ریسک پذیری به‌عنوان نخستین اصل سرمایه‌گذاری در هر بازاری مطرح است و تعیین میزان آن، خواسته همه سرمایه‌گذاران است. در دنیا شرکت‌ها قبل از انتشار اوراق بدهی، باید ارزیابی ریسک شوند. این ارزیابی از سوی نهادهایی به نام موسسات رتبه بندی انجام می‌شوند. حال در شرایط کنونی که صحبت‌های فراوانی پیرامون گسترش بازار بدهی و انتشار انواع اوراق از کانال بازار سرمایه، به گوش می‌رسد، نیاز به حضور موسسات رتبه‌بندی بیش از گذشته احساس می‌َشود. از سوی دیگر برای اینکه اوراق بدهی را به شکل درست خود در کشور داشته باشیم، حتما فرآیند کشف قیمت یا آن باید با عرضه و تقاضا از طریق بازار سرمایه اتفاق بیفتد. در این راستا راه‌اندازی موسسات رتبه بندی اعتباری از مهم‌ترین پیش‌نیازها برای بازار بدهی و تقویت آن در کشور خواهد بود. به عبارت دقیق تر با استفاده از بنگاه‌های رتبه بندی، می‌توانیم ریسک سرمایه‌گذاری سهام و نرخ بهره اوراق قابل انتشار در بازار بدهی را مشخص کنیم. به این ترتیب بستری مناسب برای توسعه هر چه بیشتر بازار سرمایه، فراهم خواهد شد.
بنا به عقیده فعالان بازار سرمایه، هر چند فعالیت موسسات رتبه بندی برای ناشر هزینه‌هایی در بر خواهد داشت اما برای سرمایه گذاران، امنیت به همراه خواهد آورد. زمانی که شما سرمایه‌گذاری می‌کنید، میزان خطر‌پذیری آن را یک موسسه مستقل و بیطرف قبلا سنجیده است و این امر، میزان اطمینان به سرمایه‌گذاری را افزایش داده و ریسک را کاهش خواهد داد. حال پس از گذشت چند سال از وعده‌های داده شده درخصوص راه‌اندازی این موسسات شاهد ورود و اجرایی شدن این موضوع در بازار سرمایه هستیم. قاسم محسنی، عضو شورای عالی بورس در گفت‌وگو با «سنا» ایجاد موسسات رتبه بندی در بازار سرمایه را یکی از مهم‌ترین موارد برای توسعه بازار دانست و با تاکید بر اینکه در اصلاح قانون بازار سرمایه باید موسسات رتبه بندی هم مورد توجه قرار بگیرند، گفت: در بازنگری قانون بازار سرمایه باید برای موسسات رتبه‌بندی هم مواردی در نظر گرفته شود که این نهادها دسترسی به اطلاعات مطمئن‌تری داشته باشند.
محسنی در ادامه اظهار کرد: با فعالیت موسسات رتبه‌بندی مشکلاتی که در حال حاضر بانک‌ها با آنها مواجهند، کمتر می‌شود. به‌عنوان مثال مشکلاتی مثل عدم بازپرداخت تسهیلات به سیستم بانکی و معوقات با ایجاد موسسات رتبه‌بندی حل خواهد شد. وی در ادامه توضیح داد: زمانی که شرکت‌ها دارای رتبه اعتباری باشند، بانک‌ها می‌توانند بر مبنای این رتبه تسهیلات را در اختیار آنها قرار دهند. به این ترتیب شرکت‌های شفاف‌تر با رتبه‌های بالا می‌توانند از شرایط راحت‌تری برای کسب اعتبار برخوردار شوند. وی با اشاره به اینکه شرکت‌های کوچک و متوسط پایگاه اطلاعاتی جامعی ندارند تا برای رتبه بندی این شرکت‌ها از آنها استفاده شود، افزود: این در حالی است که رتبه بندی این شرکت‌ها بسیار مهم است و با تعیین رتبه شرکت‌های کوچک و متوسط می‌توانند دسترسی بهتری به تسهیلات بانکی داشته باشند.
نقش موسسات رتبه‌بندی در بازارهای پولی و مالی
به گفته محسنی، بخش قابل توجهی از اشتغال کشور ما در بنگاه‌های کوچک و متوسط است، زمانی که این شرکت‌ها دسترسی راحت‌تری به منابع مالی داشته باشند می‌توانند فعالیت خود را توسعه دهند که باعث رونق اقتصادی و افزایش اشتغال می‌شود. وی با اشاره به اینکه موسسات رتبه بندی می‌توانند نقش مهمی در بازارهای بورس، بانک و بیمه داشته باشند، گفت: این موسسات باید از طرف بیمه مرکزی و بانک مرکزی نیز مورد حمایت قرار بگیرند، به این ترتیب این نهادهای ناظر بانک‌ها و بیمه‌ها را ملزم می‌کنند تا رتبه بندی شوند و رتبه آنها به عموم اعلام شود. این روند باعث نظم بیشتر در بانک‌ها و بیمه‌ها نیز می‌شود.
عضو شورای عالی بورس در ادامه به تشریح مزیت‌های رتبه‌بندی اشاره کرد و افزود: زمانی که شرکت‌ها دارای رتبه اعتباری باشند می‌توان بانک‌ها را ملزم کرد بر اساس رتبه مشتری به آنها اعتبار دهند و حتی نرخ سود تسهیلات را متناسب با رتبه تعیین کنند. به این ترتیب اگر شرکتی رتبه اعتباری بالاتری داشته باشد دسترسی بهتری به اعتبارات خواهد داشت و حتی نرخ سود تسهیلات نیز برای آنها کمتر می‌شود و این روند درباره شرکت‌هایی با رتبه پایین‌تر برعکس است. به این ترتیب که آنها از تسهیلات کمتر و احتمالا با سود بالاتر برخوردار خواهند شد.
محسنی با تاکید بر اینکه این موضوع را بانک مرکزی باید پیگیری کند تا تبدیل به قانون شود، گفت: با اجرای چنین نظامی، مشکلاتی که در حال حاضر بانک‌ها با آنها مواجه هستند، کاهش خواهد یافت. به‌عنوان مثال مشکلاتی مثل عدم بازپرداخت تسهیلات به سیستم بانکی و معوقات با ایجاد موسسات رتبه بندی حل می‌شود. وی با اشاره به اینکه در حال حاضر سازمان بورس به دو موسسه رتبه بندی مجوز داده است، گفت: امید است این دو موسسه در نیمه دوم سال فعالیت خود را آغاز کنند.
محسنی در ادامه با اشاره به اینکه در بازار سرمایه نیز شرکت‌های بورسی و فرابورسی با دریافت رتبه اعتباری و اعلام عمومی آن شفافیت بیشتری خواهند داشت، گفت: در حال حاضر بازار سرمایه اطلاعاتی درباره بازدهی شرکت‌ها منتشر می‌کند اما درباره ریسک این شرکت‌ها هیچ اطلاعاتی وجود ندارد به همین دلیل اطلاعات ما نسبت به میزان بازدهی شرکت‌ها ناقص است. وی با تاکید بر اینکه ریسک و بازدهی در کنار هم باید در اختیار سرمایه‌گذار قرار بگیرند، افزود: با رتبه بندی شرکت ها، شفافیت بازار سرمایه افزایش خواهد یافت. محسنی معتقد است اوراق بهادار که برای عموم منتشر می‌شوند نیز باید رتبه بندی شوند. بنابراین شرکت‌هایی که اوراق مشارکت یا اوراق اجاره منتشر می‌کنند با حتی اوراق خزانه دولتی نیز باید رتبه اعتباری دریافت کنند.
دنیای اقتصاد