طلسم آزادراه تهران - شمال کی شکسته می‌شود؟

 این آزادراه مهم در حالی وارد بیست و دومین سال از آغاز فعالیتهای عمرانیاش شده که با وجود برنامهریزی و همراهی وزارت راه و شهرسازی با بنیاد مستضعفان بهعنوان پیمانکار اصلی طرح، هنوز مشخص نیست چه زمانی به بهرهبرداری نهایی خواهد رسید و این یعنی اینکه شکستن طلسم این طرح مهم عمرانی همچنان نیاز به صبر و انتظار خواهد داشت؛ موضوعی که صحبتهای جدید رئیس بنیاد مستضعفان نیز آن را تایید میکند. بر اساس گفته های سعیدی کیا، قطعه نخست آزادراه که چند بار با تاخیر در افتتاح مواجه شده، در حال حاضر وارد فاز اقدامات تاسیساتی و روشنایی شده است و با پایان این مرحله امید آن وجود خواهد داشت که این قطعه ظرف چند ماه آینده به بهرهبرداری برسد. اگر برای این مرحله از کار لااقل سه ماه زمان احتیاج باشد، احتمالا این قطعه در زمان پیشبینی دولت یعنی شهریور ۱۳۹۷ آماده بهرهبرداری خواهد بود. قطعه دوم این آزادراه نیز که کار ساخت تونل البرز بهعنوان یکی از مهم ترین تونلهای جادهای ایران در آن از چند سال قبل آغاز شده با حضور پیمانکاران مختلف ادامه دارد و طبق ارزیابیهای بنیاد احتمالا در سال ۱۳۹۹ به پایان خواهد رسید. با عبور از این دو خان کار به قطعه سوم آزادراه میرسد که بهدلیل دشواری جغرافیایی و شیب بالای منطقه یکی از پیچیده ترین قطعات آزادراهی ایران خواهد بود. این قطعه که هنوز در مرحله مطالعات نهایی به سر میبرد هنوز سرمایهگذاران خود را نشناخته و با توجه به اعلام آمادگی کشورهایی مانند کرهجنوبی برای سرمایهگذاری در آن احتمالا با فاینانس خارجی ساخته خواهد شد. با توجه به پیچیدگی کار روی قطعه سوم، بهنظر میرسد برنامهریزی ابتدایی صورت گرفته برای تکمیل این آزادراه تا سال ۱۴۰۰ امکانپذیر نخواهد بود و شاید این پروژه مهم که حالا ۲۲ساله شده، برای بهرهبرداری نهایی پای در دهه چهارم حیات خود بگذارد.

جزئیات فنی و تاریخچه طرح

افزایش قابل توجه تقاضا برای سفر به استان های شمالی باعث شد، از اواسط دهه ۵۰، نخستین مطالعات برای ساخت آزادراهی که در کوتاه ترین زمان و مسافت ممکن اتصال استان های مرکزی کشور به شمال را کاهش دهد در دستور کار قرار گرفت. این مطالعات متوقف شد تا در سال های پایانی دولتهاشمی رفسنجانی کار ساخت این آزادراه بار دیگر از سر گرفته شود و این طرح مهم در چهار قطعه وارد فاز عملیاتی شود. در دولت قبل قطعه چهارم این آزادراه که از نظر فنی و جغرافیایی بیش از دیگر قطعات برای کار عمرانی شرایط مساعد داشت به بهرهبرداری رسید که البته طی کردن گام های پایانی برای افتتاح آن در سال های گذشته برنامهریزی شد. با آغازبهکار دولت روحانی، آخوندی - وزیر راه و شهرسازی یکی از نخستین بازدیدهای خود از طرح های زیربنایی را به آزادراه تهران – شمال اختصاص داد و پس از آن بود که با همراهی وزارت راه بهعنوان نماینده دولت و بنیاد مستضعفان بهعنوان مسئول پروژه سرعت پیگیری طرح بهطور قابل توجهی افزایش یافت؛ بهطوری که پس از سه سال میزان پیشرفت فیزیکی قطعه نخست به اندازهای رسید که در طول تمام سالهای گذشته انجام شده است. در این فضا بود که دو طرف امیدوار شدند این آزادراه در نوروز ۱۳۹۵ به بهرهبرداری برسد وعده ای که خیلی زود مشخص شد با واقعیتهای طرح همسانی ندارد. پس از آن نیز با چند تاخیر ثبت شده رئیس بنیاد مستضعفان اعلام کرد که قطعه نخست در زمستان ۱۳۹۶ به بهرهبرداری خواهد رسید که بهدلیل وقوع سیل در منطقه کارگاه طرح عملا امکان اجرای آن فراهم نشد تا دولت اعلام کند که نمی توان تصور کرد که قطعه نخست این طرح پیش از شهریور ۱۳۹۷ به بهرهبرداری برسد وعده ای که بهنظر میرسد امکان اجراییشدن آن بیش از وعده های گذشته خواهد بود. آزادراه تهران – شمال که از غرب تهران آغاز می شود، در قطعه نخست تا شهرستانک ادامه خواهد داشت. این مسیر که موازی با جاده چالوس حرکت میکند، با توجه به عدم نیاز به عبور از کرج، ۶۰ کیلومتر فاصله تهران تا استان مازندران در محدوده چالوس را کاهش خواهد داد. قطعه نخست این آزادراه که تونل البرز شاخصه اصلی آن به حساب میآید از شهرستانک آغاز شده و تا پل زنگوله امتداد مییابد و قطعه سوم که البته هنوز مختصات دقیق فنی آن نهایی نشده از پل زنگوله تا مرزن آباد کشیده می شود و سپس به قطعه چهارم میرسد که در حال بهرهبرداری است. بر اساس آخرین اظهارات معاون وزیر راه و شهرسازی تا کنون نزدیک به ۳۰۰۰میلیارد تومان به این طرح تزریق مالی صورت گرفته که نزدیک به نیمی از آن از سوی بنیاد مستضعفان و بخش بیشتر از سوی دولت بوده است. همچنین، 27 فروردین سال جاری، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور اعلام کرد که ظرف هفتههای آینده ریلگذاری دو مسیر قزوین – رشت و میانه – تبریز به پایان میرسد. خیرا... خادمی تصریح کرد: سال ۱۳۹۶ برای ما از نظر منابع مالی سال سخت و خاصی بود با وجود آنکه برای تامین منابع مالی با مشکلاتی جدی روبهرو بودیم، اما خوشبختانه بخش قابل توجهی از تعهدات اجرا شدند.