در دوماه گذشته نفت در قیمت‌های بالای 40 دلار معامله شده اما آژانس بین‌المللی نفت بر این باور است که حجم بالای ذخایر مانعی برای تداوم این وضعیت محسوب می‌شود.
تعادل در بازار نفت
اولین بار گلدمن ساکس بود که از رسیدن بازار نفت به تعادل و حتی کمبود عرضه در برابر تقاضا در بازار نفت خبر داد. از آن زمان حدود 2 ماه می‌گذرد و در این مدت هرچند روندصعودی که قیمت‌ها از فوریه سال جاری آغاز کرده بودند، متوقف شده اما بهای 45 دلاری نفت به‌عنوان کف حمایتی از بازار عمل کرده است. با این حال برخی اعلام می‌کنند که فصل دیگری از ریزش، پیش روی نفت قرار دارد.
مهم‌ترین عامل تعادل در بازار نفت به کاهش عرضه باز می‌گردد. در سمت عرضه وضع به‌این شکل بود که وقوع اختلالات عرضه موجب شد بخش عظیمی از مازاد عرضه از باز نفت حذف شود. وقوع تحرکات تروریستی در نیجریه و کاهش 600 هزار بشکه‌ای تولید روزانه این کشور، آتش سوزی در ایالت آلبرتای کانادا و افت بیش از یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت از میادین ماسه‌ای، تحرکات تروریستی در عراق و کمبود برق در ونزوئلا از جمله مواردی بودند که کاهش عرضه را به همراه داشتند. از سویی افت تولید از میادین نفت شیل در آمریکا نیز به تعادل بازار نفت کمک می‌کرد. تولید نفت این کشور در آوریل سال گذشته میلادی به متوسط روزانه 9/6 میلیون بشکه در روز رسیده بود اما با افت مداوم از آن زمان در کمتر از یک سال کاهش 800 هزار بشکه‌ای را تجربه کرد.
در حال حاضر نیز هر چند تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی این کشور رو به افزایش گذاشته است، اما همه کارشناسان بر این باورند که این عوامل نمی‌تواند موجب افزایش تولید نفت آمریکا شود و در خوش‌بینانه‌ترین حالت روند افت تولید نفت در این کشور را کند خواهد کرد. به‌طور مثال اداره اطلاعات انرژی آمریکا، در آخرین گزارش خود ضمن برآورد افت 800 هزار بشکه‌ای متوسط روزانه تولید نفت این کشور در سال 2016 و رسیدن به سطح 8/6 میلیون بشکه در روز، پیش‌بینی کرد در سال 2017 نیز تولیدات روزانه آمریکا 400 هزار بشکه کاهش یابد و به 8/2 میلیون بشکه در روز برسد. کاهش عرضه نفت آمریکا موجب شد که اوپک در آخرین گزارش خود از افزایش تقاضا برای نفت این سازمان خبر دهد. بر اساس برآوردهای دبیرخانه اوپک تقاضا برای نفت این سازمان در سال جاری میلادی نسبت به سال قبل 1/9 میلیون بشکه در روز رشد کرده و به 31/9 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در سمت تقاضا نیز برخلاف برآوردهای قبلی رشد تقاضا در سطح بالایی قرار گرفت. بر اساس آخرین گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، رشد تقاضا در سال جاری 1/4 میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود که سال آینده با رشد 100 هزار بشکه‌ای به 1/5 میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
از سویی یکی از عوامل فشار بر بهای نفت در ابتدای سال جاری رشد ارزش دلار عنوان می‌شد که در حال حاضر تا حدود زیادی مرتفع شده است. در واقع در ابتدای سال پیش‌بینی می‌شد تا پایان سال فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) نرخ بهره بین بانکی خود را حداقل دو مرتبه افزایش دهد. اما در حال حاضر با انتشار آمار ضعیف نرخ بیکاری در این کشور تقریبا این احتمال به‌طور کامل مرتفع شده است. بنابراین احتمال اینکه با افزایش ارزش دلار بهای نفت تحت فشار قرار گیرد کاهش یافته است. افزایش ارزش دلار موجب می‌شود که بهای نفت و دیگر کالاهایی که با ارز دلار در بازارهای بین‌المللی معامله می‌شوند برای خریداران که ارز رسمی کشورشان غیر از دلار است، گران تمام شود، از همین رو موجب کاهش تقاضا و افت قیمت نفت می‌شود.
حال که همه مستندات بازار نشان می‌دهد روند بهای نفت باید در مسیر صعودی قرار می‌گیرد، چرا برخی از کارشناسان نسبت به رسیدن فصل جدید افت قیمت‌ها هشدار می‌دهند؟ به گفته آنها اشباع انبارهای نفتی و مازاد عرضه از بازار نفت به بازار فرآورده‌های نفتی به خصوص بنزین رسیده است و با کاهش تقاضا برای بنزین با فرارسیدن فصل سرما، فصل سرد بازار نفت شروع خواهد شد.
روند رو به رشد حجم ذخایر بنزین
با وجود اینکه تقاضای فصلی برای بنزین در حال حاضر در بیشترین سطح خود در طول سال قرار دارد، اما اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش‌های هفتگی خود از رشد موجودی ذخایر بنزین خبر می‌دهد. بر اساس گزارش این سازمان، هفته گذشته نیز حجم ذخایر بنزین آمریکا حدود 1/2 میلیون بشکه افزایش یافته و در حال حاضر به بیش از 240 میلیون بشکه رسیده است. این حجم از بنزین در انبارهای آمریکا در این موقع از سال(فصل اوج تقاضا برای بنزین)، از سال 1990 (از سالی که حجم ذخایر بنزین توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا ثبت می‌شود) بی‌سابقه بوده و به شکل معنا‌داری از متوسط مقدار خود در این فصل فاصله دارد. همچنین داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که حجم ذخایر بنزین در پایان ماه آوریل 14 میلیون بشکه یعنی حدود 6 درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. حتی حجم نفت و فرآوردهای نفتی موجود در تانکرهای روی آب که روش گران‌تری برای انبار کردن است به شکل کم‌سابقه‌ای رشد کرده، وال استریت ژورنال از رسیدن حجم بنزین در تانکرهای روی آب به بیشترین سطح خود از سال 2009 خبر داده است.
روند روبه رشد حجم ذخایر بنزین همزمان با شروع فصل گرما آغاز شده است، در واقع در هفته دوم فوریه حجم بنزین در انبارهای آمریکا به بیشترین مقدار خود در تاریخ رسید. در آن زمان مقدار بنزین موجود در انبارها حدود 259 میلیون بشکه برآورد می‌شد. با این حال همه انتظار داشتند با اتمام ماه آوریل و قرار گرفتن در فصل گرما حجم ذخایر بنزین رو به کاهش گذارد. اما با گذشت زمان تنها شاهد افت اندکی در موجودی این ذخایر بودیم و بعد از گذشت مدت کوتاهی روند کاهشی آنها متوقف شد و مجددا در مسیر افزایشی قرار گرفت.
دونالد مورتون، مدیرعامل شرکت هربرت جی سیمز که یکی از شرکت‌های فعال در ذخیره‌‌سازی نفت است، به وال استریت ژورنال می‌گوید:«انبارها در حال اشباع شدن هستند و در سواحل شرقی(آمریکا) ما جای کمی برای ذخیره کردن بنزین داریم. ما در حال نزدیک شدن به یک بحران هستیم.» بر اساس داده‌های آژانس حجم ذخایر در سواحل شرقی در پایان ماه آوریل 13 میلیون بشکه معادل 21 درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. هر چند که اشباع بنزین در ذخایر دیگر نقاط آمریکا مقدار کمتری رشد کرده اما همان‌طور که گفته شد در مجموع حجم انبارهای بنزین در سطح بالایی قرار گرفته است. یکی از دلایل افزایش حجم ذخایر بنزین به کاهش تقاضا بر‌می‌گردد. بر اساس داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی، تقاضای روزانه برای بنزین در ماه آوریل نسبت به مدت مشابه سال قبل تنها 75 هزار بشکه افزایش یافته که 410 هزار بشکه در روز کمتر از برآوردهای قبلی آژانس بین‌المللی انرژی بوده است.
آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش خود از تعادل در بازار نفت گفته بود، از احتمال فشار بر قیمت‌ها در ماه‌‍‌های آینده و شکست تعادل در بازار نفت خبر داده بود. IEA نسبت به حجم بالای محصولات پالایشی در انبارها هشدار داد و اعلام کرد که حجم بالای بنزین، گازوئیل و نفت کوره در انبارهای سراسر جهان بعید است که بگذارد قیمت نفت در کوتاه‌مدت رشد کند.
آژانس می‌گوید در سه ماه اول سال 2016 رشد تولید محصولات پالایشی حدود 60 درصد بیشتر از رشد تقاضا بوده است. این مازاد تولید هم‌اکنون در انبارهای سوخت ذخیره شده و تقاضا آنقدر قوی نیست که بتواند این مازاد ایجاد شده را جذب کند. از سویی گفته می‌شود با پایان فصل گرما پالایشگاه‌ها عمدتا وارد فصل تعمیر و نگهداری خواهند شد و شاهد افت تقاضا برای نفت خام خواهیم بود که مجددا افزایش حجم انبارهای نفت خام و ایجاد مازاد عرضه در بازار نفت را به دنبال خواهد داشت. برخی از تحلیلگران انتظار دارند که با پایان فصل گرما به دلیل افت قیمت بنزین پالایشگران تولید دیگر مواد تقطیری از جمله سوخت دیزل را افزایش دهند. در حال حاضر یکی از پالایشگاه‌های آمریکا به نام دلتا در ایالت فیلادلفیا با وجود اینکه هنوز افت تقاضایی در تولید بنزین رخ نداده، 16 درصد از تولید خود را کاهش داده است. تام کولزا، یکی از کارشناسان بازار نفت و رئیس موسسه تحقیقاتی OPIS بر این باور است که حجم بالای ذخایر بنزین قیمت نفت را به راحتی به زیر 40 دلار خواهد کشاند و آخرین فصل ریزش قیمت نفت رقم خواهد خورد.
فاضل ابوالغیط، تحلیلگر ارشد موسسه اوپنهایمر نیز بر این باور است که موجودی انبارهای بنزین آنقدر افزایش خواهد یافت که بر قیمت نفت فشار آورد. وی در گفت‌وگو با CNBC تاکید کرد که باید بپذیریم قیمت نفت برای مدت طولانی‌تری در سطوح پایین باقی خواهد ماند.
جان کیلداف یکی از کارشناسان بازار نفت که در زمان رشد قیمت‌ها نیز بارها شروع مجدد افت قیمت‌ها را پیش‌بینی کرده بود، از مازاد عرضه در بازار سوخت به‌عنوان باد مخالف رشد قیمت نفت یاد می‌کند. وی بر این باور است که اشباع بازار سوخت در اوایل ماه آگوست یا سپتامبر بر بازار نفت اثر خواهد کرد و موجب ریزش قیمت‌ها خواهد شد. کیلداف همچنین معتقد است که ریزش قیمت نفت به دنبال افت تقاضا برای آن ممکن است پیش از آغاز فصل تعمیر و نگهداری پالایشگاه‌ها آغاز شود.
دنیای اقتصاد