نشریه انگلیسی در پاسخ به ۲۰ پرسش سال ۲۰۱۸، پیشبینی کرده است که قیمت نفت در پایان سال آینده به فراتر از بشکهای ۷۰ دلار خواهد رسید.

کدام انتخابات و کدام نتایج؟

به گزارش «اکونومیست» سال ۲۰۱۸، سال انتخابات تعیینکننده و خداحافظی رهبران فرسوده جهان خواهد بود. امپراتور ژاپن، آکیهیتو، رئیسجمهوری کوبا رائول کاسترو و پادشاه عربستان، شاه سلمان رهبرانی هستند که در سال جدید آماده میشوند تا از سمت خود کنارهگیری کنند. در این باره تعداد زیادی از رهبران جهان که مدتها است بر مسند قدرت تکیه زدهاند (همچون نیکولاس مادورو در ونزوئلا) سعی خواهند کرد همچنان موضع خود را حفظ کنند. به گزارش این نشریه انگلیسی انتخابات ایتالیا، برزیل، مکزیک و میاندورهای آمریکا چهار انتخابات مهم جامعه جهانی در سال پیشرو هستند. هر ۱۲ سال یک بار دو انتخابات مهم و تعیینکننده آمریکای لاتین، برزیل و مکزیک، همزمان میشوند. بر این اساس، پیشبینی میشود در بزرگترین سال انتخاباتی منطقه آمریکای لاتین، رأیدهندگان نوسازی سیاسی و پایان فساد را طلب کنند. از طرفی یک انتخابات آشفته در ایتالیا، بهبود اقتصادی این کشور را با چالش روبهرو خواهد ساخت.

در آمریکا، دموکراتها میتوانند در رقابتی نزدیک برای تصاحب کرسیهای «مجلس نمایندگان» پیروز شوند و راه را برای به دادگاه کشاندن ترامپ فراهم سازند. بر اساس پیشبینیهای «فایننشال تایمز» نیز دموکراتها اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا را در انتخابات میاندورهای بهدست خواهند آورد. دموکراتها به منظور تصاحب اکثریت کرسیها نیاز به ۲۴ نماینده دیگر دارند. در این باره آنها باید منتظر برگزاری انتخابات در ۱۲ منطقه دموکرات (که ترامپ در سال گذشته برنده شد)، و ۲۳ ناحیه جمهوریخواهی که به هیلاری کلینتون رأی دادند (در کنار یکی دو ناحیه دیگر) بمانند. گرچه دموکراتها به آمار و ارقام امیدوار نیستند، اما روند تاریخی به نفع آنها است. . این روزنامه انگلیسی همچنین پیشبینی کرده است در سال ۲۰۱۸ ترزا می نخستوزیر انگلیس باقی خواهد ماند.

ریسکها و تهدیدات سال ۹۷

یکی از معتبرترین گزارشهای ریسک را هر ساله «مجمع جهانی اقتصاد» منتشر میکند. نتایج گزارش امسال که بر پایه نظرسنجی از کارشناسان تهیه شده است، نشان میدهد تنها ۷ درصد از افراد بر این باورند که ریسکها کاهش یافتهاند و ۵۹ درصد از افرادی که از آنها نظرسنجی شده است، بر این باور هستند که ریسکها برای سال ۲۰۱۸ افزایش خواهد یافت. این نهاد ریسکهای اصلی جامعه جهانی را بر اساس «محتملترین» و «اثرگذارترین» طبقهبندی میکند که در این رابطه «پدیدههای جوی شدید»، «بلایای طبیعی»، «حملات سایبری»، «سوءاستفاده یا دزدی از اطلاعات» و «شکست در کاهش و سازگاری با تغییرات جوی» محتملترین ریسکها و «استفاده از تسلیحات کشتارجمعی»، «پدیدههای جوی شدید»، «بلایای طبیعی»، «شکست در کاهش و سازگاری با تغییرات جوی» و «بحران آب» بهعنوان اثرگذارترین ریسکها در سال ۲۰۱۸ شناسایی شدهاند.

بزرگترین شرکت مشاورهای ریسکهای سیاسی جهان نیز اقدام به معرفی ۱۰ تهدید بزرگ در سال ۲۰۱۸ کرده است. شرکت «اوراسیا گروپ» که علاوه بر شعبه مرکزی خود در نیویورک، مراکزی نیز در هفت کلانشهر جهان دارد، هر ساله فهرست ۱۰ تهدید بزرگ جهان را منتشر میکند. بر اساس گزارش امسال این نهاد، تنش میان «ایران-آمریکا» یکی از تهدیدهای بزرگ دنیا در سال ۲۰۱۸ است. در سال ۲۰۱۸ روابط ایران-آمریکا منبع اصلی و گسترده برای ریسکهای سیاسی و اقتصادی خواهد بود. توافق هستهای که به اصطلاح «برجام» نامیده میشود، به احتمال زیاد در سال ۲۰۱۸ نیز نجات خواهد یافت. اما اگر چنین اتفاقی نیفتاد، بحرانی جدی منطقه را فرا خواهد گرفت. آمریکاییها بهدنبال اجرای برنامه جامعی برای مقابله با نفوذ منطقهای ایران و برنامههای هستهای این کشور هستند. این استراتژی به معنای حمایت تمامعیار از عربستان سعودی و تلاش بیشتر برای محدود کردن ایران در کشورهای سوریه، عراق، لبنان و یمن است. از دیگر ریسکهای مهمی که این شرکت برای سال جدید شناسایی کرده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

چین و جهان پس از آمریکا: به گزارش «اوراسیا گروپ» در حالحاضر قدرت نظام سیاسی در چین به اوج تاریخی خود رسیده، درحالی که نظام سیاسی آمریکا تضعیف شده است. بنابراین در صورت خلع قدرت – تحتتاثیر تضعیف آمریکا – چین میتواند به قدرت مطلق جهان تبدیل شود. رخداد حادثهای بزرگ: از زمان حادثه ۱۱ سپتامبر تاکنون جهان شاهد بحران ژئوپلیتیک عظیم نبوده است. در حالحاضر اما بروز چنین رخداد بزرگی دور از ذهن نیست، چراکه یک کجفهمی و یا اقدام نادرست میتواند درگیری جدی بینالمللی ایجاد کند، بنابراین احتمال وقوع حادثه ژئوپلیتیک بسیار افزایش یافته است.. جنگ سرد جهانی در تکنولوژی: سرعت پیشرفتهای تکنولوژی خیرهکننده است. در سالهای اخیر انقلاب در ارتباطات، اطلاعات گستردهای را در اختیار افراد قرار داده و امکان همکاریهای فرامرزی را فراهم ساخته است. در این رابطه بزرگترین جنگ قدرتهای اقتصادی پیرامون توسعه تکنولوژیهای نوین خواهد بود. تلاش چین و آمریکا در زمینههای هوش مصنوعی، ابر محاسبهگرها و تسلط بر بازارها از نمونه جنگهای تکنولوژیکی است.