نگاهی بر ۱۱ ماه تجارت خارجی ایران

به گزارش ارانیکو و به نقل از نساجی امروز، بازرگانی خارجی کشور از فصل سوم سال92 تاکنون تحولات مثبت قابل توجهی را ثبت کرده است. ارقام صادرات غیرنفتی منعکس شده در آمار گمرک، براساس طبقه بندی ISIC، برای 11ماهه نخست سال93 معادل 32633میلیون دلار بوده که بیانگر 15.3درصد رشد نسبت به دوره مشابه سال92 است. درباره سهم گروه های کالایی در صادرات گمرکی نیز می توان گفت که در 11ماهه نخست سال93، سهم کالاهای صنعتی و کشاورزی به ترتیب 84.5 و11.1درصد بوده است. مقایسه ارزش هر تن کالای صادراتی در 11ماهه نخست سال93 با مدت مشابه سال قبل حاکی از رشد 16.3درصدی است که می تواند ناشی از افزایش سهم کالاها با فرآوری بیشتر از کل صادرات باشد.

براساس آمار گمرک، نرخ رشد واردات کشور در 11ماهه نخست سال93 با 12.6درصد افزایش نسبت به رقم متناظر سال قبل، به 48258میلیون دلار افزایش یافته که 82.2درصد آن به واردات محصولات صنعتی اختصاص داشته است. در این میان، رشد واردات کالاهای سرمایه یی قابل ملاحظه است. بهبود واردات این نوع کالاها که از فصل چهارم سال92 آغاز شده بود، در 11ماهه نخست سال93 همچنان ادامه داشته است، به نحوی که رشد 11ماهه واردات کالاهای سرمایه یی 34.4درصد بوده است. واردات واسطه یی نیز در 11ماهه سال93، با رشد 7.8درصدی روبه رو بوده است. مقایسه آمار 11ماهه سال93 نسبت به 10ماهه سال93 نشان می دهد که از شتاب رشد واردات کالاهای واسطه یی در این ماه، کاسته شده است. لازم به ذکر است که نرخ رشد 10ماهه برای کالاهای سرمایه یی و واسطه یی وارداتی به ترتیب 36.6 و 10درصد بوده است.

صادرات گمرکی
در 11ماهه نخست سال1393، ارزش صادرات گمرکی با 15.3درصد افزایش نسبت به رقم متناظر سال قبل از آن به 32633میلیون دلار رسیده است. درهمین مدت، وزن کالاهای صادراتی به72070هزار تن بالغ شده است که نسبت به رقم مشابه سال قبل، 0.9درصد کاهش نشان می دهد. مقایسه رشد ارزشی و وزنی صادرات، بیانگر افزایش قیمت دلاری هر واحد از صادرات کشور در این دوره است.

براساس صادرات صنعتی کشور که طبقه بندی ISIC در 11ماهه نخست سال1393؛ 84.5درصد از ارزش کل صادرات گمرکی را به خود اختصاص داده، در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل 14.8درصد رشد داشته است. بروز این تحول مثبت در صادرات صنعتی در شرایطی است که نرخ های رشد متناظر در 11ماهه سال های91 و92 به ترتیب 6.6- و 0.6-درصد بوده اند. پنج رشته فعالیت اصلی از صادرات صنعتی کشور که ارزش دلاری آنها معادل 85.5درصد کل صادرات صنعتی است، عبارتند از: مواد و فرآورده های شیمیایی، کک و فرآورده های حاصل از پالایش نفت خام، فلزات پایه، فرآورده های غذایی و سایر فرآورده های معدنی غیرفلزی. به جز گروه فرآورده های معدنی غیرفلزی که در 11ماهه سال93، شاهد کاهش 2.6درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است، در چهار گروه دیگر وضعیت صادرات بهبود یافته، به نحوی که گروه مواد و فرآورده های شیمیایی، کک و فرآورده های حاصل از پالایش نفت خام، فلزات پایه و فرآورده های غذایی به ترتیب، 21.4درصد، 25.2درصد، 18.9درصد و 9.5درصد رشد را تجربه کرده اند.

براساس طبقه بندی معمول بانک مرکزی، ارزش دلاری صادرات، رشد ارزش دلاری نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل و همچنین سهم گروه های مختلف کالایی، در 11ماهه نخست سال1393 نشان داده شده است. ارزش دلاری صادرات کالاهای کشاورزی و کالاهای صنعتی که بیشترین سهم از کل صادرات را دارند، در بهمن ماه 93 نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب 16.7 و 37.6درصد رشد داشته اند.

آمارها نشان می دهد، در بهمن ماه سال93، متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی 495دلار بوده است که نسبت به بهمن ماه 92 با 37.9درصد افزایش و نسبت به دی ماه 93 با 4درصد کاهش مواجه شده است.

در بین چهار گروه اصلی صادراتی در 11ماهه نخست سال های1391؛ 1392؛ 1393 کالاهای سنتی و کشاورزی با 33.5درصد بیشترین میزان رشد را به خود اختصاص داده است. ارزش دلاری کالاهای صنعتی که بیشترین سهم را در بین این گروه ها دارد، 24.2درصد افزایش یافته است. ارزش دلاری صادرات کلوخه های کانی فلزی و کالاهای طبقه بندی نشده به ترتیب به میزان 19.5 و 98.1درصد کاهش یافته است.

سهم کالاهای مختلف صنعتی از ارزش صادرات گمرکی در 11ماهه سال1393 تغییر محسوسی نداشته است. فرآورده های حاصل از نفت و گاز، مواد شیمیایی و مواد پلاستیکی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند که در مجموع حدود 60درصد از ارزش صادرات گروه کالاهای صنعتی را شامل می شوند. در 11ماهه سال1393 این سه زیر گروه از کالاهای صنعتی از نظر ارزشی به ترتیب رشدی برابر با 25.9؛ 39.9؛ 15.2درصد داشته اند. همچنین میوه های تازه و خشک بیشترین سهم (46.8درصد) از ارزش صادرات گروه کالاهای سنتی و کشاورزی را به خود اختصاص داده اند. ارزش صادرات این گروه از کالاها با 41.1درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 2517میلیون دلار رسیده است.

واردات گمرکی
براساس آمار منتشر شده گمرک، در 11ماهه سال1393، واردات کشور 12.6درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته که بخش قابل توجهی از آن به کالاهای سرمایه یی و واسطه یی که به طور مستقیم در فرآیند تولید وارد می شوند، اختصاص داشته است. طبقه بندی براساس نوع واردات نشان می دهد که درمدت مذکور واردات سرمایه یی، واسطه یی و مصرفی به ترتیب 34.4؛ 7.8 و 7.0درصد رشد را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده اند. وزن کالاهای وارداتی در 11ماهه اول سال1392 برابر 29316هزارتن بوده است که با افزایش 29.8درصدی در 11ماهه سال1393 به مقدار 38064هزار تن رسیده است.

همچنین نمودار 2 وضعیت نرخ رشد ماهانه واردات گمرکی را برحسب نوع مصرف نشان می دهد. روند منفی شدن نرخ رشد واردات واسطه یی که بیشترین سهم را از کل واردات کشور به خود اختصاص داده است، از مهر 90 آغاز شده و تا آبان 92 (به جز دوماه در سال91) ادامه یافته است. روند بهبود در واردات کالاهای واسطه یی نیز از آذرسال92 آغاز و در فصل های اول و دوم سال93 با سرعتی قابل توجه ادامه یافت، در فصل سوم سال93 رشد واردات این گروه دوباره متوقف شد و در بهمن ماه93، واردات واسطه یی کاهش 2.9درصدی نسبت به دی93 و کاهش 9درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل را به ثبت رساند.

واردات کالاهای سرمایه یی در بهمن93 نسبت به ماه مشابه سال قبل 20.7درصد و نسبت به دی93؛ 12.2درصد افزایش یافته است. ازسوی دیگر، از مهر93 رشد واردات مصرفی با روند کاهشی روبه رو شده است؛ به نحوی که به طور متوسط در فصل سوم سال93 واردات این گروه 11.3درصد کاهش یافته است و در بهمن ماه93 این گروه از واردات، کاهش 17.7درصدی را نسبت به ماه مشابه سال قبل به ثبت رسانده است. واردات صنعتی کشور که براساس طبقه بندی ISIC در 11ماهه نخست سال 1393؛ 82.2درصد ارزش کل واردات را به خود اختصاص داده، در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل 7.1درصد رشد داشته است. این رشد مثبت در شرایطی حاصل شده که نرخ های رشد متناظر در 11ماهه سال های91 و92 به ترتیب 16.2- و 8.8-درصد بوده اند. پنج رشته فعالیت اصلی که در مجموع 65.2درصد از واردات صنعتی را به خود اختصاص داده اند، عبارتند از: ماشین آلات و تجهیزات، فرآورده های غذایی، مواد و فرآورده های شیمیایی، وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر و فلزات پایه.

به جز گروه فرآورده های غذایی که در 11ماهه سال93، شاهد کاهش 27.2درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است، در چهار گروه دیگر واردات افزایش یافته است، به نحوی که ماشین آلات و تجهیزات، مواد شیمیایی و فرآورده های شیمیایی، وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر و فلزات پایه به ترتیب رشد 41.3درصد؛ 1.1درصد؛ 41.3درصد و 14.7درصد را تجربه کرده اند.

آمارها نشان می دهد ارزش دلاری ماشین آلات و لوازم حمل ونقل که بیشترین سهم از کل واردات را دارد، در بهمن ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل به میزان 28.7درصد افزایش یافته است. ارزش دلاری مواد غذایی و حیوانات زنده نیز به میزان 33.4درصد کاهش یافته است. ارزش دلاری ماشین آلات و لوازم حمل ونقل نسبت به دی ماه سال1393 نرخ رشد مثبت 12.3درصد داشته است و ارزش دلاری مواد غذایی و حیوانات زنده 7.7درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافته است. همچنین قیمت هر تن کالای وارداتی در بهمن ماه سال1393 نسبت به بهمن ماه سال گذشته به میزان 11.8درصد کاهش یافته و نسبت به ماه قبل تر نیز افزایش 8درصدی را تجربه کرده است.

ارزش دلاری واردات در گروه های مختلف کالایی طبق طبقه بندی بانک مرکزی برای 11ماهه اول سال های1391 و1392 نشان می دهد در بین 10 زیرگروه اصلی کالاهای وارداتی، ارزش دلاری ماشین آلات و لوازم حمل ونقل بیشترین میزان رشد را داشته است که برابر 38.8درصد است. پس از آن ارزش دلاری کالاهای طبقه بندی نشده. 38.4درصد افزایش یافته است. نرخ رشد ارزش دلاری گروه مواد شیمیایی و گروه مواد غذایی و حیوانات زنده به ترتیب 0.5 و 2.2-درصد است. بیشترین سهم ارزش دلاری به گروه ماشین آلات و لوازم حمل ونقل اختصاص دارد که برابر 37درصد است. گروه مواد غذایی و حیوانات زنده از نظر سهم ارزش دلاری در رتبه دوم قرار دارد که 19.0درصد است. سهم ارزش دلاری گروه مواد شیمیایی نیز 13.3درصد است.