شاید آن طور که این روزها تولید الکل برای کشور اهمیت دارد، در گذشته مورد توجه خیلی از اقشار مهم جامعه قرار نمی‌گرفت. محلولی که کشف ایران و استفاده طبی آن نیز سر منشا ایرانی دارد.
اذهان عمومی این روزها در پی کمبود مواد ضدعفونی کننده، این سوال را در ذهن خود می‌پرورانند که مگر الکل طبی ۹۶ درصد که مورد استفاده کارخانجات تولید مواد ضدعفونیکننده است چطور تولید و به چه قیمتی فروخته می‌شود که در مدت زمان کوتاهی کشور را در بحران تولید مواد ضدعفونی کننده قرار داد که البته خوشبختانه این بحران با تدابیر جدی و توزیع مناسب از بین رفت.
سراغ یکی از تولید کنندگان محصولات ضدعفونی کننده دست و سطوح رفتیم تا از فرآیند تولید الکل در ایران برایمان توضیحاتی را بدهد.
الکل در ایران از چه موادی ساخته می شود؟
شبستری، تولید کننده محصولات ضدعفونیکننده، با اشاره به نحوه تولید الکل از نیشکر، بیان کرد: بیشتر موادی که دارای نشاسته هستند می‌توانند به الکل نیز تبدیل شوند. موادی مانند نیشکر، چغندر قند، ذرت و گندم می‌توانند با استخراج شکرشان به الکل یا اتانول تبدیل شوند.
وی افزود: بعد از اینکه این سلولز‌ها تخریب و شکر آنها استخراج شد، فرآیند تخمیر یعنی تفاله‌گیری از مواد باقی مانده صورت می‌گیرد. در مرحله بعد وارد محله تقطیر می‌شویم، اینجاست که اتانول تا حدود ۹۵ یا ۹۶ درصد خالص‌سازی می‌شود.
این تولیدکننده در پاسخ به این سوال که آیا ایران توانایی تولید الکل نیاز داخل را داراست؟ بیان می‌کند: از محل ملاس چغندرقند و نیشکر می‌توانیم الکل تولید کنیم. ملاس که برای خوراک دام استفاده می‌شود این روزها می‌تواند الکل کشور را تامین کند و نیاز به واردات با نرخ های بالاتر را از بین ببرد. متاسفانه ما این روزها اتانول مورد نیاز را با لیتری ۷۰ هزار تومان خریداری می‌کنیم.
*ملاس نیشکر
شبستری در پاسخ به این سوال که "ملاس" چیست؟ توضیح داد: ملاس شربتی مخلوط از قندهای کریستال نشده، جامدات غیر قندی باقیمانده از نیشکر یا چغندر است که منبع ارزان قیمتی برای تبدیل به الکل محسوب می‌شود، این خمیر بعد از قرار گرفتن در دستگاه تقطیر آن هم در چند مرحله از جامد به مایع تبدیل می‌شود.
این تولید کننده تاکید کرد: خط تولید یا خط فرآوری الکل از ملاس توسط شرکت‌های قند و شکری، رقمی بالغ بر ۳ تا ۶ میلیارد تومان را نیاز دارد که در صورت حمایت دولتی‌ها می‌تواند الکل ۹۶ درصدی یا همانی طبی مورد نیاز کل کشور را تامین کند.
اما بر خلاف اینکه این روزها ایران توان تولید الکل در کشور را دارد خبرهای مختلفی برای واردات این مایع به گوش می‌رسد که البته بحران این شرایط را ایجاب کرد تا مسئولان برای تامین بازار در برهه ای از زمان به واردات این اقلام کنند، اما این سوال هم اکنون باقی است که با ریزش شیب کمبود مواد بهتر نبود دولت با حمایت بخش قند و شکری به ویژه شرکت‌های بورسی این رسته، تولید الکل را در کشور بالا ببرد.
جالب است بدانید تولید الکل در کشور آن هم در کارخانجات قند و شکر، به قیمت تمام شده لیتری ۱۳ تا ۱۵ هزار تومان ختم می‌شود، اما این در حالیست که قیمت هر لیتر اتانول ۹۶ درصد برای کارخانجات تولید مواد ضدعفونیکننده، بالغ بر ۷۰ هزار تومان تمام می‌شود. یعنی تفاوت چند برابری از تولید تا عرضه به تولیدکننده!
اتانول جزو مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات وارد می شود
مهرداد جمال ارونقی، معاون امور گمرکی گمرک ایران، به واردات اتانول برای تولید مواد ضدعفونی کننده اشاره کرده و گفت: واردات مواد اولیه کارخانجات از قبل از بحران کرونا هم به روال قبل انجام می‌شد و این روند ادامه دارد به طور مثال کارخانجات تولید مواد شوینده و ضدعفونیکننده هم اکنون اقلام خود را با قید فوریت از گمرک بندر شهید رجایی وارد و ترخیص می‌کنند.
این مقام مسئول ادامه داد: این مواد اولیه شامل آنزیم‌ها و حتی اتانول و الکل است که البته هم اکنون آمار دقیقی از آن ندارم.
هفت تپه توان تولید ۶۰ هزار لیتر الکل در روز را داراست
هر چند که این روزها، کارخانه آسیب دیده هفت تپه به تولید روزانه ۱۵ هزار لیتر الکل مشغول است اما، مدیر این کارخانه گفته است که در صورت حمایت دولت توان تولید ۴۰ هزار لیتر دیگر را با راه‌اندازی خط دوم تولید الکل خواهد داشت. این یعنی این نوع کارخانجات منتظر نگاه حمایت دولت برای خدمت به سیستم تولید مواد ضدعفونی کننده در این شرایط هستند.
اظهارات مقامات مبنی بر واردات و البته از طرفی کندی تولیدات الکل در کشور، به نوعی نحوه ضعف مدیریت بحران در این روزها را می رساند. این که کشور در ساعات و روزهای ابتدایی اقدام به تامین فوری کالاها و مواد اولیه از جمله اتانول و الکل از طریق واردات را کند یک امری کاملا شایسته و تقدیر است اما به شرطی که در کنار این فوریت، تولید در داخل را نیز با حمایت های جانبی و مستقیم تقویت کند تا در ادامه مسیر مدیریت بحران در کشور، جلوی خروج ارز و همچنین هزینه کردهای بیشتر را نیز بگیرد.
حال باید منتظر ماند و دید دولت تا چه به شرکت‌های قندی و شکری حاضر در بورس، تولید الکل و عرضه آن در بورس را توصیه و از آن حمایت می‌کند تا ماب التفاوت بین قیمت تمام شده هر لیتر الکل در داخل و فروش آن در بازار را بگیرد.
باشگاه خبرنگاران جوان