گَچ، سنگ گچ کلسیم سولفات آبدار طبیعی است و در چندین فرم بلوری یافت می‌شود که در داشته های خاکی پوسته جامد کره زمین به فرم قشرهای نسبتاً ضخیم و کلفت فراوان است که آن را از دل زمین بیرون می‌آورند و مورد به‌کارگیری قرار می‌دهند.
گچ را پس از استخراج از معدن مانند آهک به کوره می‌برند و تا دمای نزدیک به ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد گرما می‌دهند تا شماری از مولکول‌های آب تبلورش را از دست بدهد وبه فرم گچ قابل به‌کارگیری به عنوان مصالح ساختمانی و قالب گیری درآید. معمولاً گچ را با آسیابهای مخصوص به صورت پودر در می آورند و در کیسه ها یا به صورت فله به فروش می رسد . پودرهای گچ مرغوب باید کوچکتر از 0.15 میلی متر باشد . در اکثر موارد ترکیب گچ و آب خالص برای کاربردهای مختلف استفاده می شود هر چند در موارد نیاز با اضافه کردن مقداری مواد مختلف می توان زمان سفت شدن آن را کاهش داد . مثلاً با اضافه کردن 1% نمک طعام به مخلوط گچ و آب زمان سفت شدن آن زیاد می شود و اگر میزان نمک بیش از 4 درصد شود زمان سفت شدن زیاد می شود ( تا 30 دقیقه ) .
رنگ گچ به فرم طبیعی سفید بوده و ممکن است به دلیل ناخالصی‌های مواد آلی رس و اکسید آهن به رنگ‌های خاکستری، خاکستری مایل به آبی، صورتی یا زرد دیده شود. سنگ گچ دارای سیستم تبلور منوکلینیک، وزن مخصوص ۳۲/۲ و سختی ۵/۱ تا ۲ می‌باشد. ژیپس مورد به‌کارگیری با سنگ گچ به فرم توده‌ای بلوری‌شده که به فرم دانه‌های ریز و درشت است؛ در اسید کلریدریک و آب گرم به فرم محلول در می‌آید. سنگ گچ خالص دارای ۹/۲۰ درصد آب ترکیبی و ۶/۴۶ درصد SO3 و ۵/۳۲ درصد CaO است.
منابع تهیه گچ :
گچ از پختن و آسیاب کردن سنگ بدست می آید. سنگ گچ از گروه مصالح ساختمانی کلسیم دار است که بطور وفور در طبیعت یافت می شود و تقریباً در تمام نقاط روی زمین وجود دارد و از لحاظ فراوانی در طبیعت در ردیف پنجم می باشد. درایران هم تقریباً درتمام نقاط کشور مخصوصاً در کویر مرکزی و اطراف تهران جاجرود، آذربایجان یافت می شود. سنگ گچ با فرمول caso۴,۲H۲o از سنگهای ته نشستی است و به علت میل ترکیبی شدیدی که دارد بطور خالص یافت نمی شود. بیشتر به دو صورت ترکیب با کربن و با اکسیدهای آهن و خاک رس می باشد. سنگ گچ یا بصورت سولفات کلسیم بدون آب بدست می آید که به آن انیدریت می گویند. سنگ گچ خالص بی رنگ است و سنگ گچ ترکیب شده با کربن خاکستری و سنگ گچ ترکیب شده با اکسیدهای آهن بی رنگ، زرد روشن و یا کبود و یا سرخ می باشد که برحسب نوع اکسیدهای آهن این رنگها متفاوت است.
خواص گچ :
-
زودگیر بودن
-
خاصیت ازدیاد حجم
-
مقاومت در برابر آتش سوزی
-
آکوسیتیک بودن
-
ارزان بودن
-
خاصیت پلاستیکی گچ
-
رنگ پذیری گچ
مصارف گچ :
بر حسب نوع تولید در صنایع مختلفی از قبیل صنعت ساختمان سازی، صنعت سیمان، صنعت سرامیک و چینی، شیشه سازی، پزشکی، کاغذسازی، کشاورزی، پتروشیمی، چرم‌سازی و غیره کاربرد دارد. یکی از مهمترین مواد مصرف گچ در صنعت ساختمان سازی بوده که جهت سفید کاری و گچ و خاک می‌باشدو در کارهای طبی برای شکسته بندی بکار می رود.