بالا بودن سرانه اسکناس در ایران یکی از موضوعات مورد انتقاد کارشناسان و حتی خود مقامات بانکی است. با وجود این، آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که میزان سرانه هر برگ اسکناس در ایران افزایش چشم‌گیری داشته است.
طبق اعلام مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی در حال حاضر در حالی سرانه هر برگ اسکناس در ایران 95 برگ است که این میزان در سال 1356 سرانه 15 برگ بود.
به زعم پیمان قربانی، سرانه اسکناس در کشوری مثل ترکیه زیر 15 برگ و در حوزه یورو این رقم 40 برگ است و این در شرایطی است که بخش عمده‌ای از اسکناس‌های یورو خارج از حوزه جغرافیایی این واحد پولی است.
وی تصریح می‌کند: این اعداد نشان می‌دهد از استاندارد‌ی که در دنیا وجود دارد، بسیار فاصله داریم.
این انتقاد را در سخنان رییس کل بانک مرکزی نیز می‌توان مشاهده کرد. وی با ابراز گلایه از بالا بودن سرانه اسکناس در کشور اظهار کرده است که سرانه اسکناس در ایران 118 برگ است. هرچند رقم اعلام شده توسط وی 23 برگ با رقم اعلام شده مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی فاصله دارد اما موضوع مشترک در سخنان این دو مقام بانکی بالا بودن سرانه اسکناس در ایران است.
336 میلیارد تومان هزینه اسکناس‌های موجود
طبق اعلام مدیر اداره بررسی و سیاست‌های بانک مرکزی هم‌اکنون تعداد اسکناس‌های موجود هفت میلیارد برگ است که بانک مرکزی قصد کاهش دادن آن را دارد. از سوی دیگر طبق اعلام رییس کل بانک مرکزی برای یک برگ چک و اسکناس 48 تا 52 تومان هزینه می‌شود. قرار دادن این دو رقم کنار یکدیگر نشان می‌دهد که برای هفت میلیارد برگ اسکناس موجود در بازار ایران حداقل 336 میلیارد تومان هزینه شده است.
حذف یک میلیارد اسکناس طی یک سال اخیر
شهریور ماه سال گذشته دبیر کل بانک مرکزی اعلام کرده بود که بیش از هشت میلیارد قطعه اسکناس در کشور وجود دارد و سالانه 700 میلیون قطعه خارج می‌شود.
محمود احمدی، هزینه‌های مرتبط با چاپ و اسکناس جدید و امحاء 700 میلیون اسکناس را 100 میلیارد تومان در سال عنوان کرده و گفته بود: با حذف صفرها قطعا این هزینه‌ها کاهش می‌یابد. اما هم‌اکنون مدیر اداره بررسی و سیاست‌های بانک مرکزی در گفت‌وگو با یک نشریه وابسته به ارگان بانک مرکزی این میزان را هفت میلیارد برگ اسکناس اعلام کرده که مقایسه این ارقام حاکی از کاهش یک میلیارد برگی اسکناس طی شهریور ماه سال گذشته تاکنون است. از آنجایی که طبق گفته دبیر کل بانک مرکزی برای امحاء 700 میلیون اسکناس نیاز به 100 میلیارد تومان هزینه است می‌توان برآورد کرد که برای امحاء یک میلیارد اسکناس حدود 142 میلیارد تومان هزینه نیاز بوده است.
برنامه کاهش سه میلیاردی اسکناس
با توجه به آن گلایه‌های مقامات بانکی به نظر می‌رسد بانک مرکزی برنامه کاهش اسکناس را در پیش گرفته و گویا با کاهش یک میلیاردی اسکناس طی 9 ماه اخیر، بانک مرکزی این برنامه خود را وارد فاز اجرایی کرده است.
پیمان قربانی در مورد برنامه بانک مرکزی در این مورد می‌گوید: در گام اول هدف بانک مرکزی این است که هفت میلیارد برگ اسکناس در گردش را به حدود چهار میلیارد برگ کاهش دهد. این اقدام موجب می‌شود یک ظرفیتی در کارخانجات چاپ پول ایجاد شود که این ظرفیت اضافی را می‌توان برای تولید و چاپ اسکناس جدید به کار گرفت. حالا اگر ما این ظرفیت را ایجاد نکنیم و بخواهیم با همان هفت میلیارد برگ اسکناس جلو برویم، باید همه ظرفیت کارخانه تولید کاغذ اسکناس و کارخانه چاپ اسکناس را برای تولید اسکناس قدیم به کار گیریم و امکانی برای چاپ اسکناس جدید وجود نخواهد داشت. به همین دلیل ما باید ابتدا، سرانه اسکناس را پایین بیاوریم تا یک گشایش ظرفیت ایجاد شود و سپس به برنامه‌هایی مثل حذف صفر از پول ملی توجه کنیم.
مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی تصریح می‌کند: برنامه دقیقی در سازمان تولید اسکناس و مسکوک در بانک مرکزی دیده شده و هدف این است که در یک زمان مشخصی سرانه اسکناس‌ها را به حدو چهار میلیارد برگ برسانیم و از ظرفیت خالی ایجاد شده برای چاپ اسکناس‌های جدید استفاده کنیم.
خبرگزاری ایسنا