بورس کالا نیز به‌عنوان یکی از بازارهای کشور، می‌تواند نقش زیادی را در این زمینه ایفا کند و از طریق ابزارهای مالی موجود در این بازار، شرایط مناسبی را برای تامین نقدینگی بنگاه‌های تولیدی به وجود آورد. در حال حاضر رکود حاکم بر فضای کسب‌وکار و انتظار بیشتر فعالان بازار سرمایه برای رفع موانع تولید زمینه‌ای را فراهم کرده که بورس کالا به عنوان بازار متشکل و شفاف بتواند امکان تامین مالی ارزان‌قیمت را به پشتوانه نهادهای مالی فراهم کند.
بیشتر صنایع و واحدهای تولیدی به دلیل تولید مواد اولیه در حوزه‌های پایین‌دستی و از طرفی به دلیل معوق شدن بدهی‌های بانکی و تخصیص نیافتن تسهیلات جدید با مشکل کمبود نقدینگی و راکد شدن جریان تولید مواجه شده‌اند. بر این اساس بورس کالا به دنبال ایجاد زمینه و تسهیل تامین مالی و نهاده‌های مالی برای این بنگاه‌ها به منظور راهکاری برای خروج از رکود است.
روش‌های نوین تامین مالی
در این‌باره مدیر کارگزاری پگاه یاوران نوین به طراحی ابزارهای متنوع در بورس کالا برای تامین مالی واحدهای تولیدی اشاره کرد و گفت: بورس کالا برای تامین نقدینگی واحدهای اقتصادی و همچنین تولیدکنندگان مواد معدنی، ابزارهای نوینی را راه‌اندازی کرده است. مهدی میرشاه محمدی با اشاره به اینکه برخی از این ابزارها عمر زیر یک‌سال دارند، بیان کرد: با این وجود در مدت‌زمان کوتاهی که از راه‌اندازی آنها می‌گذرد، تولیدکنندگان و خریداران استقبال بسیار خوبی از این ابزارها داشته‌اند که از آن جمله می‌توان به انتشار اوراق سلف موازی شرکت ذوب‌آهن اصفهان از طریق بورس کالا اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه تامین مالی صنایع از طریق بورس کالا سرعت بیشتری خواهد گرفت، اظهار کرد: در سال‌های اخیر ابزارهایی که به‌وسیله بنگاه‌ها در بورس کالا ارائه شده مورد توجه قرار گرفته و شرکت ذوب‌آهن هم به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان بزرگ برای این امر پیشقدم شد و همچنین بازار استقبال زیادی از آن کرد.
میرشاه‌محمدی با اشاره به اینکه بورس کالا تاکنون نتوانسته همه مشکلات بنگاه‌های اقتصادی را از میان ببرد، افزود: در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان نیاز دارند تا تامین مالی‌های خود را از طریق بانک‌ها انجام دهند اما به طور قطع با روند رو به جلویی که ابزارهای بورس کالا طی می‌کنند، این بازار می‌تواند در آینده نزدیک برای تامین نقدینگی‌های بنگاه‌ها بسیار کارگشا باشد.
وی در ادامه بیان کرد: در حال حاضر هزینه تامین مالی بنگاه‌ها از طریق بانک‌ها بسیار زیاد است اما با توسعه ابزارها و آشنایی بیشتر، تولیدکنندگان می‌توانند سهم بیشتری از تامین مالی خود را به‌وسیله بورس کالا انجام دهند. وی با اشاره به اینکه ابزارهای سلف موازی و سلف استاندارد می‌تواند تامین مالی ارزانی را برای همه صنایع ازجمله محصولات معدنی به وجود آورد، بیان کرد: ابزارهای نوین مانند سلف موازی یا سلف‌فروشی در گذشته نه‌چندان دور، به عنوان مثال در دو سال گذشته نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. برای نمونه شرکت ذوب‌آهن اصفهان عمده محصولات خود را به صورت سلف ۳-۲ ماهه می‌فروخت و پول خود را در مدت ۳روز دریافت می‌کرد و محصولات خود را در دو ماه آینده به مشتریان تحویل می‌داد اما عرضه این اوراق در بورس کالا، به‌وسیله بازاری نظام‌مند و متشکل انجام می‌شود.
میرشاه‌محمدی به دپوی محصولات در انبارهای تولیدکنندگان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بازار تاحدودی کشش این موضوع را ندارد زیرا اکنون بیشتر بنگاه‌ها با دپوی محصولات مواجه شدند، اما درصورتی که بازار راه بیفتد، بحث سلف‌فروشی و سلف موازی و استاندارد نیز می‌تواند روش مناسبی برای تامین مالی تولیدکنندگان در بورس کالا قلمداد شود.
استفاده از ابزارهای بورس کالا
در این‌باره مدیر معاملات کالایی کارگزاری نهایت‌نگر نیز در گفت‌وگو با صمت به روش‌های تامین مالی ارزان در بورس کالا اشاره کرد و گفت: بورس کالا با طراحی ابزارهای نوین به دنبال آن است تا تولیدکنندگان محصولات مختلف و معدنی‌ها و فلزات اساسی بتوانند نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کنند.
احمد بیات سلف موازی و استاندارد را از ابزارهای مهم در بورس کالا دانست و بیان کرد: این ابزارها شرایطی را فراهم می‌کنند تا تولیدکنندگان بتوانند تامین مالی انجام دهند و به این ترتیب فروشندگان در بازاری متشکل محصولات خود را در زمان آینده به خریداران می‌فروشند اما پول آن را در زمان حال دریافت می‌کنند.
وی معاملات سلف در بورس کالا را دارای مزایایی برای بنگاه‌های اقتصادی خواند و اظهار کرد: تولیدکنندگان با استفاده از سلف محصولات خود را ۳-۲ ماهه عرضه می‌کردند و پول خود را در زمان حال تحویل می‌گرفتند و در موعد مقرر کالا را تحویل می‌دادند اما با ابزار جدید سلف استاندارد موازی، تولیدکنندگان می‌توانند یک‌سال قبل پول را در رقم‌های کلان دریافت کنند و میلیاردها تومان تامین مالی انجام دهند.
افزایش ارزش معاملات محصولات معدنی
مدیرعامل تامین سرمایه امید نیز پیش‌بینی می‌کند با توجه به ورود کشور به دوران پساتحریم و خروج تدریجی بخش‌های مسکن و فولاد کشور از رکود، در سال ۹۵ ارزش معاملات محصولات صنعتی و معدنی در بورس کالا با افزایش قابل‌توجهی همراه باشد. حبیب‌رضا حدادی رکود در بخش‌های مسکن و فولاد کشور را از عوامل کاهش ارزش معاملات محصولات صنعتی و معدنی سال گذشته در بورس کالا دانست و افزود: اما با وجود شرایط رکود اقتصادی کشور و تاثیر تحریم‌ها بر بخش‌های مختلف اقتصادی، عملکرد بورس کالا به‌عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه مناسب ارزیابی می‌شود.
وی به نقش بورس کالای ایران در تامین مالی کشور اشاره کرد و گفت: از مهم‌ترین اقدام‌های بورس کالا می‌توان به تامین مالی شرکت‌های معدنی، پتروشیمی و فولادی اشاره کرد. قراردادهای سلف، اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی و صندوق‌های کالایی و ارزی ازجمله ابزارهای مالی در بورس کالای ایران است که می‌توان از آنها برای تامین مالی صنایع استفاده کرد.
تامین مالی با کمترین هزینه، در کوتاه‌ترین زمان، بدون بوروکراسی اداری و براساس قراردادهای اسلامی و توان عرضه‌کننده ازجمله ویژگی‌های قرارداد سلف موازی استاندارد در بورس کالا است. حدادی ادامه داد: بورس کالای ایران در راستای توسعه و رونق هر چه بیشتر تامین مالی صنایع و شرکت‌ها برنامه‌هایی دارد که ازجمله می‌توان به ترویج و فرهنگ‌سازی هدفمند در حوزه قراردادهای مشتقه در تعامل با دستگاه‌های سیاست‌گذار و فعالان بازار، توسعه تعاملات بورس کالای ایران با شرکت‌های کارگزاری به عنوان بازوی بازاریابی این نهاد در راستای تقویت شبکه بازاریابی و توسعه تعاملات با بانک‌ها و صندوق‌های ضمانت به منظور کمک به تامین مالی خریداران کالا از طریق بورس کالای ایران به منظور گسترش معاملات نسیه، اشاره کرد.
وی نقش اصلی بورس کالا را ایجاد بازاری منسجم، سازمان‌یافته و قانونمند برای تسهیل معاملات نقدی و آتی کالا عنوان کرد و گفت: طراحی و تنوع‌بخشی به ابزارهای تامین مالی ازجمله وظایف اصلی تامین سرمایه‌ها است. حدادی به بزرگترین چالش پیش روی تامین مالی از طریق بورس کالا و راهکارهایی برای آن اشاره کرد و گفت: تامین مالی از طریق بازار سرمایه در مقایسه با تامین مالی از طریق بازار پول در ایران از پیشینه کمتری برخوردار است.
بر همین اساس باوجود انجام تامین مالی وسیع از طریق بازار سرمایه در سال‌های اخیر، بسیاری از شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران از شناخت کافی در این‌باره برخوردار نیستند. وی در ادامه بیان کرد: آمارها حاکی از آن است که به‌تدریج و با افزایش شناخت و آگاهی ناشران، استفاده از ابزارهای نوین تامین مالی رو به افزایش است؛ از این رو بورس کالا می‌تواند با آگاهی‌بخشی و بالابردن سطح شناخت شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران به توسعه و پیشرفت هرچه بیشتر این بازار کمک کند. همچنین، شرکت‌های سرمایه‌گذاری انتظار دارند که بورس کالا فرآیند اخذ مجوز انتشار اوراق را تسریع کند؛ برقراری ارتباطات موثر بین بورس کالا و تامین سرمایه‌ها در حوزه تبادل اطلاعات و نیز افزایش تعاملات می‌تواند راهکاری مناسب در جهت رشد و توسعه روابط بین این دو نهاد بازار سرمایه باشد.
صمت