محصولات پتروشیمی و فولادی به دلیل اینکه امکان صادرات نیز دارند، در داخل نیز بر اساس قیمت FOB خلیج فارس و نرخ دلار قیمتگذاری می‌شوند.
برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند باید دلار از شیوه قیمتگذاری محصولات پتروشیمی حذف و کل محصولات پتروشیمی با هدف شفافسازی در بورس کالا عرضه شود.
این کارشناسان می‌گویند اگر همه محصولات و مواد اولیه پتروشیمی و فولادی در بورس کالا عرضه شود و از آنجا در اختیار تولیدکننده داخلی قرار داده شود، شفافسازی حداقل کاری است که رخ می‌دهد. با این روش روشن می‌شود که محصولات چه مقدار تولید و چه مقدار عرضه می‌شود و پول آن نیز کجا میرود.
اما اگر پتروشیمیها و فولادی‌ها محصولات خود را با قیمت جهانی و با مقدار کم در بورس کالا عرضه کنند، قیمت‌ها به شدت بالا میرود؛ چراکه تولیدکننده ناگزیر است، قیمت محصول تولیدی خود را بالا ببرد و زنجیروار این افزایش اتفاق می‌افتد تا نهایتاً که کالا با قیمت بالا به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
برای بسیاری از مردم این سوال مطرح می‌شود که چرا قیمت محصولات پتروشیمی و فولادی بالا رفته و این افزایش را از چشم تولیدکننده می‌بینند؛ در حالی که این خود عرضه‌‌کننده مواد اولیه است که قیمت‌ها را بالا می برد.
لزوم اصلاح قیمتگذاری محصولات پتروشیمی و فولادی
صادق محبی، کارشناس بازار سرمایه گفت: در دولت نهم بورس کالا برای این شکل گرفت تا بازار سیاه محصولات پتروشیمی و فولادی ساماندهی شود. در آن دوره اگر فردی پروانه بهره‌‌برداری در سامانه داشت و یا تولیدکننده بود می‌توانست خرید داشته باشد.
وی تاکید کرد: اما در حال حاضر هر کسی کد بورسی دارد، می‌تواند در بورس کالا خرید کند که اصلاً درست نیست. یعنی اگر فردی شرکت تولیدی نداشته باشد و صرفاً یک شرکت بازرگانی داشته باشد، می‌تواند کد سهامداری بگیرد و از بورس کالا خرید کرده و آن را در بازار سیاه عرضه کند.
این کارشناس بازار سرمایه بر لزوم اصلاح قیمت برای مواد اولیه پتروشیمیها تاکید کرد و ادامه داد: شیوه کنونی قیمتگذاری محصولات پتروشیمی، قیمت جهانی کالا و قیمت دلار نیما و در حال حاضر بازار مبادله‌ای است و دولت اگر شیوه قیمتگذاری را اصلاح کند شاهد کاهش قیمت‌ها خواهیم بود.
وی با بیان اینکه موج اصلی قیمتگذاری دستوری مواد اولیه پتروشیمیها در دولت قبل شروع شد، افزود: در سال ۱۳۹۷، دولت قبل در حمایت از پتروشیمیها حرکتی انجام داد و قیمتگذاری محصولات پتروشیمی را بر مبنای قیمت جهانی به اضافه دلار نیمایی محاسبه کرد و سپس اعلام کرد تا این محصولات در بورس کالا عرضه شوند و تولیدکننده‌‌های داخلی هم باید از طریق بورس کالا خریداری کند.
محبی تصریح کرد: اما وقتی عرضه کم باشد، فضا اصطلاحاً انحصاری می‌شود. در چنین فضایی، قیمت حتی از قیمت جهانی هم بالاتر میرود. تولیدکننده داخلی هم که ناگزیر به خرید محصول است، باید قیمت تولیدات خودش را بالا ببرد. در نتیجه محصول نهایی نظیر مواد شوینده و غیره دچار افزایش قیمت می‌شود.
وی افزود: اما اتفاقی که در دولت جدید افتاد، این بود که گفته شد دلار از عرضه محصولات پتروشیمی حذف می‌شود، و این اتفاق خوبی بود که معاون وزیر صمت عنوان کرد. اما با این گفته، صدای کارفرمایان پتروشیمیها درآمد و گفتند ما نمی‌‌توانیم اینگونه تولیدات را عرضه کنیم و باید با قیمت بیشتری به تولیدکننده‌‌های داخلی بفروشیم.
حذف دلار از قیمت‌گذاری‌های فولاد و پتروشیمی
در همین زمینه سیدرضا فاطمی امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت می گوید: به جد دنبال این هستیم که قیمتگذاری دلاری را حذف کنیم که در مورد فولاد رخ داد. به طور کلی قیمت محصولات باید با واقعیت اقتصادی ایران تعیین شوند نه با نرخ دلار.
فاطمی امین ادامه داد: در تولید برخی محصولات کسری داریم که این کسری از طریق واردات جبران می‌شود. منتهی باید این محصولات نیز با قیمت‌‌های داخلی تطابق نسبی داشته باشند که این مساله با عرضه‌‌های تلفیقی انجام خواهد شد.
فارس