با وجود تنوع اقلیم و پتانسیل بالای بخش کشاورزی در کشور، امکان کاهش وابستگی اقتصاد به درآمد‌های ارزی حاصل از صادرات نفت وجود دارد که بدین منظور دولتمردان طی سال‌های تحریم بر اهمیت روز افزون تجارت خارجی و ارتباط تنگاتنگ رشد و توسعه اقتصادی کشور بر صادرات کالا‌های کشاورزی تاکید می‌کنند.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که وابستگی صادرات به کشورهای محدود، ریسک‌پذیری مراودات تجاری را افزایش می‌دهد که برای خروج از بن بست‌ها و کاهش وابستگی به درآمد‌های نفتی باید نگاه جدی‌تری به بازارهای هدف داشت. بنابر تفاهم‌نامه اخیر کشورهای عضو اوراسیا ، ظرفیت کشورهای عضو اوراسیا بازار مناسبی برای محصولات ایرانی به شمار می‌روند که متاسفانه برخی چالش‌های‌پیش روی صادرات مانع استفاده از این فرصت و خداحافظی با در آمد‌های نفتی شده است.
حال به سراغ مسئولان ذیربط می‌رویم تا از آخرین چالش‌های پیش روی صادرات و راهکار‌های خروج از این بن بست با خبر شویم:
اهمیت بالای صادرات محصولات کشاورزی با اوراسیا/ رونق صادرات محصولات کشاورزی در گرو برنامه‌ریزی مدون
رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، با اشاره به چالش‌های پیش روی صادرات اظهار کرد: صادر کنندگان میوه و تره‌بار به دلیل فساد‌پذیری کالا و عدم تعهد شرکت‌های بیمه در قبال محصولات میوه و تره‌بار با مشکلات متعددی مواجه هستند.
وی افزود: با توجه به تحریم‌های ظالمانه اکثر کالاها و محصولات کشاورزی به صورت امانی فروخته می‌شود که این امر موجب شده صادرکنندگان برای بازگشت ارز با مشکلات متعددی مواجه شوند چرا که آنها مجبورند به صرافان محلی ارز حاصل از صادرات را تحویل دهند.
نورانی با اشاره به اینکه صادرات محصولات کشاورزی مستلزم برنامه ریزی مدون است، بیان کرد: با توجه به مشکلات تحریم، صادر کنندگان میوه و تره‌بار با چالش‌های متعددی همچون کمبود کانتینر‌های یخچالی، هزینه بالای حمل‌و‌نقل دریایی و اتخاذ تصمیمات خلق‌الساعه مبنی بر ممنوعیت‌های یک‌باره صادرات و بی‌اعتمادی تجار خارجی روبرو هستند که این امر به صلاح کشور نیست.
به گفته وی، با توجه به شرایط مساعد تولید محصولات باغی اگر معضلات پیش روی صادرات مرتفع نشود کشاورزان با انباشت محصول روبرو می‌شوند که برای خروج از این بحران چاره‌ای جز حمایت دولت نداریم.
نورانی ادامه داد: اگرچه در شرایط فعلی تحریم صادرات محصولات کشاورزی کماکان به صورت مویرگی در حال انجام است، اما هزینه‌های صادرات همچون بسته‌بندی، حمل‌و‌نقل، کاغذ و.. نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۵ برابر رشد داشته است که این امر در کنار نوسان نرخ ارز بر افزایش هزینه‌ها بی‌تأثیر نیست.
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با اشاره به اینکه صادرات به اوراسیا به سبب ظرفیت بالا از اهمیت بالایی برای کشور برخوردار است، بیان کرد: با وجود فساد‌پذیری بالای محصولات کشاورزی و چالش‌های پیش روی صادرات، صادر کنندگان ناگریز هستند ارز حاصل از صادرات را به صورت ریالی به کشور بازگردانند که در صورت عدم حمایت دولت صادرات رونق چندانی نخواهد داشت. ضمن آنکه امضای تفاهم‌نامه با کشورهای عضو اوراسیا از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی با اشاره به اینکه نگاه فعلی مسئولان صادرات محور نیست، افزود: با وجود پتانسیل بالای کشور در بخش کشاورزی فعال کردن بانک‌های ایران در خارج از کشور امری ضروری است هرچند در کشورهای خلیج فارس بانک‌های ایرانی متعددی وجود دارد که در صورت تصویب قانون، صادرکنندگان می‌توانند ارز حاصل از صادرات را به بانک‌های ایرانی دهند تا در آنجا به صورت ریال به حساب صرافان واریز شود.
نورانی با انتقاد از تعطیلی کشتیرانی والفجر و مشکلات متعدد حاصل از آن گفت: با توجه به حجم بالای تولید محصولات باغی صادر کنندگان مجبور به استفاده از لنج برای صادرات هستند تا بتوانند در مدت زمان کوتاهی محصولات خود را با بازارهای هدف صادر کنند که متأسفانه تعطیلی کشتیرانی والفجر از سال ۹۲ به بعد مشکلات متعددی را ایجاد کرده است.
رونق صادرات محصولات کشاورزی در گرو خروج از کشاورزی سنتی
محمدشفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی، با اشاره به اینکه روابط سیاسی مناسب عامل اصلی برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی به شمار می‌رود، اظهار کرد: در وهله اول رونق صادرات محصولات کشاورزی مستلزم روابط سیاسی مناسب با کشورهاست تا بتوانیم در بخش صادرات و واردات نهاده‌های مورد نیاز به خوبی ارتباط برقرار کنیم.
وی با اشاره به اینکه بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد کشاورزی کشور سنتی و اقتصادی است، گفت: در گام اول رونق توسعه صادرات محصولات کشاورزی مستلزم خروج از کشاورزی سنتی و حرکت به سمت کشت مکانیزه است تا بتوانیم کشاورزی کشور را اقتصادی کنیم و در گام دوم امکانات و زیرساخت‌های مورد نیاز همچون صنایع تبدیلی، تکمیلی، سورتینگ، بسته بندی، ذخیره سازی در کشور فراهم شود تا بتوانیم چالش‌های پیش روی صادرات را مرتفع کنیم.
ملک زاده کوتاه کردن بروکراسی‌ها در صدور مجوز و ارائه تسهیلات به سرمایه‌گذاران را یکی دیگر از راهکار‌های رونق صادرات برشمرد و گفت: در حال حاضر در بسیاری از محصولات کشاورزی برندی نداریم تا بتوانیم در کشورهای دیگر خود را معرفی کنیم این در حالی است که بسیاری از کشورهای خارجی خواهان محصولات ایرانی هستند.
به گفته این مقام مسئول با ایجاد زنجیره تولید و عرضه از مزرعه تا سفره توسط فعالان و تولیدکنندگان و همچنین ایجاد شرکت‌های هلدینگ می‌توان درآمد بخش کشاورزی را با توسعه صادرات افزایش داد این در حالی است که متأسفانه بسیاری از مسئولان توجهی به این موضوع ندارند.
دستیابی به درآمد سالیانه ۲۰۰ میلیون بشکه نفت از طریق محصولات کشاورزی وجود دارد
علی خان محمدی مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی، با اشاره به اینکه با توسعه صادرات محصولات کشاورزی نیازی به درآمد‌های نفتی نداریم، گفت: با وجود پتانسیل و ظرفیت بالای بخش کشاورزی و اقلیم چهارفصل با توسعه صادرات امکان جایگزینی با درآمد‌های نفتی وجود دارد.
وی افزود: در شرایط فعلی تحریم برای همیشه باید با درآمد‌های نفتی خداحافظی کرد و این امر تنها با توسعه صادرات محصولات کشاورزی میسر خواهد بود.
خان محمدی ادامه داد: با ایجاد زیرساخت‌های لازم در بخش کشاورزی همچون صنایع تبدیلی، تکمیلی، سورتینگ و بسته بندی امکان رقابت با رقبا در کشورهای همجوار وجود دارد، اما تا زمانی که مسئولان ذیربط حمایتی نداشته باشند همچنان شاهد حضور کمرنگ تجار ایرانی در بازارهای هدف خواهیم بود.
مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی احیای الگوی کشت و کشاورزی قراردادی در تمام نقاط کشور را یکی دیگر از راهکار‌های توسعه صادرات محصولات کشاورزی اعلام کرد.
خان محمدی ادامه داد: برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی در بازارهای هدف باید حمایت‌ها و زیرساخت‌های لازم ایجاد شود تا صادرکنندگان بتوانند در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشند.
مدیرعامل مجمع علمی نخبگان کشاورزی با بیان اینکه امکان صادرات محصولات کشاورزی به میزان ۲۰۰ میلیون بشکه نفت وجود دارد، تصریح کرد: با وجود تنوع اقلیم و پتانسیل بالای تولید محصولات کشاورزی و دامی این امکان وجود دارد که با ایجاد زیرساخت‌های لازم بتوان برای همیشه از درآمد‌های نفتی خلاص شد.
باشگاه خبرنگاران جوان