درحال‌حاضر یکی از چالش‌های موجود در حفاری‌های اکتشافی ایران نبود تجهیزات و فناوری‌های روز است. این درحالی است که دانش فنی برای بکارگیری این دست از فناوری‌ها در اختیار تعدادی از متخصصان داخلی است.
حضور پررنگ خصوصی‌ها در معدن
در سالی که گذشت برای افزایش توان علمی نیروهای متخصص و همچنین افزایش تعدادشان دوره‌های آموزشی اپراتور ویژه حفاری برگزار شد که نتایج خوبی به همراه داشت. از طرف دیگر با توجه به گسترش ارتباطات با کشورهای پیشرو، در سال آینده شاهد برگزاری دوره‌های تخصصی برای نیروهای فعال در حفاری‌های اکتشافی خواهیم بود که نتیجه آن رشد و توسعه فعالیت‌های حفاری و افزایش میزان کیفیت و بهره‌وری در حفاری‌های اکتشافی خواهد بود. به گفته فعالان حوزه حفاری، در صورتی که فضای مناسبی برای حضور سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی فراهم شود در آینده تجهیزات و فناوری‌های نوین حفاری به کشور وارد خواهد شد.
نایب‌رییس اتحادیه حفاران غیرنفتی درباره چالش‌های بخش حفاری و وضعیت آن در سال آینده گفت: وضعیت بخش حفاری در آینده آنچنان روشن نیست و باید تکالیف بخش‌های مختلف از دولت تا فعالان خصوصی مشخص شود. البته براساس شنیده‌ها و اقدامات انجام شده قرار است عمده کارها به بخش خصوصی واگذار شود.
«محسن حبیبی» واگذاری پهنه‌های اکتشافی را اقدامی مثبت ارزیابی کرد و در ادامه افزود: امکان استفاده و بکارگیری فناوری‌ها و روش‌های جدید حفاری اکتشافی در ایران وجود دارد اما به شرطی که شرایط مناسب برای سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی فراهم شده و آنها بتوانند بدون دغدغه وارد عمل شوند. در واقع این اطمینان وجود دارد که سرمایه‌گذاران آمادگی لازم برای ورود به این بخش را دارند و می‌توانند با تهیه تجهیزات و دستگاه‌های جدید، از روش‌های نوین در حفاری‌های اکتشافی استفاده کنند. مدیرعامل یک شرکت فعال در زمینه علوم زمین اظهار کرد: در چند ماه گذشته بر عملکرد مشاوران و ناظران در بخش حفاری‌ها نظارت بیشتری انجام‌شده و موجب شده تا بهره‌وری به طور قابل‌توجهی افزایش پیدا کند.
وی درباره اینکه آیا در ایران دانش فنی برای انجام عملیات حفاری به شکل حرفه‌ای و مطابق با استانداردهای جهانی وجود دارد نیز اظهار کرد: دو حالت برای این موضوع می‌توان تعریف کرد. نخست اینکه تعداد افرادی که دانش فنی روز را در اختیار دارند در ایران محدود است.
اما در مقابل شرکت‌های مختلف فعال در این حوزه مانند اتحادیه حفاران غیرنفتی با پیوستن شرکت‌های خارجی در حال انتقال دانش فنی به ایران و استفاده از آن هستند.
حبیبی در ادامه به دیگر اقدامات انجام شده برای پیشرفت در میزان دانش فنی برای بخش حفاری اشاره کرد و در ادامه گفت: با کمک سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران اتفاقات خوبی در حوزه فعالیت‌های حفاری در سال آینده رخ خواهد داد. نخستین اقدام انجام شده برگزاری دوره آموزشی اپراتوری حفاری در سال ۹۴ بود که خروجی قابل‌قبولی داشت. به همین دلیل برگزاری چندین دوره دیگر آموزشی با همکاری سازمان ایمیدرو در برنامه‌های سال ۹۵در دستور کار قرار گرفته تا بتوانیم به پرورش اپراتور در حوزه حفاری بپردازیم.
نایب‌رییس اتحادیه حفاران غیرنفتی یکی دیگر از برنامه‌های مدنظر برای ارتقای حفاری‌های اکتشافی را برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی از سوی شرکت‌های خارجی دانسته و افزود: با شرکت‌های خارجی که با آنها همکاری‌های مشترک در زمینه حفاری‌های اکتشافی داریم وارد مذاکره شده و از آنها درخواست کردیم تا با هزینه خود، نسبت به برگزاری دوره آموزشی تخصصی در ایران اقدام کنند تا اپراتورهای تعلیم‌یافته در دوره‌های آموزشی، تخصص کافی برای انجام عملیات حفاری معدنی را به‌دست آورند.
افزایش بهره‌وری حفاری
به گفته حبیبی برگزاری دوره‌های تخصصی علاوه بر تربیت نیروهای متخصص، باعث افزایش بهره‌وری در حفاری شده و در کنار آن کیفیت کار بالا می‌رود. امید است تمام موارد یاد شده در سال ۹۵ محقق شود. او بر این باور است که حفاری، پایه اکتشاف معدنی است و با استفاده از آن می‌توان زمینه را برای دستیابی به ذخایر معدنی فراهم کرد. حال در صورتی که کیفیت حفاری‌های اکتشافی افزایش پیدا کند در تعیین ذخیره معدن به شکل قطعی و احتمالی، به‌طور حتم حفاری نقش اصلی دارد و با افزایش کیفیت حفاری ذخیره قطعی افزایش پیدا کرده و ارزش معدن بالاتر می‌رود.
وی با بیان اینکه نفت نیز جزو مواد معدنی به شمار می‌رود درباره ارتباط بین اکتشافات نفتی و معدنی نیز اظهار کرد: در دوره‌های آموزشی که برگزار کردیم متوجه شدیم وزارت نفت نیز به دنبال برگزاری دوره آموزش برای حفاری ژئوفیزیک است. بنابراین بعد از انجام مذاکرات بین این ۲ بخش، تصمیم گرفته شد تا برنامه‌ای برای برگزاری دوره آموزشی برای حفاری ژئوفیزیک نفتی در نظر گرفته شود.
حبیبی با بیان اینکه رابطه مستقیمی بین حفاری معدن و حفاری ژئوفیزیک نفتی وجود دارد، در ادامه گفت: برخی از شرکت‌های فعال در حفاری اکتشاف معدنی در حوزه حفاری‌های نفتی ورود پیدا کرده‌اند. از طرفی اپراتورهای حفاری‌های معدنی می‌توانند با گذراندن دوره کوتاه آموزشی، حفاری نفتی را نیز بیاموزند.
حفر چال‌های عمیق و جهت‌دار
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز درباره میزان سطح دانش فنی برای استفاده از فناوری‌های نوین در حفاری‌های معدنی کشور در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: درحال‌حاضر برای استفاده از تجهیزات و فناوری‌های نوین برای حفاری، دانش کافی در بین متخصصان این حوزه وجود دارد و در صورت دسترسی به این تجهیزات، استفاده از آنها امکان‌پذیر است.
جعفر خادمی حمیدی در ادامه با اشاره به اینکه هم‌اکنون امکان تولید و ساخت تجهیزات و فناوری‌های حفاری در ایران وجود ندارد، افزود: درحال‌حاضر در جهان از حفر چال‌های عمیق و جهت‌دار برای فعالیت‌های اکتشافی و هوشمند استفاده می‌شود. حال با توجه به اهمیت این موضوع شاهدیم که اقدامات اولیه برای اجرای این دست از عملیات حفاری در ایران در دست اجراست و امید است که در آینده شاهد رشد و توسعه فعالیت‌های اکتشافی از طریق حفاری‌های پیشرفته باشیم.
صمت