ایجاد بازارهای مدرن کشاورزی آغازگر ایجاد بورس‌های کالایی در جهان بود که همین ویژگی مهم با فرض وجود تجربه‌های جهانی متنوع و همچنین بسترهای موجود در کشور می‌تواند جایگاه محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران را تقویت کند. ورود معاملات گسترده کشاورزی و ایجاد تقابل واقعی عرضه و تقاضا با فرض افزایش خریداران و تقویت حضور فروشندگان خود پتانسیل مهمی برای ایجاد ابزارهای مالی نوین خواهد بود. این رویکرد در نهایت به تامین مالی بخش کشاورزی، کاهش ریسک و مدیریت‌پذیری این بازار منجر خواهد شد که مهم‌ترین منافع آن برای بخش تولید و کشاورزان به‌شمار خواهد رفت.
این شرایط در نهایت به شفافیت معاملاتی و مخصوصا پیش‌بینی‌پذیر بودن این بازار منتهی خواهد شد که زیان‌های مالی احتمالی و همچنین حضور واسطه‌گری مخرب را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر استفاده از ابزارهای مالی همچون معاملات آتی و اختیار معامله پس از تامین مالی این صنعت می‌تواند به فروش محصولات قبل از برداشت نیز منتهی شود که در نهایت ابزارهای مورد‌نیاز معاملاتی را کامل خواهد کرد. اهمیت بازار کشاورزی با فرض جایگاه استراتژیک آن در اقتصاد هر کشور بر کسی پوشیده نیست که به همین دلیل ذات تقویت معاملات محصولات کشاورزی را باید هدفی استراتژیک برای اقتصاد ایران به‌شمار آورد که می‌تواند با کاهش ریسک تولید و پیش‌بینی‌پذیر‌شدن این بازار، به افزایش حجم تولید و حتی تقویت سرمایه‌گذاری و تامین مالی آن منجر شود که تحقق چنین امری منافع بزرگی را برای کشورمان به همراه خواهد داشت.
به‌نظر می‌رسد یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی یعنی بی‌نیاز شدن کشور به واردات محصولات کشاورزی از بستر بورس کالای ایران می‌گذرد. در این رابطه مدیرعامل بورس کالای ایران با اشاره به اینکه طی سال‌های اخیر ورود محصولات کشاورزی به بورس کالا از نظر کمی و کیفی و تنوع، رشد قابل‌توجهی داشته است از دو‌برابر شدن تعداد محصولات کشاورزی معامله شده در بورس کالای ایران نسبت به سال‌های گذشته خبر داد.
حامد سلطانی‌نژاد همچنین ارزش کل محصولات کشاورزی را در کشور حدود ۲۷۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد و با ذکر این نکته به بررسی پتانسیل‌ها و تهدیدها در حوزه کشاورزی پرداخت. وی که با پایگاه خبری بورس کالا گفت‌وگو کرده، معتقد است: در سال‌های اخیر تلاطم‌های موجود در حوزه تجارت کشاورزی باعث شد تا قدرت پیش‌بینی کافی برای کشاورزان وجود نداشته باشد و کشاورز با توجه به رویدادهای بازار محصولات کشاورزی سرخورده شود؛ در این زمینه امیدواریم با ادامه عزم جدی که در مسوولان حوزه کشاوزی در استفاده از ظرفیت‌های بورس کالا وجود دارد، حوزه تجارت محصولات کشاورزی را به سمت بهینه شدن پیش ببریم. سلطانی‌نژاد تصریح کرد: یکی از الزامات مهم برای بهینه‌سازی تجارت کشاورزی استفاده از ابزارهای بورس کالا است؛ به‌طوری که باید شرایطی فراهم شود تا تولید‌کنندگان محصولات کشاورزی بتوانند آینده این بازار را پیش‌بینی کنند؛ همچنین باید شرایطی مهیا شود تا کشاورز بتواند محصول خود را قبل از برداشت به فروش برساند و از بازاری برای تامین مالی مطمئن برخوردار باشد که همه این موارد از کارکردهای ابزارهای بورس کالای ایران است.
وی به ضرورت تخصیص تسهیلات به بخش تجارت اشاره کرد و ادامه داد: در سال‌های گذشته در حوزه کشاورزی عموما تسهیلات به بخش تولید اختصاص پیدا می‌کرد و اکنون وقت آن است که تسهیلات به سمت تجارت محصولات کشاورزی سوق پیدا کند، زیرا اگر تجارت دچار مشکل شود حوزه تولید را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وی تصریح کرد: نکته دیگری که در حوزه تجارت می‌تواند رخ دهد، توجه به کیفیت محصول است که متاسفانه در برخی محصولات این موضوع صدق نداشت، اما با اجرای سیاست قیمت تضمینی در بورس کالا شاهد تحقق این امر هستیم.
مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران با بیان اینکه رویکرد بورس در حوزه محصولات کشاورزی رویکرد توسعه‌ای است، عنوان کرد: در حال حاضر محصولات جدیدی در حال ورود به بورس کالا هستند به‌طوری که در سال گذشته مقدمات ورود پسته به بورس کالا فراهم شد و امسال در فصل برداشت پسته شاهد شکل‌گیری بازار و معامله این محصول در بورس کالای ایران خواهیم بود. وی افزود: محصول پسته در قالب‌هایی همچون گواهی سپرده کالایی می‌تواند در بورس کالا مورد معامله قرار بگیرد به‌طوری که انبارهایی در نقاط مختلف کشور مورد پذیرش قرار می‌گیرند و نوع مشخصی از محصول با استانداردهای مشخص در آن انبار قرار گرفته و کشاورز قبض انبار را دریافت می‌کند و محصول خود را به فروش می‌رساند.
سلطانی‌نژاد تصریح کرد: قالب دیگر این است که افرادی تحت عنوان مباشر، وکیل یا بازارگردان که شناخته شده هستند امر تجهیز و جمع آوری محصول از کشاورز و عرضه در بورس را پیگیری می‌کنند که در این راستا بانک کشاورزی تسهیلات لازم را به تجارت محصولات کشاورزی و پسته اختصاص می‌دهد، زیرا این افراد برای تجارت پسته نیاز به منابع مالی خواهند داشت که بخشی از این منابع سوی بانک کشاورزی و بخشی از منابع ارزی از صندوق توسعه ملی اختصاص پیدا می‌کند. وی اضافه کرد: منابعی که از سوی صندوق توسعه ملی برای صادرات پسته در نظر گرفته شده است، در قالب تنزیل اسناد اعتباری به حوزه پسته اختصاص پیدا می‌کند، زیرا قطعا تجارت پسته بدون تامین منابع مالی کار سختی خواهد بود بنابراین باید منابع مالی با تجارت گره بخورد تا کمبود نقدینگی ایجاد نشود.
وی از عرضه خرما در سال جاری خبر داد و گفت: درخصوص محصولاتی همچون پسته و خرما بحث استاندارد محصول از اهمیت زیادی برخوردار است علاوه بر اینکه هدف اصلی از عرضه محصولاتی مانند پسته و خرما در بورس کالا ایجاد مکانیزمی برای کشف قیمت است یعنی برای محصولاتی که بازار‌پذیر هستند و از آنها استقبال می‌شود، کشف قیمت صورت بگیرد. در این بین محصولاتی که از استانداردهای لازم برخوردار نیستند، می‌توانند با تخفیف مورد معامله قرار بگیرند. وی عنوان کرد: هدف از عرضه محصولات در بورس کالا این است که کشاورز و تولید‌کننده بدانند محصول خود را با چه قیمتی در بورس به فروش می‌رسانند ضمن اینکه بعضا در فصل برداشت با حضور واسطه‌های مخرب شاهد نوسانات قیمت در بازار محصولات هستیم، بنابراین کشاورز باید توان پیش‌بینی داشته و بداند برای سال آینده محصول خود را با چه قیمتی به فروش می‌رساند که این امر تنها از طریق بورس کالا محقق می‌شود. مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه به اجرای ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: در راستای اجرای این ماده، ذرت و جو کل کشور در قالب سیاست قیمت تضمینی در بورس کالای ایران عرضه شده و در حال حاضر نیز گندم به‌صورت آزمایشی در قالب این سیاست در بورس کالا عرضه می‌شود.
وی افزود: با همکاری بازرگانی دولتی برنامه‌ریزی‌هایی در حال انجام است تا در سال ۹۷ گندم کل کشور در قالب سیاست قیمت تضمینی و سایر قالب‌ها در بورس کالای ایران عرضه شود که در این راستا اقداماتی از سوی شرکت بازرگانی دولتی انجام شده و جلساتی با حضور فعالان بخش خصوصی و دولتی به‌صورت مستمر در حال برگزاری است تا گندم نیز بتواند در قالب ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری مورد معامله قرار بگیرد. وی ادامه داد: عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالا و نیز استفاده از ابزارهای بلندمدت مانند معاملات سلف، فیوچرز و پیمان آتی قدرت آینده‌نگری کشاورزان را افزایش داده و امنیت خاطر را در حوزه تجارت محصولات کشاورزی فراهم می‌کند.
دنیای اقتصاد