در دولت یازدهم درمجموع 43 میلیارد و 727 میلیون دلار کالا از چین وارد کشور شده است که این رقم در دولت قبل 26 میلیارد و 274 میلیون دلار بود. همین رشد در واردات کالا از چین که رتبه دوم اقتصاد جهانی را در اختیار دارد، دستمایه نقد عملکرد دولت توسط برخی نامزدهای ریاست جمهوری شد. هرچند 2 برابر شدن واردات از چین طبق آمار گمرک صحت دارد اما علت این رشد را باید در رفع تحریم‌ها و پهلوگیری کشتی‌های بین‌المللی در بنادر ایرانی جست‌وجو کرد.
وضع تحریم‌های شدید علیه کشتیرانی ایران طبق قطعنامه 1929 شورای امنیت سبب شده بود تا در دوران تحریم‌ها نه‌تنها کشتی‌های ایرانی در تردد و پهلوگیری در بنادر بین‌المللی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو باشند، بلکه شرکت‌های بزرگ کشتیرانی نیز ترجیح می‌دادند کالاهایی که به مقصد ایران بارگیری می‌کنند را در بنادر کشورهای همسایه ترخیص کنند.
«محمد سعیدنژاد» مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی دراین‌باره گفته است: در زمان تحریم 90 درصد کالاهایی که توسط شرکت‌های بزرگ به مقصد ایران ارسال می‌شد، به شیوه ترانشیپ ارسال می‌شد؛ یعنی به‌جای پهلوگیری کشتی‌ها در بنادر بزرگی چون شهید رجایی یا بوشهر، به کشورهای جنوبی خلیج‌فارس ازجمله دوبی ارسال و ازآنجا با کشتی‌های کوچک به ایران ارسال می‌شد.
وی افزود: اکنون با گذشت بیش از یکسال از تحریم‌ها بخش زیادی از کالاهای وارداتی به‌طور مستقیم توسط 18 شرکت معتبر کشتیرانی بین‌المللی به ایران ارسال می‌شود و این کشتی‌ها در بنادر ایران پهلوگیری می‌کنند. همین امر سبب شده تا در آمارهای گمرک نیز سهم واردات از مبدأ کشور چین نمود بیشتری داشته باشد درحالی‌که درگذشته امارات نقش پررنگ‌تری داشت.
افزایش صادرات ایران به چین
در کنار واردات از کشور چین، نباید افزایش صادرات غیرنفتی ایران به این کشور را در دولت یازدهم از یاد برد؛ مجموع صادرات غیرنفتی ایران به چین در دولت یازدهم درمجموع به 32 میلیارد و 452 میلیون دلار رسید که این رقم 13 میلیارد و 685 میلیون دلار بیشتر از دوره چهارساله دولت دهم بوده است.
در دولت دهم مجموع صادرات غیرنفتی ایران به چین در دوره چهارساله 18 میلیارد و 767 میلیون دلار بود. سنگ‌آهن، کروم، کنستانتره و گریدهای مختلف سنگ‌آهن، کنستانتره مس، گوگرد، انواع سنگ مرمر و تراورتن عمده محصولات غیرنفتی هستند که از بنادر ایران به مقصد چین بارگیری می‌شوند.
ترکیب واردات ایران از چین
آن‌گونه که آمارهای گمرکی می‌گوید، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای که 90 درصد واردات ایران را تشکیل می‌دهد، حجم عمده‌ای از واردات از مبدأ چین را به خود اختصاص داده است.
ماشین‌آلات و تجهیزات، ماشین‌آلات و دستگاه‌های الکتریکی و الکترونیکی، چدن، آهن و فولاد، قطعات منفصله ماشین‌آلات راه‌سازی، مواد پلاستیکی بیشترین واردات ایران از این کشور را به خود اختصاص می‌دهد. البته واردات کالاهایی چون پوشاک، تلفن همراه، پلی‌استر، مواد شیمیایی، لوازم‌خانگی و تجهیزات مخابراتی سهم پررنگی در سبد وارداتی ایران از چین دارند.
پوشش 75 درصدی واردات با صادرات غیرنفتی
آمارهای گمرک نشان می‌دهد که دولت یازدهم درآمد ناشی از صادرات غیرنفتی پوشش بیشتری بر واردات کالا از مبدأ چین داشته است؛ در دولت دهم 70 درصد از ارز حاصل از صادرات غیرنفتی صرف واردات از چین می‌شد اما این رقم در دولت یازدهم به 75 درصد افزایش‌یافته است یعنی اینکه حجم بیشتری از واردات از چین که اغلب واسطه‌ای و سرمایه‌ای هستند، با ارز حاصل از صادرات غیرنفتی پوشش داده می‌شوند.
بااین‌حال نمی‌توان از رشد صادرات نفت ایران به چین در سال گذشته میلادی نیز صرف‌نظر کرد که حدود 18 درصد افزایش داشت و به رقم بی‌سابقه ۶۲۴ هزار و ۲۶۰ بشکه در روز رسید که این توفیق حاصل از برجام و رفع محدودیت‌های مربوط به صادرات نفت، امور بانکی و کشتیرانی بوده است.
چین، بزرگ‌ترین صادرکننده بازارهای جهانی
نباید فراموش کرد که چین به‌عنوان دومین اقتصاد دنیا، بزرگ‌ترین صادرکننده انواع کالاها و خدمات به بازارهای جهانی است و شریک اول تجاری ایران نیز به‌حساب می‌آید.
بر اساس آمارهای مرکز تجارت بین‌الملل آی.تی.سیITC - یکی از سازمان‌های بین المللی مرتبط با تجارت در ژنو منتشر کرده، این کشور در سال 2015 با صادرات 2.3 ترلیون دلار، در رتبه نخست کشورهای صادرکننده دنیا قرار گرفته است و در صادرات بسیاری از رشته‌های کالایی در مقام نخست قرار دارد.
این کشور حدود یک‌سوم صادرات تجهیزات الکترونیکی، 20 درصد بازار ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی، 36 درصد بازار جهانی پوشاک و رتبه نخست صادرکنندگان محصولات پلاستیکی را در جهان در اختیار دارد. از دیگر سود، سهم 46 درصدی این کشور از بازار صادرات اسباب‌بازی و نیز پیش رو بودن آن در صادرات کالاهای صنعتی، سرمایه‌ای و واسطه‌ای نظیر آلومینیوم، کائوچو، پنبه، شیشه، محصولات نساجی، فلزات پایه، محصولات چوبی، ماهی، ریل و راه‌آهن، کود، محصولات شیمیایی و غیر ارگانیک، مصنوعات فلزی، کفش، آهن و فولاد، سبزی‌ها و محصولات خوراکی، گوشت، کود، مغزی جات، پوست پرنده، نمک و گوگرد، فرش، ابزارهای موسیقی، مواد منفجره و ابریشم برکسی پوشیده نیست که سبب شده در صادرات این محصولات مقام نخست جهان را داشته باشد.
ایرنا