اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و اصلاح قیمت سوخت منجر به کاهش حدود 7 تا 23 درصدی در مصرف فرآورده های مختلف نفتی شده است.
بر این اساس در هفت ماهه نخست اجرای قانون هدفمندی یارانه ها گازوئیل و نفت سفید با بیشترین کاهش مصرف روبرو بوده به طوری که در این مدت متوسط مصرف روزانه گازوئیل پنج درصد و نفت سفید بیش از 20 درصد کاهش یافته است.
از سوی دیگر، با وجود آنکه قیمت تمامی فرآورده های نفتی با اجرای قانون هدفمندی یارانه ها افزایش یافته است اما در شرایط فعلی قیمت سوخت مایع در ایران هنوز با برخی از کشورهای همسایه فاصله دارد و این تفاوت قیمت منجر به صفر شدن قاچاق سوخت مایع در سطح کشور نشده است.
در سالهای اخیر با وجود افزایش طرحهای پیشگیری و مقابله با قاچاق سوخت، اما قاچاقچیان سوخت هم با اجرای طرح ابتکارانه به نوعی به این تجارت سودآور خود ادامه می دهند.
به عبارت دیگر، پس از کشف و شناسایی شبکه های لوله کشی در برخی از اسکله های غیر مجاز حاشیه خلیج فارس که امکان انتقال سوخت مایع را به طور مستقیم از مخازن ساحلی به لنج و با نفتکشها فراهم می کرد، قاچاقچیان سوخت با تشدید طرحهای پیشگیری دولت، پروژه های جدیدی را برای انحراف فرآورده های نفتی تعریف و اجرایی می کنند.
در حال حاضر هیچ گونه آمار رسمی و دقیقی درباره میزان قاچاق سوخت مایع در سطح کشور وجود ندارد اما آمار کشفیات در هفت ماهه نخست اجرای قانون هدفمندی یارانه ها نشان می دهد که قاچاق سوخت به هیچ وجه صفر نشده است.
جزئیات قاچاق سوخت مایع از مخازن نیروگاهها
یکی از روشهایی که اخیرا قاچاقچیان برای انحراف فرآورده های نفتی مورد استفاده قرار می دهند استفاده از ذخایر فرآورده نفتی نیروگاهها و به ویژه گازوئیل است.
بر این اساس، با توجه به اینکه آموزش کافی برای متصدیان تحویل سوخت مایع نفتکشهای جاده پیما در محل مخازن نیروگاهها داده نشده است، برخی از افراد سودجو با استفاده از ناآگاهی متصدیان تحویل فرآورده نفتی، کل محموله نفتکش را در مخازن نیروگاهها تخلیه نمی کنند.
با توجه به اینکه در مخازن ذخیره سازی نیروگاهها چندین هزار و حتی میلیون لیتر گازوئیل و نفت کوره ذخیره سازی شده است کسری چند هزار لیتری عدم تحویل محموله نفتکش جاده پیما به مخازن مشخص نمی شود.
اختلاف در تعیین سوخت مصرف کنندگان واقعی
یکی دیگر از مهمترین دلایل وجود قاچاق سوخت با وجود راه اندازی سامانه هایی همچون تجارت آسان و شناسایی مصرف کنندگان واقی فرآورده نفتی، اختلاف نظر بین مسئولان مختلف محلی در تعیین سهمیه سوخت مایع هر یک از مصرف کنندگان صنعتی، کشاورزی، چاههای آب و مرغداری ها است.
با وجود تعیین سهمیه مناسب توسط یک دستگاه متولی، مصرف کنندگان با انجام برخی از نامه نگاری ها به مسئولان محلی عملا سوخت بیشتری دریافت می کنند که این افزایش سهمیه ها منجر به انحراف فرآورده نفتی می شود.
انحراف گسترده سهمیه سوخت در بخش کشاورزی
یکی دیگر از روشهای جدید قاچاقچیان سوخت مایع، خرید فرآورده های نفتی چاههای کشاورزی، ادوات و ماشین آلات کشاورزی با قیمتهای نیمه یارانه ای از کشاورزان است.
بر این اساس، پس از تحویل سهمیه سوخت مایع با قیمتهای یارانه ای و نیمه یارانه ای به کشاورزان، افراد سودجو این فرآورده نفتی یارانه ای را با قیمتی مناسب خریداری می کنند و سپس از مبادی مرزها به طرف خارجی می فروشند.
به عبارت دیگر قاچاقچیان فرآورده نفتی را به صورت بشکه ای خریداری و جمع آوری می کنند و سپس در قالب محموله های چند هزار تنی خارج از شبکه عرضه می کنند.
در حال حاضر چانه زنیهای متعددی بین وزارت جهاد کشاورزی و برخی از دستگاهها برخی اختصاص سهمیه سوخت به کشاورزان انجام می شود اما عملا بخشی از این فرآورده به دلیل عدم نظارت دقیق مجموعه وزارت جهاد کشاورزی به دست افراد سود جو می افتد.
باک‌های مخفی و چند هزار لیتری در اتوبوسهای مسافربری
در سالهای اخیر با عرضه کارتی گازوئیل به کامیون و اتوبوسها تا حدودی از انحراف این فرآورده استراتژیک نفتی جلوگیری شده است اما با تعیین قیمت آزاد 350 تومانی برای گازوئیل هنوز اختلافی 500 تا 700 تومانی با کشورهای همسایه وجود دارد.
از این رو بررسی دستگاههای نظارتی و بازرسی نشان می دهد که در برخی از اتوبوسهای برون شهری باکهایی سه تا پنج هزار لیتری ایجاد شده است به طوری که 50 درصد از کل حجم این اتوبوسها را باک تشکیل می دهد و صندلی ها بر روی این مخزن بزرگ قرار می گیرند.
با این روش جدید قاچاقچیان با خرید گازوئیل آزاد و نامحدود 350 تومانی با کارتهای جایگاه داران، گازوئیل را خارج از شبکه به افراد متقاضی عرضه می کنند.
آمارهای رسمی نشان می دهد که در شرایط فعلی گازوئیل پر طرفدارترین فرآورده نفتی برای قاچاقچیان سوخت است و پس از آن نفت سفید و نفت کوره در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.
خبر گزاری مهر