آخرین روز مهر سال ٩١، محمدرضا رحیمی، معاون‌اول رئیسجمهور وقت، در جمع خبرنگاران از بازداشت جمشید بسم‌الله خبر داد و او را عامل اختلال در بازار ارز ایران دانست. رحیمی ادعا کرد جمشید بسم‌الله روی چهارپایه می‌ایستد و قیمت ارز را تعیین می‌کند. حالا برخی افراد که به گفته فعالان بازار از عوامل بانکی هستند بعضی از ساعات روز در بازار حاضر شده و نرخ سوم بازار را تعیین میکنند. البته این‌بار از چهارپایه خبری نیست، اما یک دستگاه کارتخوان (پوز) همیشه کنارشان هست و کارت ملیها را هم چک میکنند. میگویند قبلا یک خطی (یک‌میلیون) یا دو خطی دلار عرضه میکردند، اما حالا مشخص نیست چرا میزان آن را به ٣٠٠ تا ٤٠٠هزار دلار در روز کاهش داده‌اند. حدود هفت، هشت ماهی است که حضور دولتیها به حضور فردی مبدل شده و در واقع طیف جدیدی از دولتیها یا همان پارسیانیها وارد بازار شدهاند. ناگفته نماند چندان اصراری هم ندارند هر روز در بازار حاضر شوند.
گویا تنها زمانی وارد عمل میشوند که دلار نزدیک به سههزارو ٣٠٠ تومان شده است و کاری به نرخ دلار زیر این قیمت ندارند. حالا که دلار سههزارو ٤٠٠ تومان را تجربه می‌کند، حضورشان دائمی شده و اصرار دارند هر روز در برخی ساعات روز خودنمایی کنند. برخی از فعالان بازار البته میگویند هر وقت بازار نوسانیتر میشود، نرخگذاریشان چندبار در روز میشود. رئیس انجمن سکه و صرافی تهران نیز چندی پیش در یک نشست خبری از ارز سه‌نرخی خبر داده بود و علت آن را حضور عاملان بانکی یا همان پارسیانیها در بازار ارز برشمرده بود.
وقتی تقاضای جدی برای دلار وجود داشته باشد، هر میزان عرضهای از سوی عمو بانکیها هم نمیتواند جلودار بازار باشد. او می‌افزاید: «با سقوط قیمت نفت در این دوره اخیر که حداقل تا هفت سال گذشته بیسابقه بوده است، افزایش قیمت دلار این روزها اتفاق عجیبی نبود». رادپور با اشاره به افق روشن پیش‌روی فعالان اقتصادی از افزایش تقاضا برای دلار مطابق نیازهای واقعی خبر میدهد. او میگوید: «بالارفتن نرخ دلار در این روزها به علت محیط آرام پس از توافق است. سرمایهگذاران بازار با فکر سرمایهگذاری بلندمدت وارد میدان شدهاند و میدانند چند سال بعد بازار سر کوک میشود. به‌این‌خاطر خبری از سفتهبازی در بازار ارز نیست. درواقع نیاز واقعی، محرک واقعی بازار است».
ارگانهای خاص پشت عوامل بانکی
پیش‌ازاین نیز محسن قادری، تحلیلگر بازار طلا و ارز گفته بود: «بانکیها که چند مدت است بهصورت فردی در بازار حاضر شده نسبت به فروش دلارها با حجمی کم، اغلب و نه‌همیشه زیر قیمت بازار اقدام میکنند و چندان روی بازار تأثیرگذار نیستند و فقط نویز بازار محسوب میشوند. این افراد حتی گاهی قیمت را در بازار اعلام میکنند، اما به علت معاملات اندک یا برخی از روزها بدون دلیل خاصی نسبت به عرضه دلار اقدام نمیکنند و اغلب نیز به افراد تکراری که پیش از آن کارت ملیشان را چک کرده بودند، دلار نمیدهند، درحالیکه پیش از آن، فروش به افراد تکراری نیز داشتند». قادری با بیان اینکه پشت این عوامل بانکی، اغلب ارگانهایی خاص حضور دارند، گفت: «در گذشته این عوامل با حضور در بازار، اغلب اقدام به عرضه چند‌میلیونی دلار میکردند که در آن زمان روند بازار و قیمت‌ها را تحت‌تأثیر قرار میدادند، اما اکنون که این حجم کاهش یافته، حضور آنها بیتأثیر شده است».
افزایش تقاضا برای دلار
رادپور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه به نظر نمیرسد تقاضای موجود در بازار ارز ناشی از سفتهبازی باشد، گفت: «اکنون محیط برای سرمایهگذاری آماده است. حالا کشور نیازمند واردات در هر عرصهای است و همین موضوع هم سبب شده تا تقاضا برای دلار ایجاد شود». رادپور با نگاهی به عملکرد دولت در بازار ارز میگوید: «دولت نمیخواهد روی عدد بالایی قیمت دلار را تکنرخی کند به‌این‌خاطر اصرار دارد تا حوالی سههزار تومان نرخ دلار متعادل شود. این را هم نمیتوان نادیده گرفت که دولت اصرار دارد تا تثبیت نرخ ارز و تکنرخیشدن آن را بهعنوان موفقیت خود اعلام کند. بنابراین دورازذهن نیست اگر در پشت پرده، بازار را با ابزاری هدایت کند». او با اشاره به اینکه تفاوت نرخ ارز مبادلاتی و آزاد اکنون ٤٠٠ تومان است و این رقم با توجه به شرایط نامساعد موجود برای نقل‌وانتقال ارز رقم مناسبی است، ادامه داد: «اکنون نرخ ارز مبادلاتی بالا رفته و ارز آزاد هم به نسبت گذشته که به سههزارو ٥٠٠ تا سههزارو ٦٠٠ تومان رسیده بود، کاهش یافته. بنابراین نزدیکی این دو تا حد ٤٠٠ تومان عدد خوبی است». البته گفته این تحلیلگر بازار را نوسانات اندک دلار مبادلاتی نیز تأیید می‌کند.
با نگاهی به روند افزایش نرخ دلار از اول شهریور درمییابیم که این نرخ عموما هر دو روز یک‌بار به میزان بسیار اندکی افزایش یافته اما از ١٠ شهریور به این‌سو بدون تغییر روی ٢٩٩٥,٨ تومان ثابت مانده و این نشان میدهد بانک مرکزی قصد دارد بار روانی نزدیکی به نرخ سههزار تومان را در ارز مبادلاتی کاهش دهد تا اذهان کمکم به سههزار تومان عادت کند. رادپور همچنین با نگاهی به بازار جهانی میگوید: «چندوقتی است که ارزهای دیگر در مقابل دلار تضعیف شدهاند و این اتفاق هم ناشی از سیاستهای بانکهای مرکزی کشورها در مقابل سیاستهای بانک مرکزی آمریکاست. هنوز تبعات بحران سال ٢٠٠٨ آمریکا تمام نشده و دولت آمریکا نگران از رونق زیادی که پس از آن حاصل شده، سیاستهای انبساطی خود را به سمت سیاستهای انقباضی تغییر داده است. تناقض در سیاستهای انقباضی آمریکا با سیاستهای انبساطی، انتظارها را در مورد افزایش نرخ بهره آمریکا افزایش داده. به نحوی که با اعلام افزایش نرخ بهره وامهای بانک مرکزی این کشور به بانکهای آمریکایی، ارزش دلار به نحو بیسابقهای در طول ١٥سال گذشته در مقابل اغلب ارزها و کالاهای جهانی بالا رفت».
حضور عموبانکیها هم در بازار گویا به کمک تصمیم بانک مرکزی آمده تا دلار تکنرخی حوالی سههزار تومان را برای اقتصاد ایران رقم بزنند، اما مشخص نیست اگر این روند ایجاد تنش کند، باز هم این عموبانکیها متهم به اخلالگری در بازار ارز میشوند یا نه. جمشید میرابی (بسم‌الله) دو سال بعد از بازداشت‌شدن، در مصاحبه‌ای با یک سایت خبری ایرانی خارج از کشور گفت که «آقای رحیمی باعث بین‌المللی‌شدن من شد». حالا اما مشخص نیست نام این عموبانکیها چه زمانی از زیر زبان مسئولان دولتی بیرون میآید.
روزنامه شرق