هوشنگ شجری عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان در مورد اساس و زیربنای تولید داخلی گفت: تربیت نیروی انسانی مطابق با تکنولوژی زیربنای اصلی تولید است.
محمد شجری با توجه به نامگذاری سال 91 از سوی مقام معظم رهبری با عنوان «تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی» در مورد چالش‌های تولید در حال حاضر و اینکه تولید در کشور با چه فشارها محدودیت‌ها و مشکلاتی روبرو است، گفت: در این زمینه نخستین مشکل پایین بودن توان رقابتی تولید کنندگان داخلی با تولید‌کنندگان خارجی است و این مسئله با دو عامل ارتباط دارد.
سیاست‌های ارزی مشوق واردات است نه تولید
این کارشناس اقتصادی افزود: عامل اول نرخ ارز است. زیرا با توجه به نرخ تورم داخلی و مقایسه آن با نرخ تورم خارجی و اصرار بانک مرکزی در تثبیت نرخ ارز به سود واردکنندگان بوده و به تدریج باعث جایگزینی واردات به جای تولید داخلی می‌شود.
شجری توضیح داد: در شرایط تورمی تولید داخلی بسیار گران تمام می‌شود و به دلیل اینکه نرخ ارز غیر واقعی پایین نگه داشته می‌شود، واردات بسیار ارزان تمام می‌شود بنابراین کفه رقابت به نفع واردکنندگان و زیان تولید کننده داخلی پایین می‌آید.
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان افزود: واردات جایگزین تولید داخلی شده و تولید کننده داخلی به تدریج در حال خارج شدن از بازار است و این برمی‌گردد به سیاست بانک مرکزی در قبال نرخ ارز که نتوانسته آن را بر اساس نرخ تورم اصلاح کند.
رابطه به جای ظابطه در اعطای تسهیلات بانکی
هوشنگ شجری به عامل دوم پایین بودن توان رقابتی تولید کننده داخلی نسبت به تولید کننده خارجی اشاره کرد و گفت: این عامل نامناسب بودن توزیع اعتبارات بانکی است، در شرایطی که هزینه‌های تولید بسیار بالا است و تولید کنندگان منابع داخلی به اندازه کافی در اختیار ندارندبه منابع خارج از مکانیزم تولید که عبارت از بازار سرمایه و بازار پول است، متوسل می‌شوند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: بازار سرمایه محدودیت‌های خاص خود را دارد و بازار پول به توزیع اعتبارات بانکی بر می‌گردد، اعتبارات بانکی در حال حاضر بسیار بد توزیع می‌شود. یعنی به جای اینکه بازده سرمایه ملاک توزیع باشد نزدیک بودن ارتباطات بانکی و در واقع رابطه به جای ضابطه این توزیع را به وجود می‌آورد.
استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت: به عنوان مثال یک تولید کننده داخلی در شرایط تولیدی نسبتا مناسب در صورتی که بخواهد از 5 میلیارد ریال اعتبارات داخلی استفاده کند، نمی‌تواند در حالیکه یک تولید کننده دست پائین‌تر از طریق رابطه‌ها می‌تواند، و این کفه اعتبارات را به سمت سیستمی می‌برد که از اعتبارات بانکی برای سفته‌بازی استفاده می‌کنند.
شجری گفت: 50 هزار میلیارد تومان مطالبات معوق بانکی به این معنا است که استفاده کنندگان از اعتبارات بانکی یا امکان بازپرداخت اعتبارات دریافتی را ندارند زیرا توان تولیدشان بسیار ضعیف است یا تمایل به پس دادن اعتبارات دریافتی ندارند زیرا ارتباطاتشان بسیاری قوی است.
وی تصریح کرد: اینگونه است که بخش واقعی تولید از اعتبارات بانکی برخودار نمی‌شود و به دلیل عدم برخورداری از اعتبارات در زمینه سرمایه همیشه با کمبود مواجه است. این مسئله سستی و کندی در تولید را پدید می‌آورد و تولید کننده ناچار به اعمال برخی از محدودیت‌ها از جمله اخراج کارگر می‌شود.
شجری اظهار داشت: بر همین اساس است که آمارهای رسمی و غیر رسمی نشان می‌دهد که حدود 700 کارگاه صنعتی در خطر تعطیلی قرار دارند.
نیروی‌های متخصص را به راحتی به خارجی‌ها واگذار می‌کنیم
استاد دانشگاه اصفهان در پاسخ به اینکه سیاستگذاری‌های دولت تاکنون تا چه اندازه در راستای رفع مشکلات تولید بوده و آیا در راستای حمایت از تولید و اشتغال عمل کرده یا خیر، گفت: متاسفانه خیر، حمایت از تولید دو نوع است یکی سوری و کوتاه مدت، دیگری عمقی و بلند مدت.
وی افزود: اساس حمایت بلند مدت ایجاد توان خلاقیت، سرمایه‌گذاری، تربیت نیروی انسانی و اقدامات اینچنینی است که در مجموع وضعیت تولید ما را بر اساس کیفیت‌های خوب به تدریج ارتقا دهد.
شجری ادامه داد: برای دستیابی به این منظور در ابتدا سرمایه‌گذاری‌های بسیار سنگین بر روی نیروی انسانی لازم است که بتوانند با ابزار نوین تولید کار و آن را ارتقا بخشند، بطوری که هم مصرف کننده تکنولوژی و هم خلق کننده آن باشند.
این استاد دانشگاه در مورد حمایت کوتاه مدت به یارانه‌ها اشاره کرد و گفت: یارانه‌ها سبک بسیار قدیمی است که توان رقابتی تولید‌کنندگان را بدون اینکه بافت تولید را تقویت کند به طور مصنوعی افزایش می‌دهد.
شجری ادامه داد: ما در خصوص چگونگی حمایت از تولید همواره دچار نوعی سردرگمی بوده‌ایم و باید در این مورد به شیوه کشورهای موفق در این زمینه توجه کنیم. به عنوان مثال دولت ژاپن در چند سال قبل با 33 میلیارد دلار از تولید داخلی حمایت کرد به گونه‌ای که این مبلغ را به نیروی انسانی اختصاص داد تا افراد کارشناس فقط در زمینه تولید فکر کنند و این قبیل حمایت‌ها بوده است که در طول ۳۰ - ۲۰ سال توانسته است نیروی انسانی بوجود بیاورد که شرط اصلی تکنولو بودن را برای ژاپن فراهم کند.
وی ادامه داد: متاسفانه ما بعضاً به تقلید کورکورانه در زمینه تولید می‌پردازیم و در خصوص تربیت نیروی انسانی که در اصل همان ثروت انسانی است، بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم. در مواردی نه تنها به تربیت آن نمی‌پردازیم بلکه آن نیروی انسانی که در مسیر تربیت صحیح قرار گرفته است را نیز به نفع خارجی‌ها هم از دست می‌دهیم.
بیشترین یارانه‌ها در شرایط تحریم باید به تولید اختصاص یابد
هوشنگ شجری در مورد اینکه در شرایط ویژه تحریم دولت چگونه می‌تواند از تولید داخلی حمایت کند گفت: در دوران تحریم وقتی کشور در مظان خطر قرار دارد ممکن است مشکلاتی برایش بوجود آید در این شرایط لازم است دولت یک بازنگری در اساس سیاست‌های اقتصادی داشته باشد.
وی مثال زد: اگر ما در شرایط تحریم نبودیم و می‌خواستیم یارانه‌ها را حذف کنیم نحوه پرداخت متفاوت با زمانی است که در حال تحریم هستیم و می‌خواهیم یارانه‌ها را قطع کنیم،در این شرایط بیشترین رقم یارانه‌ها باید به بخش تولید اختصاص یابد.
وی افزود: یعنی تولید‌کننده‌ها که از نظر خارجی با شرایط سخت مواجه هستند، در داخل با شرایط آسان و مساعدتری مواجه شوند. در حالی که هم‌اکنون تولید کننده‌ها اظهار می‌کنند که از این کمک‌ها نصیبی نداشته یا لااقل نصیب‌شان بسیار کم است.
این اقتصاددان ادامه داد: مهمترین کار، تخصیص بین مخارج جاری و مخارج سرمایه‌ای است.در شرایط عادی می‌‌توانیم مخارج جاری را توسعه دهیم به این معنی که دست دولت را باز گذاشته تا مخارج جاری و مصرفی‌اش افزایش یابد، اما در شرایط ویژه و تحریم باید عکس عمل کنیم و دولت بخش تشکیل سرمایه را توسعه دهد.
اختصاص بد منابع بودجه و تورم گریبانگیر تولید
این استاد اقتصاد دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت: در حال حاضر منابع بودجه بد تخصیص داده می‌شود و طوری اختصاص پیدا می‌کند که عملا بودجه به شکل یک متغیر تورم‌زا در آمده است. تورم زمانی که به بخش تقاضا ارتباط پیدا می‌کنند ممکن است مشکلات زیادی ایجاد نکند ولی وقتی وارد عرصه تولید شود، بسیار مشکل‌زا خواهد بود و برای رفع آن دولت مجبور به افزایش دستمزدها می‌شود.
شجری گفت: عملا در بودجه همین مسیر را تعقیب می‌کنیم یعنی تخصیص بجای اینکه در جهت تشکیل سرمایه‌های بیشتر باشد در جهت تورم هزینه‌ای است که به نابودی سرمایه منجر می‌شود، بنابراین لازم است از سوی دولت و کمیسیون‌های مجلس یک بازنگری اساسی در تخصیص بودجه به عمل آید تا تورم تشدید نشود.
افزایش یارانه‌های نقدی؛محرومیت هرچه بیشتر تولید و برخورداری مصرف
هوشنگ شجری در مورد اینکه قرار است فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها اجرا شود دولت چگونه می‌تواند از تولید حمایت کند گفت: مرحله دوم هدفمندی به این صورت که مدنظر دولت است از نظر اقتصادی نوعی خودکشی محسوب می‌شود، دولت در نظر دارد یارانه نقدی را افزایش دهد و این دقیقا حرکت معکوس در جهت تئوری‌های اقتصادی و تجربه‌های برخاسته از سایر کشورها است.
وی گفت: وقتی ما یارانه‌ها را کم یا حذف می‌کنیم، ابتدا به دلیل اینکه بخش عظیمی از مردم آسیب می‌بینند باید به حمایت از آنها از طریق یارانه نقدی بپردازیم و بعد از مدتی که بخش تولید، خدمات و مردم خودشان را با شرایط جدید تطبیق دادند دولت باید سطح پرداخت‌های نقدی را کم و مابه‌التفاوت آن را به بخش تولید اختصاص دهد و مسیر کاهشی در پرداخت‌های نقدی و مسیر افزایشی در بخش تشکیل سرمایه را طی کند.
این استاد دانشگاه افزود: کاری که دولت قصد انجام آن را در مرحله دوم دارد با افزایش پرداخت‌های نقدی به مردم درست در جهت عکس عمل می‌کند یعنی بجای اینکه بطور تدریجی پرداخت‌های نقدی را کم کندقصد دارد به طور تدریجی به افزایش پرداخت‌های نقدی بپردازد، این در حالی است که در مرحله اول این اعتبارات از بانک مرکزی تأمین شد و آیا قرار است در مرحله دوم نیز اعتبارات از طرف بانک مرکزی تأمین شود.
تورم زایی تامین یارانه‌های نقدی خانوار از منابع بانک مرکزی
شجری گفت: تورم‌زا‌ترین اعتبارات، اعتباراتی است که بانک مرکزی به دولت می‌دهد و این تورم چون به کمک محروم کردن بخش تولید و برخوردار کردن بخش مصرف است چیزی نیست جز یک ضربه جدید به تولید کننده.
وی ادامه داد: دولت باید برای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و تخیصص درست یارانه بین بخش تولید و مصرف یک برنامه پنج‌ساله جدای از برنامه‌های پنج‌ساله معمول و متداول قبلی داشته باشد که در آن به طور مرحله بندی از پرداخت‌های نقدی به بخش مصرف کم و آن را به بخش سرمایه‌گذاری وارد کند تا فقر این بخش را بطور عمیق از بین ببرد.
وی یادآور شد: ما یک زمانی با فقیر مبارزه می‌کنیم به این معنی که به او پول می‌دهیم و نیازش را برای کوتاه مدت برآورده می‌کنیم و گاهی با حل مسئله با فقر مبارزه می‌کنیم، در واقع حمایت از تولید نیز باید به صورت عمیق و بلند مدت باشد نه اینکه با پرداخت یارانه نقدی به مردم برای مدت کوتاهی نیاز آنها را برآورده کنیم بلکه باید با تخصیص درست یارانه‌ها به تولید برای همیشه و بلند مدت به سرمایه‌گذاری در بخش تولید بپردازیم.
استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان تاکید کرد: ما یک زمانی با فقیر مبارزه می‌کنیم یعنی مبارزه با فقر به صورت سوری،ز یعنی پول به فرد می‌دهیم و زمانی در واقع با فقر مبارزه می‌کنیم و در واقع این حمایت واقعی و حمایت از تولید نامیده می‌شود.
خبرگزاری فارس