کنجاله سویا یکی از مهم‌ترین منابع تغذیه طیور و دام و منبع اصلی تامین پروتئین مورد نیاز طیور و در نتیجه از مهم‌ترین نهاده‌های تولید گوشت در ایران و بسیاری از کشورهای جهان است. این محصول در کنار ذرت بخش عمده خوراک طیور را در کشور تشکیل می‌دهد، از این رو امروز تصور بازار محصولات کشاورزی ایران بدون وجود کنجاله سویا تقریبا محال است.
نویسنده:
سحر نمایشی
این محصول طی10 سال اخیر در کشور به یکی از پرطرفدارترین محصولات کشاورزی مورد استفاده در خوراک دام تبدیل شده است و تولید این محصول در کشور عموما از محل سویای وارداتی صورت می‌گیرد.
طی چند روز گذشته اخبار زیادی درخصوص راه‌اندازی قرارداد آتی کنجاله سویا در نیمه اول پاییز منتشر شد. مدیر توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران، در ارتباط با راه‌اندازی این قرارداد جدید گفت: بورس کالا با هدف پوشش ریسک قیمت معاملات کنجاله سویا در ایران و به تبع آن، ایجاد امکان برنامه‌ریزی و مدیریت بلند‌مدت عرضه و تقاضا برای فعالان این بازار و دولت و نیز توسعه معاملات ابزارهای مشتقه راه‌اندازی شده است که یکی از ستون‌های اصلی توسعه بازار سرمایه کشور به شمار می‌رود.
همچنین مدیرعامل شرکت خوشه چین نیز درخصوص راه‌اندازی این قرارداد جدید سخن گفت و با بیان اینکه قراردادهای آتی کنجاله سویا قدرت پیش‌بینی به فعالان بازار این کالا می‌دهد، اظهار کرد: قرارداد آتی در کل دنیا پوشش ریسک تولید و مصرف است در واقع قیمت تمام شده این کالا و پیش‌بینی برای صنعتگران دام و طیور مهم است. علاوه بر این، معامله در بورس کالا موجب شفافیت قیمت می‌شود که نتیجه این شفافیت موجب کاهش نوسانات قیمت و در نتیجه جلوگیری از نوسانات غیرمتعارف قیمت است.
حسن رضایی‌پور تصریح کرد: با راه‌اندازی قرارداد آتی کنجاله سویا در بورس کالا، علاوه بر اینکه تولیدکنندگان می‌توانند ریسکشان را کاهش دهند، دولت نیز نوسانات قیمت را مدیریت می‌کند و از طریق آمارهای بورس کالای ایران می‌تواند برنامه‌های روشن تر و هدفمندتری اتخاذ کند.
مدیرعامل این کارگزاری در ادامه افزود: تنها نگرانی که در مورد معامله این کالا وجود دارد این است که معامله‌گران تصور می‌کنند این کالا همانند زیره موفقیت آمیز نخواهد بود و از انجام این معاله در هراسند، در حالی که ما به آنها اطمینان می‌دهیم که معاملات کنجاله سویا «بیمه ترس» آنها خواهد بود و با فرهنگ‌سازی بیشتر در این زمینه سعی خواهیم کرد زمینه آشنایی معامله‌گران را با نحوه معامله این محصول فراهم کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است قرارداد کنجاله سویا نیز به سرنوشت قرارداد زیره سبز دچار شود، پاسخ داد: قرارداد کجاله سویا کاملا با زیره سبز متفاوت است و اختلاف بین این دو کالا در میزان مصرف آنها میان مردم است، به‌طوری که کنجاله سویا حدود 30 درصد از سبد کالایی مصرف‌کنندگان را تشکیل می‌دهد و زیره سبز تنها به‌عنوان کالای لوکس در خانه‌های بعضی خانوار‌ها استفاده می‌شود. همچنین وی در ادامه اضافه کرد: تفاوت دیگری که در زمینه مکانیسم تحویل کالا وجود دارد از این منظر است که انتخاب انبار‌ها و دسترسی فعالان بازار به انبار‌ها موضوعی است که نیاز به برنامه‌ریزی منسجمی دارد که خوشبختانه تمهیداتی اندیشیده شده که در زمینه انبار مشکلی وجود نداشته باشد.
این کارگزار در ادامه افزود: اگر این فرهنگ‌سازی به تدریج و به خوبی صورت گیرد به‌طوری که به درستی برای معامله‌گران جا بیفتد، باعث جلوگیری از نوسان و شفافیت قیمت‌ها در بازار آزاد خواهد شد، تا جایی که می‌تواند به بازار فیزیکی این محصول رونق بخشد، چراکه در حال حاضر بازار آزاد کنجاله به دلیل داشتن تجار قدرتمند، دارای نوسان قیمتی شدیدی است و به دلیل وارداتی بودن این محصول، عواملی همچون نرخ ارز، میزان واردات و تولید سویای وارداتی تاثیر بسزایی بر روند قیمت آن دارد.
مدیرعامل کارگزاری خوشه‌چین اظهار کرد: در حال حاضر80 درصد کنجاله کشور وارداتی بوده که به‌طور میانگین مصرف سالانه آن بین 2 تا 2 هزار و 500 میلیون تن است که بین ۲۰ تا ۳۰ درصد جیره دام و طیور کشور را تامین می‌کند. این در حالی است که زیره سبز در گذشته با اینکه رکورد مصرف 80 هزار تن را در سال شکسته بود، اما قراردادی برای آن در بورس کالا راه‌اندازی نشد و درست زمانی که میزان مصرف آن به زیر 3 هزار تن رسید این قرارداد در زمان بسیار نا‌مناسبی به راه افتاد.
وی با اشاره به اینکه کنجاله سویا جزو محصولات استراتژیک کشور به حساب می‌آید، افزود: به دلیل جایگاه این نهاده کشاورزی، نوسانات قیمت این کالا به دقت پیگیری می‌شود.
وی افزود: قراردادهای آتی کنجاله سویا در حقیقت ابزاری می‌تواند باشد که موجب مدیریت نوسانات قیمت کنجاله سویا و در نتیجه مدیریت ریسک تولیدکنندگان شود.
رضایی‌پور در پایان گفت: اگر اولین تحویل با موفقیت انجام شود نه تنها به رونق معاملات قراردادهای آتی کنجاله سویا کمک می‌کند بلکه زمینه را برای رونق معاملات نقدی این محصول در بورس کالا نیز فراهم می‌آورد. همچنین این کالا از کالاهای مهم بورسی در دنیا به شمار می‌رود؛ به‌طوری که از دارایی‌های پایه قراردادهای آتی و اختیار معامله در بسیاری از بورس‌های بزرگ جهان است و کشف قیمت آن در این بورس‌ها صورت می‌گیرد.
روزنامه دنیای اقتصاد