ماجرای کمبود و گرانی روغن به اواسط مهرماه گذشته باز می‌گردد که به یکباره قفسه مغازه و فروشگاه ها خالی از روغن شد و کاهش التهابات و بازگشت بازار به حالت عادی ماه‌ها طول کشید.
آمارها نشان می‌دهد که ۸۵ درصد روغن مورد نیاز از محل واردات تامین می‌شود که در نهایت شرایط تحریم و جنگ نابرابر اقتصادی، تمامی صنایع از جمله صنعت روغن نباتی را با مشکلاتی در تامین مواد اولیه روبرو کرده است که تمامی این عوامل بر التهابات بازار بی‌تاثیر نیست.
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که روغن حلب و روغن مایع در تمامی قفسه‌های مغازه و فروشگاه ها مملو است و هیچ‌گونه مشکلی در عرضه وجود ندارد، هر چند آرامش کنونی بازار نتیجه ماه ها تلاش بازرگانی دولتی، کارخانجات روغن، وزارت جهاد و وزارت صمت است و در ادامه انتظار می‌رود با اتخاذ تدابیر مناسب مبنی بر ترخیص بارهای رسوبی مشکلی در تنظیم بازار ایجاد نشود.
هر چند این موضوع راهکار اساسی نیست و با اعمال برخی سیاست های تشویقی و توسعه سایر کشت دانه های روغنی جز کلزا باید به خودکفایی یا خوداتکایی رسید تا با تامین نیاز کشور، وابستگی به خارج به صفر یا به حداقل برسد.
با توجه به زمزمه عادلانه شدن ارز، نگرانی‌هایی پیرامون افزایش قیمت روغن به واسطه بالارفتن هزینه های تولید در بازار دور از انتظار نیست، در حالی که با تحقق طرح خوداتکایی دانه های روغنی مدام قیمت روغن در بازار داخل تحت تاثیر مسائل مختلف نظیر قیمت جهانی، نوسان قیمت ارز و ... دستخوش تغییر و تحولات قرار نمی‌گیرد.
بخش خصوصی ۲۶۰ هزار تن روغن خام در بنادر دارد
امیر هوشنگ بیرشک دبیر انجمن روغن نباتی، درباره آخرین جزئیات واردات روغن اظهار کرد: بنابر آمار هشت ماهه یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن انواع روغن تولید و توزیع شده است. روغن های رسوبی در بنادر منتظر تخصیص ارز هستند.
دبیر انجمن روغن نباتی گفت: در حال حاضر بخش خصوصی ۲۶۰ هزار تن روغن خام در بنادر دارد که هم اکنون منتظر تخصیص ارز هستند چرا که ماهیانه ۱۵۰ هزار تن تولید و توزیع باید صورت گیرد.
بیرشک تولید سالیانه روغن را یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن تا ۲ میلیون تن اعلام کرد و گفت: تاکنون یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تولید کردیم و مابقی تا پایان سال به شرط تامین ارز، تولید می شود که با توجه به روغن خام بازرگانی دولتی، مشکلی تا پایان سال نداریم.
دبیر انجمن روغن نباتی با اشاره به اینکه بخش خصوصی برای واردات روغن خام تا پایان سال ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار ارز نیاز دارد، گفت: با توجه به شرایط بازار جهانی و کرونا پیش بینی ما این بود که ۱ تا ۱.۲ میلیارد دلار نیاز داریم؛ در روز اول فروردین قیمت روغن ۸۰۰ دلار بود اما هم اکنون به هزار و ۲۰۰ تا هزار و ۳۰۰ دلار رسیده است.
وی با بیان اینکه سالیانه به واردات یک میلیون و ۳۰۰ تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع روغن نیاز داریم، گفت: اگر دولت و بانک‌مرکزی در تخصیص ارز تمهیداتی داشته باشند، آرامش کنونی بازار روغن که با تلاش بازرگانی دولتی، وزارت جهاد، وزارت صمت و کارخانجات روغن حاکم شده، ادامه می‌یابد.
عرضه کلزا با نرخ ۲۰ هزار تومان هم صرفه اقتصادی ندارد
محمد شفیع ملک زاده قائم مقام نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی، گفت: خودکفایی در صنعت روغن هموره به ترمیم زیرساخت های تولید آن وابسته است. تولید با شرایط فعلی برای تولیدکننده و مصرف کننده مقرون به صرفه نیست. به عنوان مثال با توجه به هزینه های بالای تولید، عرضه کلزا با نرخ ۲۰ هزار تومان هم صرفه اقتصادی ندارد و از طرف دیگر با خرید کلزا به نرخ ۲۰ هزار تومان، قیمت روغن را تا چقدر می‌توان افزایش داد که مصرف‌کننده تحت فشار قرار نگیرد.
این مقام مسئول با اشاره به مشکلات مکانیزاسیون و ماشین آلات کاشت، داشت و برداشت تولید دانه های روغنی گفت:: با اتخاذ تمهیدات اساسی، ماشین آلات و تکنولوژی مورد نیاز باید وارد شود و در اختیار تولیدکننده قرار گیرد چرا که تمامی محصولات به سبب فرسوده بودن ماشین‌آلات به ضایعات تبدیل می‌شود.
قائم مقام نظام صنفی کشاورزی گفت: با اعلام قیمت منطقی دانه‌های روغنی و در کنار آن تخصیص مشوق های لازم به تولیدکننده، امکان توسعه سطح زیرکشت و خوداتکایی ۷۰ تا ۸۰ درصد دانه های روغنی تا برنامه افق ۱۴۰۴ وجود دارد. شنیده ها حکایت دارد که دولت تسهیلات کم بهره و یارانه در اختیار کشاورزان قرار خواهد داد تا هزینه های تولید با درآمد کشاورزان همخوانی داشته باشد.
واردکنندگان با هجمه‌سازی واردات بدنبال سودهای هنگفت هستند
سید جعفر حسینی مشاور اسبق نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی، گفت: علی رغم پتانسیل تولید در داخل، اما بخش اعظم روغن مورد نیاز از طریق واردات تامین می‌شود. با اتخاذ برنامه ریزی مناسب باید کاری کنیم که واردکنندگان روغن دست از سر مردم بردارند به طوریکه با هجمه سازی و سوء استفاده از واردات، سودهای هنگفتی را به جیب بزنند.
حسینی ادامه داد: با حمایت و دفاع از تولید، حداقل امکان رسیدن به خودبسندگی یا کاهش واردات وجود دارد و علت ناموفقیت در طرح خوداتکایی روغن ناشی از رانت واردات روغن است که تنها برای مافیا واردات درآمد دارد.
وی در پایان با تاکید بر حمایت از تولید داخل تصریح کرد: دولت با حمایت و سرمایه گذاری از کشاورزان، باید آنها را به سمت تولید دانه‌های روغنی ترغیب کند چرا که مسئولان تنها کلزا را به عنوان دانه روغنی می‌شناسند، درحالیکه کنجد، آفتابگردان، سویا و گلرنگ هم داریم که متاسفانه تکیه بر کلزاست و سایر دانه‌های روغنی مغفول مانده است.
باشگاه خبرنگاران