به این ترتیب فولادسازان در شرایطی که برای فروش محصولات خود در بازار داخلی با چالش‌های فراوانی مواجه هستند، با تمرکز روی بازارهای صادراتی توانستند میزان صادرات خود را از ابتدای امسال با رشد تقریبا دو برابری نسبت به سال گذشته همراه کنند.
بر این اساس به گفته رئیس انجمن آهن‌فروشان، فولادسازان بزرگ کشور طی چهار ماه ابتدایی امسال چیزی حدود چهار میلیون تن فولاد به آن سوی مرزها صادر کرده‌اند که این میزان صادرات نشان‌دهنده رشد صد در صدی آن نسبت به سال گذشته است.
هرچند به عقیده محمد آزاد این میزان صادرات از سوی فولادسازان بزرگ اتفاقی خوشایند است اما موضوعی که در اینجا با اهمیت به نظر می‌رسد این است که آیا با بازگشت رونق به بازار داخلی فولاد؛ روند صادرات فولادسازان همچنان صعودی باقی خواهد ماند یا با تمرکز بر تامین بازار داخلی دچار سیر نزولی می‌شود؟
صادرات کالا از سوی شرکت‌های تولیدکننده از آنجایی اهمیت دارد که به عقیده کارشناسان تلاش برای صادرات (در کنار واردات) می‌تواند توازن قیمت‌ها را در بازار حفظ کرده و ارتباط با قیمت‌های جهانی را نیز حفظ کند.
اما در پاسخ به سوال مطرح شده آزاد با اشاره به نصف شدن ظرفیت تولید در واحدهای بزرگ فولادسازی به دلیل رکود حاکم بر بازار داخلی، می‌گوید: چنانچه رکود بازار داخلی از بین برود فولادسازان به سرعت خواهند توانست ظرفیت تولید را بالا برده و علاوه بر تامین نیاز داخل، صادرات خود را دست‌کم در سطح سال گذشته ادامه دهند.
اما و اگرهای صادرات فولاد
همان‌طور که پیش از این اشاره شد، رکود در بازار فولاد کشور اگرچه زیان‌های فراوانی برای فولادسازان داشت اما سودی به نام گسترش بازارهای صادراتی نیز به همراه داشت.
به این ترتیب کارشناسان امیدوار هستند فولادسازان بتوانند سهمی که تا‌کنون در بازارهای صادراتی به دست آورده‌اند را در روزهای رونق بازار داخلی نیز حفظ کنند.
یک کارشناس صنعت فولاد عقیده دارد برای ادامه داشتن روند فعلی صادرات فولاد در آینده، باید اقداماتی از سوی فولادسازان و دولت انجام شود تا فرصت به دست آمده برای صادرات از بین نرود. آن‌طور که مهدی سرلک می‌گوید داشتن تیم‌های تخصصی صادرات و حضور در کشورهای مختلف از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند ادامه داشتن روند رو به رشد صادرات را در آینده تضمین کنند.
اگرچه در حال حاضر جایگاه ایران در زمینه صادرات فولاد و محصولات فولادی در منطقه خوب است و بازارهایی نظیر عراق، افغانستان، کشورهای حاشیه خلیج فارس، اوکراین و برخی کشورهای اروپایی از جمله مشتری‌های فولادسازان به شمار می‌روند، اما با این حال سرلک عقیده دارد فولادسازان به تیم‌هایی نیاز دارند که با تسلط بیشتر بر بازاریابی جهانی بتوانند بازارهای بیشتری برای فولادسازان گشایش کنند.
علاوه بر اقداماتی که از سوی خود فولادسازان برای حفظ و به دست آوردن بازارهای جدید انجام می‌شود، دولت‌ها نیز می‌توانند در این زمینه تاثیرگذار باشند.
سرلک در این زمینه عقیده دارد: با توجه به کیفیت قابل قبولی که تولیدات فولادی ایران دارد و مطرح بودن برندهای ایرانی در بازارهای جهانی، دولت نیز می‌تواند با اقداماتی نظیر ایجاد مشوق‌های صادراتی، فعال کردن نمایندگی‌های بازرگانی در کشورهای مختلف و دعوت از فعالان اقتصادی ایرانی و خارجی برای آشنایی و مذاکره با یکدیگر، زمینه‌های حضور فولادسازان در کشورهای مختلف را پدید آورد.
همچنین تخفیف‌هایی که دولت می‌تواند به فولادسازان برای حضور ارزان‌تر در نمایشگاه‌های بین‌المللی ارائه کند نیز از جمله اقداماتی است که می‌تواند مشوق فولادسازان برای حضور در کشورهای دیگر باشد.
اما با توجه به اینکه طرح‌های عمرانی فراوانی در کشور نیمه‌کاره باقی مانده است که در صورت تحرک آنها، تقاضای فولاد با رشد همراه خواهد شد، میزان منطقی صادرات فولاد چقدر خواهد بود؟ این سوال از آنجا مطرح می‌شود که به عقیده کارشناسان چنانچه صادرات بازار داخل را با کمبود محصول همراه سازد، قیمت‌ها در بازار داخل با رشد همراه خواهند شد و این اتفاق به نفع مصرف‌کنندگان داخلی نخواهد بود.
سرلک در پاسخ به این سوال با اشاره به این نکته که استراتژی صادرات در هر کشور و هر کارخانه متفاوت است، می‌گوید: برای مثال چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در دنیا 10 درصد از کل تولید خود را صادر می‌کند، ترکیه بین 25 تا 30 درصد از تولیدات خود را به صادرات اختصاص می‌دهد این در حالی است که برخی کشورها حتی تا 60 درصد از تولید خود را نیز به صادرات اختصاص می‌دهند.
سرلک در ادامه بهترین میزان صادرات برای ایران را 25 درصد و کمی بیشتر عنوان می‌کند و می‌گوید: امسال رقم صادرات ما به 20 درصد از کل تولیدات رسید و این امیدواری وجود دارد که این میزان در سال آینده به 25 تا 30 درصد برسد زیرا در حال حاضر بیشتر کارخانه‌ها با کمترین توان خود مشغول تولید هستند، این در حالی است که چنانچه فولادسازان بخواهند با تمام ظرفیت به تولید خود ادامه دهند در کمتر از یک سال تولیدات آنها به 25 میلیون تن در سال خواهد رسید.
طبق سند چشم‌انداز 1404 برای صنعت فولاد، تولید فولاد در کشور تا سال یاد شده باید به 55 میلیون تن در سال و صادرات نیز به 10 میلیون تن در سال برسد.
اما در نهایت و در شرایطی که فولادسازان توانسته‌اند با وجود رقیبی مانند چین که قیمت‌های جهانی را در کف نگه داشته است بازارهای خود را حفظ کنند حتی آن را گسترش نیز دهند، کارشناسان امیدوار هستند که روند صادرات با بازگشت رونق به بازارهای داخلی همچنان حفظ شود. به عقیده کارشناسان، ایران در زمینه فولاد مزیت‌هایی دارد که می‌تواند نقش آن را دست‌کم در منطقه پررنگ‌تر کند.
کیفیت خوب محصولات فولادی ایرانی نسبت به تولیدات چین یکی از مزیت‌هایی است که کارشناسان به آن اشاره می‌کنند. از سویی از نگاه کارشناسان بازارهای پراکنده متعدد در اطراف ایران که نیاز به حمل و نقل در مسافت‌های طولانی را نیز از بین می‌برد از دیگر مزیت‌های قابل اشاره برای صادرات است.
همچنین وجود معادن سنگ آهن در ایران که نیاز به مواد اولیه را نیز تا حدود زیادی تامین می‌کند از دیگر مزیت‌های تولید و صادرات فولاد در ایران است این در حالی است که تولید شمش فولاد در کشوری مانند ترکیه بر پایه قراضه انجام می‌شود که وارداتی است و هرازچندگاهی نیز مانند حالا قیمت جهانی آن با رشد همراه می‌شود.
با تمام این تفاسیر کارشناسان امیدوار هستند فولادسازان با تمرکز بیشتر بر تربیت تیم‌های حرفه‌ای برای به دست آوردن و حفظ بازارهای صادراتی بتوانند حضور خود را در سطح جهانی حفظ کنند تا به این ترتیب هم با اتفاقات روز دنیا در زمینه فولاد در ارتباط باشند و هم نیاز خود به ارز را از این طریق تامین کنند تا دست‌کم ارز مورد نیاز برای خریدهای خارجی خود را از طریق فعالیت‌های اقتصادی خود تامین کنند.
روزنامه دنیای اقتصاد