شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران یکی از شرکت‌های اصلی زیرمجموعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) است که در زمینه تولید کک متالورژی، زغال‌سنگ، طلا، فروکروم، نفلین سینیت، فسفات، آهک، پتاس، تیتانیوم و سرب و روی نقش بسزایی را در تولید ملی ایفا می‌کند.یکی از ماموریت‌های ایمپاسکو کمک به افزایش تولید مواد معدنی در کشور به رقم 500 میلیون تن در سال است که چنین عددی معادل یک درصد ذخایر معدنی ایران محسوب می‌شود؛ این در حالی است که در حال حاضر میزان برداشت از معادن حدود 370 میلیون تن در سال است.درخصوص اهداف راهبردی این شرکت در زمینه اکتشاف، استخراج، فرآوری و توسعه طرح‌های معدنی و صنایع معدنی با وجیه‌الله جعفری مدیر‌عامل ایمپاسکو به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
با توجه به بازگشت مجدد شرکت تهیه و تولید به بخش دولتی و حاکمیتی، برنامه‌های راهبردی شما برای امسال و سال‌های آینده چیست؟
شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران پس از آنکه در سال 92 از لیست شرکت‌های قابل واگذاری خارج و با تغییر دولت قرار شد به‌عنوان بازوی عملیاتی ایمیدرو باقی بماند و از سال 93 و براساس استراتژی تدوین شده که در سطح کلان، محور اصلی آن برون‌سپاری و واگذاری بود مکلف شد در سال 94 بر اساس بند ب ماده 35 تحت عنوان قانون رفع موانع تولید معادن را به‌صورت استخراج و فروش به بخش خصوصی واگذار کند از این رو این شرکت توانست رویکرد قابل توجهی را در استفاده از توان بخش خصوصی و در راستای اجرای اصل 44 به جای بگذارد و نقش خود را در توسعه بخش معدن و صنایع معدنی ایفا کند، به‌طوری‌که 4 طرح تجهیز برون‌سپاری شده ایمپاسکو از جمله تجهیز معدن زغال‌سنگ بلوک 1 پروده شرقی طبس، تجهیز معدن زغال‌سنگ بلوک‌های 2 و 3 پروده شرقی طبس، طرح تجهیز ذخایر شورا به قم و طرح تجهیز معادن مس سمنان با برآورد میزان سرمایه 870 میلیارد تومان با مالکیت شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در مرحله اجرا و عقد قرارداد است.
برنامه برون‌سپاری 3 طرح تجهیز از جمله تجهیز معدن زغال‌سنگ حرارتی کوچکعلی شمالی، تجهیز ذخایر شورابه ترود و تجهیز معادن پلی متال کوه دم سمنان با برآورد میزان سرمایه 570 میلیارد تومان با مالکیت شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در مرحله جذب سرمایه‌گذار است.برنامه برون سپاری 6 طرح تجهیز سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران به نمایندگی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران با برآورد میزان سرمایه 690 میلیارد تومانی با مالکیت ایمیدرو در مرحله جذب سرمایه‌گذار قرار دارد.این طرح‌ها شامل تجهیز معدن زغال سنگ بلوک 3 پروده 4 طبس، احداث کارخانه سولفات پتاسیم خور و بیابانک، تجهیز معدن و احداث کارخانه فرآوری باریت مهدی آباد، احداث کارخانه تولید کلرید کلسیم و اکسید منیزیم خور و بیابانک، کارخانه آهک صنعتی و محصولات جانبی در استان لرستان و طرح گردشگری مجتمع پتاس خور و بیابانک است.
10 طرح تجهیز برون‌سپاری شده سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران به نمایندگی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران با برآورد میزان سرمایه لازم 4655 میلیارد تومان با مالکیت ایمیدرو ازسوی سرمایه‌گذار به‌عنوان طرف دوم در مرحله اجرا و انعقاد قرارداد قرار دارد.این طرح‌ها شامل تجهیز معدن زغال‌سنگ بلوک 4 پروده 4 طبس، تجهیز معدن زغال‌سنگ خمرود، احداث کارخانه سود کاستیک خور و بیابانک، تجهیز معدن و احداث کارخانه سرب و روی مهدی‌آباد، تجهیز معدن سنگ‌آهن گل‌گهر 5، تجهیز معدن سنگ‌آهن گل‌گهر 6، احداث کارخانه سنگبری آذربایجان غربی، احداث کارخانه فرآوری سنگ‌آهن میشدوان و آنومالی شمالی، احداث کارخانه آهن اسفنجی بافق و احداث کارخانه فرآوری هماتیت جلال‌آباد است.
در مجموع افزایش تولید محصولات مجتمع‌های تحت پوشش شرکت، توسعه فعالیت‌های اکتشافی، اکتشاف ذخایر جدید، شکسته شدن رکورد عملیات حفاری اکتشافی و واگذاری عملیات استخراج و فروش در راستای اجرای اصل 44 به بخش خصوصی، راه‌اندازی دوباره کارخانه پتاس خور و بیابانک، راه‌اندازی پالایشگاه قطران زرند و تولید شمش آنتیموان از جمله اقدامات ما در این مدت بود.همچنین حل و فصل دعاوی شرکت و اخذ بخش زیادی از معوقات، توسعه و پژوهش و ارتقای فناوری ازجمله دستیابی به کنسانتره 66 درصد عناصر کمیاب خاکی لانتانیم و سریم را می‌توان از جمله دستاوردهای راهبردی ایمپاسکو ازسال 92 برشمرد.
ازجمله وظایف ایمیدرو حسب قانون سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی علاوه بر توسعه معدن و صنایع معدنی در کشور، اجرای طرح‌های معدن و صنایع معدنی و واگذاری به بخش خصوصی است، همچنین اجرای طرح‌ها در مناطق کمتر توسعه یافته و طرح‌های با فناوری بالا یا طرح‌های پرخطر که بخش خصوصی تمایلی به انجام آنها ندارد نیز از جمله وظایف ایمیدرو است. واگذاری مدیریت و راهبری واحدهای فعال به بخش خصوصی و اجرای طرح‌های توسعه از طریق جذب سرمایه بخش خصوصی (واگذاری طرح‌ها به بخش خصوصی)، افزایش بودجه پژوهشی به میزان درآمد در حوزه‌های زغال‌سنگ، کک، آنتیموان، کرومیت و فروکروم و اجرای فعالیت‌ها و طرح‌های پژوهشی، توسعه فعالیت‌های اکتشاف مواد معدنی مختلف در مناطق پرخطر یا مناطقی که بخش خصوصی تمایل به حضور در آنها ندارد، نیز از سوی شرکت تهیه و تولید موادمعدنی دنبال شده است.
همچنین دستیابی به اهداف تولید برنامه‌ریزی شده مجتمع‌ها و طرح‌های تحت مدیریت این شرکت و واگذاری امور بهره‌برداری مجتمع‌ها از طریق عقد پیمان‌های مدیریتی، افزایش میانگین بهره‌وری کارکنان شرکت و اجرا و پیاده‌سازی شاخص‌های بهره‌وری بر اساس مدل جامع بهره وری در واحدها، افزایش ایمنی در جهت کاهش حوادث و ارتقای سطح ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) در مجتمع‌های تحت پوشش، افزایش فعالیت در جهت صادرات محصولات معدنی و پیاده‌سازی مدیریت دانش در شرکت به منظور حفظ اسناد و تجربیات مدیران و کارشناسان نیز از برنامه‌های این شرکت است.پیاده‌سازی سیستم نت در واحدها و اجرای برنامه P.M برای افزایش بهره وری ماشین‌آلات و تجهیزات، آغاز عملیات اجرایی طرح‌های تجهیز معدن زغال‌سنگ کردآباد، پروژه 4، کوچکعلی شمالی، بلوک 1 پروده شرقی، طرح‌های جانبی مجتمع پتاس (هیدروکسید منیزیم، کلرید کلسیم، کلرید منیزیم و...) و ذخایر سنگ‌آهن فلات مرکزی، تهیه طرح پارک‌های صنعتی برای تولید مواد معدنی موجود در شورابه‌های خور، قم و ترود و جذب سرمایه‌گذار برای انجام آنها را نیز می‌توان از دیگر اقدامات و برنامه‌های ایمپاسکو برشمرد.
برنامه‌های شرکت برای توسعه اکتشافات چیست؟
در راستای استراتژی تدوین شده در شرکت، توسعه اکتشاف از جمله وظایف شرکت تهیه و تولید مواد معدنی است، چراکه اکتشاف از جمله عملیاتی است که ریسک پذیر است و از آنجا که بخش خصوصی به اینگونه اقدامات ورود نمی‌کند به‌عنوان بازوی عملیاتی دولت ورود کرده‌ایم که از جمله محدوده‌های اکتشافی در استان سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی را می‌توان اشاره کرد. بر این اساس، طی مدت 5 سال اخیر توسعه فعالیت‌های اکتشافی صورت گرفته از سوی این شرکت که عمده آن نیز در سال 1392 تاکنون محقق شده به ثبت رکوردهای اکتشافی جدید در شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران منجر شده است که از میان آنها نتایج در 3 حوزه کاری اعم از سنگ‌آهن، زغال‌سنگ و پلی متال و شورابه‌ها حائز اهمیت است. به نحوی که به‌عنوان نمونه در شاخص حفاری این میزان از رقم 22 هزار متر در سال 90 به 80 هزار و 500 متر در انتهای سال 94 رسیده که رشد حدود 4 برابری را به دنبال داشته است.
درخصوص اکتشاف ذخایر جدید زغال‌سنگ کک شو و حرارتی در محدوده‌های البرز مرکزی و ایران مرکزی (شهرستان طبس) ذخایری حدود 560 میلیون تن و اکتشاف ذخایر جدید سنگ‌آهن در ایران مرکزی (استان‌های یزد و کرمان) حدود 350 میلیون تن است. در حوزه پلی متال و شورابه‌ها نیز با دریافت پهنه‌های اکتشافی جدید تاکنون 10 میلیون تن ذخیره کانسنگ طلا و حدود 25 هزار تن ذخیره جدید آنتیموان افزوده شد. در مجموع شرکت تهیه و تولید مواد معدنی توانست با حدود نیم درصد هزینه به بالغ بر 4 میلیارد و 800 میلیون دلار ماده معدنی دست یابد.همچنین از برنامه‌های اصلی شرکت در سال آینده بهره‌گیری از توان بخش خصوصی در طرح اکتشافی است که به‌طور قطع با ارائه محدوده‌های هدف جدید در بخش طلا و مس ادامه خواهد یافت و امید است این مشارکت در سرمایه‌گذاری موجب توسعه هرچه بهتر فعالیت‌های اکتشافی شود. از سوی دیگر شرکت تهیه و تولید مواد معدنی با آزاد‌سازی بالغ بر 300 محدوده ثبتی پس از جمع‌بندی و انجام سیستماتیک مراحل 1 و 2 اکتشاف در آن محدوده ها، ضمن کاهش مساحت، بستر مشارکت بخش خصوصی با اهداف غیر‌فلزی در این نواحی را فراهم کرده است.
آیا شاهد رشد قابل توجه میزان ذخایر قطعی خواهیم بود؟
از آنجا که اکتشاف اولویت اصلی و بهره‌برداری اولویت دوم شرکت است، براساس برنامه توسعه اکتشاف برنامه پی‌جویی و شناسایی در پهنه‌ها و همچنین تکمیل اکتشافات قبلی را نیز در دستور کار داریم که اکتشافات عمیق در پلی متال از جمله این برنامه هاست. از این رو کشف ذخایر عمیق را می‌توان از جمله سیاست‌های اکتشافی شرکت برشمرد. چرا که ذخایر کنونی در کشور پاسخگوی ظرفیت‌های ایجاد شده یا در حال ایجاد در کشور نیست و چنانچه ذخایری در کشور وجود دارد، باید بتوان از آنها استفاده کرد.
آمار تولید شرکت در سال 95 چگونه بوده است؟
شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در معادن زیرمجموعه خود در سال 1395 توانسته در مجموع 829 هزار و 833 تن خاک روی، 51 هزار و 841 تن کنسانتره فسفات، 14 هزار و 479 تن کنسانتره آهن و 7 هزار و 127 تن کنسانتره نفلین سینیت، 340 کیلوگرم شمش طلا، یک میلیون و 241 هزار و 880 تن سنگ آهک دانه بندی، 2 هزار و 185 تن کنسانتره سرب، 158 هزار و 269 تن کک متالورژی و 8 هزار و 126 تن فروکروم آلیاژی تولید کند. میزان بهره برداری این شرکت که در سال 92 به میزان 2 میلیون و 693 هزارو 947 تن بود، در سال 93 به حدود 2 میلیون و 800 هزار تن رسید که از رشد برخوردار بود.اما میزان بهره برداری شرکت تهیه و تولید مواد معدنی در سال 94 نسبت به سال 92 بیشتر بوده اما نسبت به سال 93 به علت برداشت یک میلیون تنی از معدن انگوران از کاهش برخوردار شد.همچنین این شرکت در 9 ماهه سال 95 توانست به یک میلیون و 990 و 255 تن بهره برداری از مواد معدنی معادن دست یابد. این شرکت علاوه بر محقق کردن برنامه‌ها در سال 95 توانست در مجتمع انگوران 28 درصد، مجتمع فسفات اسفوردی 12 درصد، مجتمع نفلین سینیت کلیبر 26 درصد، مجتمع سنگ آهک پیربکران 4 درصد، مجتمع فروکروم جغتای 49 درصد، مجتمع سرب نخلک 58 درصد و مجتمع طلای موته 59 درصد رشد را تجربه کند.
شرکت چه برنامه‌ای برای جذب سرمایه‌گذار برای اجرای طرح‌ها دارد؟
همانطور‌که قبلا توضیح داده شد در سال 94 برنامه جذب سرمایه‌گذار برای برخی از طرح‌های در دست تجهیز از جمله بلوک 2 و 3 معدن زغال‌سنگ پروده شرقی و نیز معدن زغال‌سنگ کوچکعلی شمالی در منطقه طبس از طریق فراخوان صورت گرفت.برای 12 طرح در دست تجهیز شرکت تهیه و تولید مواد معدنی فراخوان عمومی برای مشارکت در سرمایه‌گذاری انجام شده یا در حال انجام است که در مجموع نیاز به 4900 میلیارد تومان تامین مالی دارد، همچنین از 1100 میلیارد تومان برآورد اولیه انجام شده برای سرمایه‌گذاری در 5 طرح در دست تجهیز، از محل منابع داخلی شرکت تاکنون 100 میلیارد تومان هزینه شده است.
دنیای اقتصاد