برنامه‌ریزی‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای آن است که باری از روی کمر خمیده صنعت نساجی برداشته شود؛ تا آنجا که این صنعت را یکی از صنایع دارای اولویت در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی کرده است. هرچند این صنعت، از صنایع پرسابقه در کشور است که تا قبل از اعمال و تشدید تحریم‌ها، همچنین برخی بی‌برنامگی‌های داخلی در دولت‌های پیشین، ارزش افزوده بالایی داشت و اشتغالزا محسوب می‌شد اما با موج تحریم‌ها و سیاستگذاری‌های نادرست، آن روی سکه را به چشم دید و شرایط نامساعد را تجربه کرد. البته در این میان نباید تاثیر شاخص رکود اقتصادی بر این صنعت و همچنین سایر صنایع کشور را نادیده گرفت.
در شرایطی که تحریم‌ها علیه ایران لغو شده و روابط سیاسی و اقتصادی ایران با دنیا رو به بهبود است، وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز تلاش دارد تا در برنامه‌ریزی‌های خود، افق روشنی را برای صنایع مختلف از جمله صنعت نساجی تدوین کند؛ تا جایی که براساس این برنامه‌ریزی‌ها صنعت نساجی کشور باید بتواند رتبه پنجاهم این صنعت در جهان را به‌دست بیاورد اما این برنامه‌ریزی، موافقان و مخالفانی دارد.
شرایط مناسب صنعت نساجی ایران
محمد مروج‌حسینی، رییس انجمن صنایع نساجی ایران درباره برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت در صنعت نساجی می‌گوید: نساجی ایران دارای قابلیت‌های بسیار زیادی است، بنابراین برنامه‌ریزی این وزارتخانه برای دست یافتن ایران به رتبه پنجاهم دنیا در صنعت نساجی در سال ۱۴۰۴ به هیچ عنوان شایسته جایگاه صنعت نساجی ایران در دنیا و منطقه نیست.
وی می‌افزاید: درحال‌حاضر رتبه ایران در صنعت نساجی بهتر از پنجاهم نیست زیرا وضعیت تولید و صادرات صنایع نساجی ایران در مقایسه با ترکیه و پاکستان نامناسب است، بنابراین اگر قرار باشد با برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال‌های آینده نیز همچنان صنعت نساجی ایران در رتبه ۵۰ باقی بماند به‌طور قطع این برنامه به نفع صنعت نساجی کشور نخواهد بود. رییس انجمن صنایع نساجی ایران با بیان این مطلب که ایراداتی به برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمینه صنعت نساجی وارد است، ادامه می‌دهد: صنعت نساجی ایران قابلیت‌های بسیار زیادی دارد، بنابراین تعیین سقف صادرات ۳ میلیارد دلاری برای صنعت نساجی بسیار ناچیز است.
این فعال اقتصادی با اشاره به اینکه میزان صادرات صنایع نساجی ایران در زمان تحریم‌ها و با توجه به همه فشارها بیش از یک میلیارد دلار بوده، تصریح می‌کند: اگر تا سال ۱۴۰۴ در صنایع نساجی سرمایه‌گذاری به میزان کافی انجام شود به‌طور قطع می‌توان میزان صادرات این صنعت را به چندین برابر اهدافی که در برنامه راهبردی برای نساجی تعیین شده، برسانیم.
مروج‌حسینی با بیان اینکه بسیاری از واحدهای نساجی به دلیل تحریم‌ها و پایین بودن نقدینگی ظرفیت تولید خود را کاهش داده‌اند، خاطرنشان می‌کند: در شرایطی که میزان تولید واحدهای نساجی کاهش یافته، با این حال بیش از ۲۸۸ هزار نفر در این صنعت اشتغال دارند. با توجه به تحریم‌ها و کاهش تولید، ارزش صادرات این صنعت به بیش از یک میلیارد دلار رسیده، بنابراین منطقی نیست که با رفع تحریم‌ها، افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و انتظار ایجاد ۵۰۰هزار فرصت شغلی از صنعت نساجی براساس سند راهبردی انتظار داشته باشیم که میزان صادرات آن تنها به ۳ میلیارد دلار برسد.
وی با اشاره به اینکه میزان اشتغال در صنعت نساجی در سند راهبردی به ۵۰۰ هزار نفر خواهد رسید، یادآور می‌شود: با توجه به ارتقای دانش و فناوری در ماشین‌آلات و تجهیزات صنعت نساجی نباید انتظار داشته باشیم که اشتغالزایی در این صنعت افزایش پیدا کند زیرا واحدهای تولیدی با توسعه ماشین‌آلات نیازی به افزایش نیروی کار نخواهند داشت. رییس انجمن صنایع نساجی با بیان این مطلب که حدود ۷۰ درصد پوشاک به شکل قاچاق وارد کشور می‌شود، یادآور می‌شود: در شرایط کنونی تمام تلاش ما این است که بتوانیم پوشاک مورد نیاز بازار را در واحدهای تولیدی کشور تهیه و تامین کنیم.
مروج‌حسینی می‌گوید: در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت میزان سرمایه‌گذاری برای ایجاد اشتغال در صنعت نساجی به ازای هر نفر، ۹۰ میلیون تومان اعلام شده در حالی‌که این رقم بدون احتساب صنعت نساجی به ۴۰ میلیون تومان می‌رسد و با محاسبه صنعت نساجی به کمتر از این رقم نیز خواهد رسید. وی می‌افزاید: درحال‌حاضر بهترین صنایع نساجی در اختیار کشورهایی نظیر چین، کامبوج و ویتنام قرار دارد و با احتساب تمام مشکلات و نارسایی‌هایی که ما در این صنعت داریم ولی به طورقطع رتبه ایران در صنعت نساجی کمتر از ۵۰ است؛ به همین دلیل تعیین جایگاه پنجاهم برای صنعت نساجی ایران تا افق ۱۴۰۴ هرگز درست و منطقی نیست.
هدفگذاری‌ها منطبق با واقعیات است
در حالی‌که رییس انجمن صنایع نساجی، برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت را منطبق با واقعیات این صنعت ندانسته و باور دارد که درحال‌حاضر رتبه ما در صنعت نساجی به مراتب پایین‌تر از رتبه پنجاهمی است که در افق ۱۴۰۴ برای این صنعت در نظر گرفته شده، اما محمدمهدی رییس‌زاده، دبیر انجمن صنایع نساجی معتقد است: درحال‌حاضر رکود بر سر اقتصاد ایران سایه افکنده و به‌طور قطع صنعت نساجی نیز مشمول این رکود می‌شود زیرا این صنعت بخشی از تولید و اقتصاد ایران است و تافته‌ای جدابافته محسوب نمی‌شود. دبیر انجمن صنایع نساجی می‌افزاید: بسیاری از صنایع ایران با کاهش ظرفیت تولید و صادرات مواجه هستند و واحدهای ما با ظرفیتی کمتر از ۵۰ درصد فعالیت می‌کنند. رییس‌زاده با اشاره به برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت که برای ۷ صنعت از جمله نساجی تدوین شده، ادامه می‌دهد: اگر بتوانیم از رکود خارج شده و به رونق اقتصادی دست پیدا کنیم، در آن صورت می‌توانیم نسبت به تحقق اهدافی که در این سند راهبردی تدوین شده، امیدوار باشیم زیرا در غیر این صورت باید همچنان شاهد کاهش ظرفیت تولید و صادرات در صنایع مختلف کشور ازجمله صنعت «نساجی» باشیم.
دبیر انجمن صنایع نساجی تصریح می‌کند: اگر اقتصاد ایران از رکود خارج شده و ظرفیت تولید و صادرات افزایش یابد، می‌توانیم نسبت به تحقق اهدافی که در سند راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای صنعت نساجی تدوین شده، امیدوار بوده و این ارقام را دور از ذهن ندانیم. این فعال اقتصادی خاطرنشان می‌کند: بسیاری از هدفگذاری‌هایی که در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای صنعت نساجی تدوین شده، معقول و منطقی است که با افزایش ظرفیت تولید و تامین نقدینگی و خروج اقتصاد از رکود می‌توان نسبت به تحقق این اهداف امیدوار بود. وی ابراز می‌کند: همچنین به اهدافی که برای سال ۱۴۰۴ در صنعت نساجی تعیین شده به‌طور قطع می‌توانیم دست یابیم و تحقق این اهداف دور از ذهن نیست و باور دارم که در صورت خروج اقتصاد و تولید از رکود، می‌توانیم به تمامی این اهداف برسیم. البته من گمان می‌کنم که با توجه به رکود حاکم بر اقتصاد، وزارت صنعت، معدن و تجارت در تدوین این برنامه و همچنین هدفگذاری‌ها با احتیاط عمل کرده است.
دبیر انجمن صنایع نساجی درباره تعیین رتبه پنجاهم برای صنعت نساجی ایران در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گوید: در شرایط کنونی، رتبه ایران در صنعت نساجی به مراتب بسیار بدتر از رتبه‌ای است که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در برنامه راهبردی تدوین شده است. رییس‌زاده می‌افزاید: پیش از این، ایران در صنعت نساجی حرف‌های بسیاری برای گفتن داشت و وضعیت این صنعت در کشور ما به مراتب بهتر از ترکیه بود اما عوامل متعددی ازجمله سیاستگذاری‌های اشتباه، افزایش قاچاق و تحریم‌ها منجر به تضعیف صنعت نساجی ایران شد. این فعال اقتصادی تصریح می‌کند: درست است که دست یافتن به رتبه پنجاهم در صنعت نساجی برای ایران با توجه به سابقه‌ای که در صنعت نساجی دارد هرگز یک افتخار محسوب نمی‌شود اما خروج از رکود و افزایش ظرفیت تولید نیاز به زمان دارد تا ما بتوانیم به رتبه و جایگاه بهتری در منطقه و جهان در صنعت نساجی برسیم.
صمت