تصویر نامتوازن تجارت با ترکیه

توسعه روابط تجاری ایران و ترکیه در حالی است که در ژانویه سال 2014، روسای جمهور دو کشور در جهت ایجاد شوراى عالى راهبردى میان ایران و ترکیه که به مثابه کابینه مشترک میان دوکشور است، گسترش هرچه بیشتر روابط تجاری و اقتصادی را هدف‌گذاری کردند و قرار بر این شد که مبادلات تجاری ایران و ترکیه به 30 میلیارد دلار برسد. سفر روز گذشته رئیس‌جمهور ترکیه نیز بخشی از همین کنفرانس بین دولتی «شورای‌عالی ایران و ترکیه» است. انتظار می‌رود که این سفر بهانه‌ای برای توافقاتی بین ایران و ترکیه در حوزه‌های انرژی، اقتصادی، گمرک و سلامت باشد.
در سال 2013 حجم تجارت بین دو کشور 6/ 14 میلیارد دلار بود و با کاهش 6 درصدی به 7/ 13 در سال 2014 رسید. با این حال در راستای گسترش روابط تجاری ایران و ترکیه، انتظار می‌رود حجم تجارت خارجی بین ایران و ترکیه به 30 میلیارد دلار در سال جاری میلادی برسد.
این در حالی است که آمارهای دولت ترکیه خبر از کاهش 5 درصدی حجم تجارت خارجی بین ایران و ترکیه می‌دهد و این امر ممکن است دستیابی به سطح هدف‌گذاری شده در حجم تجارت خارجی را دشوار کند.
از سوی دیگر، با توجه به آمار صادرات و واردات بین ایران و ترکیه، در 11 ماه منتهی به بهمن 93، رقمی حدود 5 میلیارد دلار مبادلات تجاری ثبت شده است که تنها مربوط به صادرات و واردات کالا (به غیر از صادرات خدمات فنی و مهندسی، گردشگری و صادرات گاز از سوی ایران) است. بررسی آمارها نشان می‌دهد کالاهای اساسی رتبه‌های اول را در واردات از ترکیه شامل می‌شوند و محصولات پتروشیمی نیز در رتبه‌های اول صادرات کالا به ترکیه قرار دارند.
 در این دوره 11 ماهه بالغ بر 3 هزار و 250‌ردیف تعرفه در واردات ایران از ترکیه در نظر گرفته شده و در این دوره از حجم کل واردات 48 میلیارد و 258 میلیون دلاری که در 11‌ماه منتهی به بهمن صورت گرفته، 3 میلیارد و 451 میلیون دلار آن مربوط به واردات از کشور ترکیه بوده است. آمارها همچنین نشان می‌دهد حجم صادرات ایران به کشور ترکیه با771 ردیف تعرفه در 11 ماه منتهی به بهمن 93، حدود یک میلیارد و 808 میلیون دلار بوده است. از این رو در 11‌ماه منتهی به بهمن 93 تراز تجاری بین ایران و ترکیه منفی یک میلیارد و 643 میلیون دلار بوده است و تصویر نامتوازنی از تجارت با این کشور را نشان می‌دهد.
با بررسی آمارها از 10 قلم عمده صادراتی به کشور ترکیه در 11 ماه منتهی به بهمن 93، «کاتد و قطعات کاتد از مس تصفیه شده» در صدر اقلام صادراتی با ارزش صادرات 255 میلیون دلار قرار دارد. پس از آن «اوره حتی به‌صورت محلول در آب» که ارزش حدود164 میلیون دلار از صادرات کشور به ترکیه را به خود تخصیص داده است، در جایگاه دوم اقلام عمده صادراتی قرار دارد.
رتبه سوم کالاهای صادراتی به کشور ترکیه نیز مربوط به «سایر پلی‌اتیلن گرید تزریقی با چگالی 94 درصد یا بیشتر به‌جز نوع پودری» بوده که ارزش صادرات آن 93 میلیون دلار بوده است. «آلومینیوم به‌صورت کارنشده، غیرممزوج» نیز که ارزش صادراتش به کشور ترکیه حدود 86 میلیون دلار بوده است، در رتبه چهارم اقلام عمده صادراتی به کشور ترکیه در 11 ماه منتهی به بهمن 93 قرار دارد. در این دوره «پلی‌اتیلن گرید فیلم با چگالی کمتر از 94 درصد به جز نوع پودری» نیز پنجمین کالای صادراتی به کشور ترکیه از لحاظ ارزشی است. ارزش صادرات این کالا به کشور ترکیه در 11 ماه منتهی به بهمن 93، حدود 80 میلیون دلار بوده است. «روی غیرممزوج محتوی 95/ 99تا99/ 99 درصد وزنی به‌صورت کارنشده» نیز با ارزش صادرات حدود 59 میلیون دلاری جایگاه ششم و «گرید نساجی پلی پروپیلن» با صادرات 58 میلیون دلاری جایگاه هفتم در اقلام عمده صادراتی به کشور ترکیه در 11 ماه منتهی به بهمن 93 را به خود تخصیص داده‌اند. در این دوره هشتمین کالای صادراتی به کشور ترکیه «قیر نفت» بوده است که ارزش صادراتی حدود 56 میلیون دلاری را به خود اختصاص داده است. پس از آن «پسته‌ها با پوست تازه یا خشک» با ارزش صادرات حدود 38 میلیون دلاری، جایگاه نهم و «متانول (الکل متیلیک)» به ارزش صادرات 37 میلیون دلاری دهمین کالای صادراتی به کشور ترکیه به لحاظ ارزشی بوده است.
از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که در 11 ماه منتهی به بهمن 93 «سایر به‌صورت دانه به‌جز گندم دامی» با ارزش وارداتی 198 میلیون دلاری، در صدر لیست کالاهای وارداتی از ترکیه قرار دارند. پس از آن «کنجاله» که در 11 ماه منتهی به بهمن 93 واردات حدود 159میلیون دلاری را به خود تخصیص داده است در رتبه دوم کالاهای وارداتی از کشور ترکیه قرار دارد. سومین کالای وارد شده از کشور ترکیه به لحاظ ارزشی نیز «موز سبز تازه یا خشک کرده» بوده که در دوره مذکور وارداتی بالغ بر 158 میلیون دلار را به خود تخصیص داده است. پس از آن «روغن دانه آفتابگردان، روغن گلرنگ یا زعفران کاذب» در جایگاه چهارم اقلام وارداتی، «ذرت دامی» جایگاه پنجم قرار دارد. رتبه هفتم اقلام وارداتی از کشور ترکیه در 11 ماه منتهی به بهمن 93 نیز مربوط به «سیگار حاوی توتون» بوده است. پس از آن «کلرور پتاسیم» رتبه هشتم، «سایر تخته‌های فیبری ازچوب» رتبه نهم و «جو به‌استثنای دانه جو» نیز رتبه دهم را در کالاهای وارد شده از کشور ترکیه به ایران را در 11 ماه منتهی به بهمن 93 به خود تخصیص داده‌اند.

روزنامه دنیای اقتصاد