سیمان در دنیای امروز به یک ماده ضروری برای بشر تبدیل شده و استادان حوزه تکنولوژی بتن در ایران اعتقاد دارند، این ماده خاکستری رنگ، پس از آب، دومین ماده پر کاربرد در دنیا است.
در حال حاضر بر اساس آخرین آمار تولید موجود در آمارنامه بین‌المللی تولید سالانه سیمان در ایران به عدد 66 میلیون تن در سال می‌رسد و ایران با این تولید سنگین پس از چین، هند، ویتنام، آمریکا، ترکیه، اندونزی و برزیل در جایگاه هشتم تولید سیمان دنیا قرار دارد.
البته تولید سیمان در ایران یک تفاوت عمده با سایر کشورهای جهان دارد. در این راستا اگر نگاهی به مصرف انرژی لازم برای تولید یک تن سیمان بیندازیم، به وضوح متوجه این تفاوت آشکار تولید سیمان در ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان خواهیم شد.
مطالعه آماری مصرف برق سیمان در دنیا
در همین راستا به استناد اطلاعات مقاله "مصرف برق کارخانه تولید سیمان" منتشر شده در تارنمای "cement mille quipment" در حال حاضر متوسط سطح انرژی واحد مصرفی کارخانه‌های سیمان در دنیا 33 کیلووات ساعت به ازای تولید هر تن سیمان است. این عدد در برخی از کارخانه‌های سیمان می‌تواند 40 کیلووات ساعت بیشتر از میانگین باشد و نهایتا به عدد 73 کیلووات ساعت به ازای تولید هر تن سیمان افزایش یابد. بر این اساس از طریق بهبود فناوری، به‌روزرسانی تجهیزات و مواد ساینده نوع جدید، کارخانه تولید سیمان می‌تواند مصرف انرژی واحد فرآیند آسیاب را به 20 کیلووات ساعت کاهش دهد.
به عنوان مثال، مصرف برق آسیاب سیمان "Pizhou China United" به 23 درصد در تن کاهش یافته است که پیشرفت بزرگی است. به اعتقاد نظر این نشریه معتبر علمی در دنیای سیمان، این صرفه‌جویی در فرآیند آسیاب می‌تواند به تنهایی زمینه ذخیره مصرف برق معادل 33 درصدی از میانگین مصرف برق را ذخیره کند.
آیا مصرف برق صنعت سیمان در ایران زیاد است؟
در همین راستا اگر نگاهی به وضعیت مصرف برق صنعت سیمان کشور کنیم، متوجه یک اختلاف آشکار در این حوزه با میانگین دنیا می‌شویم. در همین رابطه، مدیر دفتر آموزش و اطلاع رسانی سازمان بهره‌وری انرژی ایران در مورد مصرف انرژی صنعت سیمان در کشور گفته بود:« اختلاف مصرف انرژی ویژه در صنعت سیمان کشور با میانگین عملکرد جهانی تولید این محصول، بالغ بر 30 کیلووات ساعت برق برای هر تن سیمان فاصله دارد.»
این اظهارات در شرایطی بیان می‌شود که فعالین صنعت سیمان به این مسئله اعتقاد ندارند. بر این اساس معاون فنی و تولید انجمن سیمان درخصوص میزان مصرف انرژی در صنعت سیمان می‌گوید:« در صنایع سیمانی ایران نیز با توجه به برنامه‌ریزی‌های اصولی انجام‌شده میزان مصرف برق در حد استاندارد جهانی است و حتی در برخی کارخانه‌های تولیدی میزان آن کمتر از میانگین جهانی گزارش شده است.»
مصرف برق سیمان در ایران 60 درصد بیشتر از حداکثر جهانی
با توجه به این مسئله واکاوی آمار مصرف انرژی صنایع سیمانی در مقایسه با تولید سالانه این صنایع از اتفاقات دیگری در این حوزه روایت می‌کند. بر این مبنا به استناد بروزترین آمار موجود در صنعت کشور، میزان مصرف برق سالانه صنایع سیمان کشور به عدد ۷۹۲۰ میلیون کیلووات ساعت برق در سال رسیده است. مقایسه این آمار با تولید 66 میلیونی بر اساس آمار جهانی تولید سیمان در کشور بیانگر آن است که تولید هر تن سیمان در کشور به 120 کیلووات ساعت انرژی نیاز دارد.
به عبارت دیگر اگر حداکثر برق مورد نیاز در دنیا 73 کیلووات ساعت باشد، مصرف برق هر تن سیمان در ایران 47 کیلووات ساعت معادل 64 درصد بیشتر از حداکثر جهانی است.
در همین راستا ضرب این عدد مصرف فراتر از الگو در میزان تولید سیمان کشور بیانگر آن است که صنعت سیمان سالانه 3102 میلیون کیلووات ساعت انرژی برق را هدر می‌دهد که عمده این هدر رفت مرتبط با الگوهای قدیمی تولید سیمان است.
راهکارهای صرفه‌جویی برق در تولید سیمان
بر اساس پژوهش‌های انجام شده در صنعت سیمان کشور استفاده از راهکارهایی نظیر رفع نشتی‌های هوای فشرده و استفاده از درایو جهت راه اندازی و کنترل هوای فشرده، پائین بودن دمای بدنه کوره و توقف فن‌ها بدنه، توقف بلوئرهای (دمنده) ایرلیفت آسیاب مواد در زمان کارکرد کوره، بهینه کردن دم رینگ آسیاب مواد خام و استفاد از فن‌های اصلی، کاهش مصرف ساختمان‌های جنبی و روشنایی خطوط، کارکر آسیاب سیمان با تناز کامل، استفاده از کنترل دور جهن بعضی از فن‌ها و پمپ‌ها، توقف کامل تجهیزات در ساعات بیکاری، نصب کنتور و جداسازی مصارف جانبی در کنار استقرار سیستم‌های تولید برق بازیابی انرژی و ارتقا در سیستم مانیتورین می‌تواند زمینه کاهش مصرف را فراهم کند.
در این راستا بر اساس مطالعات انجام شده در شرکت سیمان خاش، استفاده از این راهکاه‌ها زمینه کاهش 9 کیلوات ساعت انرژی برق به ازای هر تن را فراهم کرده است.
فارس