معدن به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشور با در اختیار داشتن ظرفیت‌های بسیار می‌تواند به تحقق هرچه بیشتر اهداف اقتصاد مقاومتی کمک کند. در این میان سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نقش مهمی در افزایش نقش‌آفرینی بخش معدن در اقتصاد مقاومتی برعهده دارد، در همین زمینه ایمیدرو گزارشی از برنامه‌های خود در راستای اقتصاد مقاومتی را به ستاد اقتصاد مقاومتی ارائه داده است. این موضوع بهانه‌ای شد تا به سراغ امیر خرمی‌شاد، معاونت برنامه‌ریزی و توانمندسازی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) برویم و گفت‌وگویی با وی داشته باشیم.
بخش معدن تا چه اندازه در تحقق اهداف اقتصادمقاومتی تاثیرگذار است؟
اقتصاد مقاومتی در سال ۱۳۹۲ از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد و ایشان در بیانات خود از اقتصاد مقاومتی به عنوان جهاد مقدس یاد کردند. بدون شک این جهاد، جهادی اقتصادی بوده و زمانی این عبارت مطرح می‌شود که یک جنگ اقتصادی در پیش باشد. اگر این الفبا را در کنار یکدیگر قرار دهیم خواهیم دید، بخش معدن و صنایع معدنی جزو بخش‌هایی است که می‌تواند در اقتصاد مقاومتی نقشی مهم ایفا کند. در واقع معدن و صنایع معدنی بخش‌های زیادی از ارکان اقتصاد مقاومتی را در بر می‌گیرد.
اگر بخواهیم به این ارکان اشاره‌ای داشته باشیم، باید گفت؛ استفاده از ظرفیت‌های داخلی ازجمله موضوعاتی است که اقتصاد مقاومتی به آن توجه دارد. این موضوع در برگیرنده ظرفیت‌های طبیعی، علمی و انسانی کشور است. بدون شک بخش معدن در زمینه منابع طبیعی ظرفیت‌های بسیاری در اختیار دارد. در واقع ۶۸ نوع ماده معدنی کشف شده، قرارگیری ایران در میان ۱۰کشور معدنی جهان و... از موضوعاتی است که نشان‌دهنده ظرفیت‌های فراوان داخلی در بخش معدن است. از سوی دیگر بخش معدن در زمینه نیروی‌انسانی نیز از توانمندی‌های خوبی برخوردار است، به طوری که این بخش غنی از کارشناسان، متخصصان و مهندسان معدنی است.
این عوامل باعث پررنگ شدن ارکان اقتصاد مقاومتی در بخش معدن می‌شود. اما نکته مهم در اقتصاد مقاومتی این است که ارکان این اهداف در برابر تحریم‌ها مقاوم است. خوشبختانه بخش معدن در مقابل تهدیدهای خارجی مقاومت بسیاری دارد زیرا انرژی، نیروی‌انسانی و مواد اولیه را در اختیار دارد. از سویی دیگر موقعیت‌های جغرافیایی کشور باعث شده تا به آب‌های آزاد دسترسی داشته باشیم. این موضوعی است که در توسعه بخش معدن و فعالیت‌های تجاری بسیار حائز اهمیت است. در کشوری مانند افغانستان که دسترسی به آب‌های آزاد وجود ندارد، هزینه فعالیت‌های معدنی به ویژه در حوزه صادرات بسیار بالا است، در حالی که ذخایر فراوانی از مواد معدنی را در اختیار دارد.
نکته مهم دیگری در بخش معدن و صنایع معدنی که می‌توان از بعد اقتصاد مقاومتی به آن توجه داشت، این است که ارزش‌افزوده بخش معدن بالا است، یعنی به ازای هر یک واحد سرمایه‌گذاری در بخش معدن ۳واحد ارزش‌افزوده ایجاد خواهد شد. از سویی دیگر می‌توان به موضوع ایجاد اشتغال در بخش معدن اشاره کرد. اشتغالزایی در بخش معدن از موضوعات مهمی است که می‌توان آن را جزو یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی دانست.
از مباحث دیگری که رهبر معظم انقلاب در بیانات سال ۱۳۹۲ خود به آن اشاره داشتند، بحث وابستگی نداشتن به درآمدهای نفتی است. خوشبختانه با توجه به این بیانات باید گفت؛ که بخش معدن و صنایع معدنی موضوعی به‌طور کامل مجزا از بخش نفتی کشور بوده و تداخلی با صادرات یا فروش نفت و محصولات نفتی ندارد.
این موارد به تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در بخش معدن کمک می‌کند. به اعتقاد من تا به امروز آن طور که باید به بخش معدن توجه نشده و جای کار بسیاری دارد، زیرا نفت زمان زیادی است که بر بخش معدن سایه افکنده و تکیه بر درآمدهای نفتی باعث شده سایر ظرفیت‌های طبیعی موجود در کشور به طور کامل دیده نشود.
برنامه ایمیدرو برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی چیست؟
رهبر معظم انقلاب در فرمایشات نوروزی خود برای سال ۹۵، ۱۰محور کلی را برای اقتصاد مقاومتی مطرح کردند. اگر نگاهی به این ۱۰ محور داشته باشیم به راحتی نقش بخش معدن در تحقق اقتصاد مقاومتی قابل مشاهده است. به عنوان مثال، نخستین محور احیا و به حرکت درآوردن تولید داخلی است که خوشبختانه قسمت زیادی از زنجیره تولید داخلی کشور از بخش معدن آغاز می‌شود. همچنین در محور دوم که به شناسایی و تمرکز بر فعالیت‌ها و زنجیره‌های مزیت‌دار اقتصادی تاکید می‌شود؛ بخش معدن می‌تواند سردمدار مزیت‌های رقابتی کشور باشد. از دیگر محورهای اقتصاد مقاومتی که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره دارند، مدیریت پول‌ها و منابع مالی است که از خارج کشور وارد می‌شود.
بخش معدن در این زمینه می‌تواند جذب منابع را به خوبی انجام دهد، زیرا ظرفیت‌های فراوانی در این زمینه دارا است. از سویی دیگر رهبر معظم انقلاب بر بهره‌برداری از طرح‌های که سال‌ها قبل آغاز شده‌اند، تاکید داشتند. در این بخش به ویژه در حوزه صنایع معدنی طرح‌هایی وجود دارد همچون ۷طرح فولادی که در همین زمینه در امسال ۵طرح استانی فولاد در قسمت آهن‌اسفنجی به بهره‌برداری خواهد رسید. شرط انتقال فناوری در معاملات خارجی نیز از محورهای اقتصاد مقاومتی به شمار می‌آید که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره داشتند و خوشبختانه این موضوع نیز در حوزه صنایع معدنی پررنگ و قابل رویت است.
برنامه‌های امسال ایمیدرو در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی چیست؟
برنامه‌های دیگری برای سال ۹۵ در دستور کار ایمیدرو قرار گرفته که به تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی کمک می‌کند. توسعه عملیات‌های اکتشافی یکی از این برنامه‌ها بوده که به دنبال اکتشاف ۲۵۰هزار کیلومترمربع سال گذشته انجام می‌شود زیرا اکتشاف نخستین حلقه از فعالیت‌های معدنی است. در سال گذشته حدود ۱۰۰میلیارد تومان در بخش اکتشاف هزینه شد که می‌توان از آن به عنوان رقمی قابل توجه یاد کرد. همچنین راه‌اندازی آهن‌اسفنجی ۵ طرح فولادی سپید دشت، شادگان، میانه، نی‌ریز و سبزه‌وار از دیگر طرح‌هایی است که در دستور کار ایمیدرو قرار گرفته است. افتتاح آنتیموان سفیدآبه از دیگر طرح‌های سال ۹۵ است. همچنین فناوری و استحصال حداقل ۶ محصول عناصر نادر خاکی از دیگر موضوع‌هایی است که برای سال ۹۵ دنبال می‌شود. راه‌اندازی معدن مهدی‌آباد با جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی، عملیات اجرایی تیتانیوم کهنوج در کنسانتره و سرباره، شروع عملیات پترولیوم کک برای نخستین بار در کشور در منطقه آزاد اروند، راه‌اندازی پروژه ۲۳۵مگابایتی برق منطقه ویژه خلیج‌فارس، ایجاد زیرساخت برای بندر پارسیان، شروع عملیاتی فاز ۲زرشوران برای تولید طلا و ایجاد شرکت‌های مشترک با طرف‌های خارجی برای استفاده از منابع مالی خارج از کشور از برنامه‌های ایمیدرو برای امسال به شمار می‌رود که به طور کامل در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی است.
البته ایجاد شرکت‌های مشترک با طرف‌های خارجی علاوه بر ورود سرمایه خارجی به کشور انتقال فناوری را نیز به همراه دارد. متاسفانه برخی از دوستان جذب سرمایه‌گذار خارجی را در مقابل اهداف اقتصاد مقاومتی می‌بینند، در صورتی که این موضوع هیچ منافاتی با اهداف اقتصاد مقاومتی نداشته و به نوعی عین اقتصاد مقاومتی خواهد بود.
در گزارش ارائه شده به ستاد اقتصاد مقاومتی از سوی ایمیدور چه مواردی مطرح شده است؟
چند گزارش از سوی ایمیدرو به ستاد اقتصاد مقاومتی ارائه شده است. موارد یاد شده و برنامه‌های اجرایی ایمیدرو در این گزارش‌ها آورده شده است. از سویی دیگر سعی بر آن بوده تا با ارائه گزارش اهمیت و جایگاه بخش معدن و صنایع معدنی را در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی مشخص شود. همچنین بر ظرفیت‌های بخش معدن و صنایع معدنی تاکید شده است. در همین‌باره از ستاد نیز خواستیم تا گزارش‌ها و برنامه‌های به صورت حضوری به ستاد ارائه شود که خوشبختانه با این موضوع موافقت شد.
صمت