به گفته منابع آگاه، زمانی که محمود حجتی برای اولین‌بار در دولت اصلاحات به‌عنوان وزیر جهاد کشاورزی انتخاب شد، برای ساماندهی بازار آشفته نهاده‌های دامی، تن به توافقی داد که با وجود گذشت دو دهه از این توافق، هنوز هم تبعات آن دامن تولید گوشت سفید کشور را گرفته است. حجتی در نشستی با یکی از تجار با این شرط او که در ١٠ سال از این تاجر حمایت همه‌جانبه خواهد کرد تا بازار نهاده‌های طیور متعادل شود، موافقت کرد و به‌این‌ترتیب این بازار را به او واگذار کرد. حال مونوپل شکل‌گرفته در صنعت طیور، هر روز که بخواهد می‌تواند قیمت دان مرغ را بالا و پایین کند. هرچند تشکیل مونوپل در هر کشوری اتفاق ناخوشایندی است؛ اما تولیدکنندگان ایرانی به سیاست‌های مدلل بیش از شرکت‌های خصولتی و شرکت پشتیبانی امور دام وابسته به وزارت جهاد کشاورزی دل خوش کرده‌اند؛ زیرا ناصر نبی‌پور، رئیس هیئت‌مدیره مرغداران مرغ تخم‌گذار استان تهران، می‌گوید: اگرچه مدلل قیمت دان را گران کرده و همه به تبعیت از او بهای نهاده‌ها را افزایش داده‌اند؛ اما شرکت‌های خصولتی حاضر در بازار و حتی شرکت پشتیبانی امور دام که وظیفه تنظیم بازار را بر عهده دارد، بهای نهاده‌ها را بیش از بزرگ‌ترین واردکننده دان افزایش داده‌اند.شاید اگر ٢٠ سال قبل محمود حجتی تن به خواسته بزرگ‌ترین واردکننده دان به کشور نمی‌داد، امروز مدلل بازار نهاده‌های دامی را تصرف نمی‌کرد تا حبیب‌الله اسدنژاد، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی مرغداران گیلان، دست به قلم شود و از قربانی، رئیس مجمع نمایندگان استان گیلان، بخواهد به افزایش قیمت نهاده‌های طیور ورود پیدا کند. این روزها بازار دان مرغ به دلیل تصمیمات بازیگران اصلی بازار به‌هم ریخته و قیمت‌ها تابع تصمیمات آنها شده است.البته این انحصار موافقان و مخالفان زیادی دارد و فعالان صنعت طیور، گاهی از شر شرکت‌های خصولتی و شرکت‌های وابسته به وزارت جهاد کشاورزی به دلیل برهم‌زدن تعادل بازار، به او پناه می‌برند.
به گفته منابع مطلع، دو شرکت بین‌المللی اصلی، تأمین‌کننده نهاده‌های دامی مدلل را به‌عنوان شعبه خود در ایران می‌شناسند و این مسئله، قدرت او را برای دردست‌گرفتن بازار نهاده‌های دامی بیشتر می‌کند. البته به نظر می‌رسد بخش زیادی از این اعتبار به لطف نظر مساعد و حمایت همه‌جانبه وزیر در دور اول وزارت او کسب شده باشد. محمود حجتی که در دولت اصلاحات دنبال ایجاد تعادل در بازار طیور بود، تن به مسکنی داد که کسی هنوز هم نمی‌داند این مسکن اثر خوبی بر کشور داشته یا نه. مخالفان انحصار در بازار، با حضور مدلل در صنعت طیور مخالف هستند و گروهی هم به دلیل تبعات منفی فعالیت خصولتی‌ها و نسخه‌های ناکارآمد وزارت جهاد کشاورزی، به مدلل پناه می‌برند و از فعالیت‌های او حمایت می‌کنند. ناصر نبی‌پور، رئیس هیئت‌مدیره مرغداران مرغ تخم‌گذار استان تهران، یکی از افرادی است که فعالیت‌های مدلل را به‌طور ضمنی تأیید می‌کند.او می‌گوید: قیمت‌های نهاده‌های طیور از حدود دو ماه پیش، حدود ٣٠ تا ٣٥ درصد افزایش یافته است. قیمت نهاده‌ها بدون هیچ دلیلی بالا رفته است. اگر حتی بهای بازار جهانی تغییر کند، به دلیل اینکه اجناس شش تا هفت ماه قبل ثبت سفارش شده‌اند، نباید به‌سرعت از تغییر قیمت‌ها اثر بپذیرند.نبی‌پور اضافه می‌کند: درحال‌حاضر واردات ٣٠ درصد نهاده‌های طیور دست برخی شرکت‌های خصولتی و پشتیبانی امور دام و ٧٠ درصد آن، دست آقای مدلل است. دولتی‌ها و خصولتی‌ها از مدلل بدتر عمل می‌کنند و بازار نهاده‌های طیور را دچار مشکل کرده‌اند.او بیان می‌کند: اگر بازار به طور کامل دست مدلل بود، شاید وضعیت بهتری داشت. صنعت طیور مدیون مدلل است، اگر کارها دست دولتی‌ها می‌افتاد، چیزی در کشور پیدا نمی‌شد. ممکن است خیلی‌ها از این جمله بدشان بیاید. مدلل در تحریم‌ها و جنگ توانست نهاده وارد کشور کند. اگر او نبود که چیزی وارد ایران نمی‌شد.البته رئیس هیئت‌مدیره مرغداران مرغ تخم‌گذار استان تهران دلیل افزایش قیمت نهاده‌های دامی را نیز متأثر از تصمیم مدلل برای افزایش قیمت عرضه دان اعلام می‌کند.او می‌گوید: همه به تبعیت از مدلل، قیمت‌ها را افزایش داده‌اند. شاید هم واقعا برایشان صرف نمی‌کند که دست به افزایش قیمت‌ها می‌زنند؛ اما چطور محاسباتی انجام می‌شود که ارز مبادله‌ای گشایش‌شده در سال گذشته، امسال با ارز آزاد حساب می‌شود؟
شرکت پشتیبانی امور دام گران‌فروش‌تر از مدلل
نبی‌پور ادامه می‌دهد: خصولتی‌ها نهاده‌های دامی را گران‌تر از مدلل عرضه می‌کنند. شرکت پشتیبانی امور دام که مسئول تنظیم بازار است، ذرت ایرانی را ٩٥٠ تومان کرده است. این در حالی است که شرکت پشتیبانی، برای کمک به تنظیم بازار ایجاد شده است. اگر این شرکت رقیب شرکت جاهد یا آقایان مدلل و نوید (واردکنندگان نهاده‌های طیور) باشد که نمی‌شود کارکردن!به گفته او، ٨ تا ٩ واردکننده نهاده‌های طیور داریم و همه آنها با هم هماهنگ هستند. هروقت دلشان خواست قیمت‌ها را بالا و پایین می‌کنند و کسی هم جواب‌گو نیست. اگر مرغدار محصولات خود را گران بفروشد، تعزیرات بلافاصله وارد عمل می‌شود؛ ولی این آقایان ارز دولتی هم می‌گیرند و کسی نمی‌تواند حرفی به آنها بزند.
سازمان حمایت مسئول کنترل بازار
۳۰ درصد بازار نهاده‌های طیور در اختیار وزارت جهاد کشاورزی است. شرکت جاهد از شرکت‌های وابسته به این وزارتخانه نهاده‌های دام و طیور وارد می‌کند و شرکت پشتیبانی امور دام هم باید با ذخایر خود بازار را متعادل کند؛ اما گویا نبض قیمت‌ها در دستان تاجران است. اگرچه وزارتخانه متولی تولید ابزار قوی مانند صدور مجوز واردات نهاده‌های طیور را در اختیار دارد و صرفا با توقف صدور این مجوزها، ارز مبادله‌ای به حساب بزرگ‌ترین واردکننده نهاده‌های طیور واریز نمی‌شود؛ اما گویا مسئولان این وزارتخانه قصد ندارند از این ابزار استفاده کنند. مهدی کاظم‌نژاد، قائم‌مقام معاونت توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی، در گفت‌وگو با «شرق» درباره اعتراض مرغداران به افزایش قیمت نهاده‌های طیور، سازمان حمایت را مسئول بررسی گران‌فروشی دان معرفی می‌کند.او می‌گوید: سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده باید بررسی کند که قیمت تمام‌شده واردات با فروش چقدر فاصله دارد و آیا گران‌فروشی در کار هست یا خیر.کاظم‌نژاد همچنین درباره انتقادات مطرح‌شده به عملکرد شرکت پشتیبانی امور دام تأکید می‌کند: این شرکت ذخایر راهبردی را توزیع می‌کند و نمی‌تواند این ذخایر را گران‌تر بفروشد.قائم‌مقام معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی درباره ابزار کنترل واردکننده‌ها در زمان گران‌فروشی می‌گوید: سازمان‌های حمایتی مسئول نظارت بر قیمت‌ها هستند و سازمان‌هایی که زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی کار می‌کنند، نمی‌توانند قیمت‌ها را افزایش دهند.شرکت پشتیبانی امور دام باید بتواند با اقدامات خود بازار را متعادل کند؛ اما هدایت اصغری، کارشناس طیور، دراین‌باره به «شرق» می‌گوید: اگر شرکت پشتیبانی درست عمل می‌کرد، باید اثر آن را در بازار می‌دیدیم. وقتی نتیجه این اقدامات در بازار دیده نمی‌شود؛ یعنی حضور شرکت پشتیبانی در تعدیل قیمت‌ها خیلی مفید نبوده است و درباره عملکرد این شرکت مشکلی وجود دارد.
شرق