دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا که پس از تصدی این پست بارها به اشکال مختلف در مسیر اجرای توافق هسته‌ای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) سنگ اندازی کرده بود، سرانجام 18 اردیبهشت خروج کشورش از این توافق بین المللی را اعلام کرد تا تحریم‌های یکجانبه این کشور که در 2 سال و نیم گذشته تعلیق شده بود، بار دیگر در دو بازه زمانی 90 و 180 روزه اجرا شود. تصمیم آمریکا در خروج از برجام با مخالفت دیگر کشورهای حاضر در توافقنامه مواجه شد؛ فرانسه، انگلیس و آلمان به همراه چین و روسیه ضمن اعلان پایبندی به تعهدات خود در برجام، تلاش‌هایی را برای خنثی کردن و محافظت از شرکت‌های خود در قبال تحریم‌های آمریکا کلید زدند.
سران اتحادیه اروپا چهارشنبه شب (26 اردیبهشت) در صوفیه بلغارستان اعلام کردند که به حمایت از فعالیت شرکت‌های تجاری خود با ایران ادامه می دهند و کمیسیون اروپا روز جمعه در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد که روند تجدید «قانون انسداد» را آغاز کرده است تا شرکت‌های اروپایی فعال در ایران را از تحریم‌های آمریکا محافظت کند. بر پایه این بیانیه، قرار است این تمهیدها تا پانزدهم مردادماه امسال و پیش از آغاز دور نخست اعمال دوباره تحریم‌های آمریکا اجرا شود.
در این پیوند «احمد حاتمی یزد» صاحب نظر پولی و بانکی اظهار داشت: قانون انسداد یک بار در سال 1996 در پی قراردادی که شرکت نفتی توتال فرانسه برای توسعه فاز یک پارس جنوبی با ایران بسته بود، اجرایی شد. وی توضیح داد: در آن دوران، توتال قراردادی به ارزش 2 میلیارد دلار با ایران منعقد کرده بود در حالی که طبق قوانین آمریکا نباید بیش از 40 میلیون دلار در ایران سرمایه گذاری می‌کرد و در غیر این صورت مشمول تحریم می‌شد. حاتمی یزد افزود: در آن دوران «ژاک شیراک» نخست وزیر فرانسه بنا بر قانون انسداد با «بیل کلینتون» رییس جمهوری وقت آمریکا توافق کرد که قرارداد توتال در ایران اجرا شود و تحریمی هم اعمال نشود.
این صاحب نظر پولی و بانکی گفت: اگر اروپایی ها اراده سیاسی در این موضوع داشته باشند می‌توانند این قانون را اجرا کنند. حاتمی یزد اظهار داشت: سران کشورهای آلمان، بریتانیا و فرانسه در اظهارات اخیر خود اعلام کردند که از شرکت‌های کوچک و متوسط در برابر تحریم‌ها حمایت می‌کنند و اگر در مبادله با ایران ضرر و زیانی متوجه آنها شود، جبران خواهند کرد که این خبر خوبی است. وی افزود: این کشورها در ادامه از شرکت‌های بزرگ خواستند با توجه به قدرت اقتصادی که دارند، با ترامپ مذاکره کنند و موافقت آن را به دست آورند بنابراین وضعیت شرکت‌های بزرگی همچون توتال و بانک‌های بین المللی روشن نیست و این قانون شامل حال آنها نمی‌شود. این صاحب نظر پولی و بانکی پیش بینی کرد: ممکن است اتحادیه اروپا با این کار بخواهد نظر مثبت ایران را جلب کند تا در آینده بر سر موضوعاتی چون توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای کشورمان مذاکره شود. حاتمی یزد ابراز امیدواری کرد، روند مذاکره با کشورهای اروپایی عملیاتی و قانون انسداد نیز برای ایران به خوبی اجرا شود.
باید از سال‌ها پیش مبنای مبادله ارزی به یورو تغییر می‌کرد
این صاحب نظر پولی و بانکی همچنین در ادامه درباره اقدام ایران برای تغییر ارز گزارشگری به یورو و نیز تمایل اروپا به مبادلات تجاری بر پایه یورو با ایران اظهار داشت: با توجه به قطع روابط سیاسی ایران و آمریکا در چهار دهه گذشته و نیز تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه کشورمان، باید از سال‌ها پیش مبنای مبادلات تجاری ایران از دلار به یورو تغییر می‌کرد و ذخایر ارزی نیز به یورو نگهداری می‌شد. حاتمی یزد افزود: البته شرکت ملی نفت تا حدودی این تغییر را در زمان تحریم‌ها آغاز کرد و در قراردادهای فروش و هنگام صدور فاکتور نفت قید می‌کرد که خریدار می بایست معادل یورویی مبلغ مورد معامله را به حساب ایران واریز کند. این کارشناس اقتصادی بیان کرد: باید گزارش‌های مالی ایران از این پس بر مبنای یورو باشد و همچنین ذخایر ارزی کشور نیز بر این اساس نگهداری شود زیرا می‌تواند دردسرهای آمریکا برای منابع ایران را کاهش دهد. وی با بیان اینکه هنوز مردم به تغییر ارز از دلار به یورو عادت نکردند، گفت: اکنون یورو یک واحد پولی پذیرفته شده در سراسر جهان است و باید مردم نیز به این رویه عادت کنند چرا که در گذشته‌های دور نیز ارز رسمی ایران پوند انگلیس بود که بعد از تضعیف آن، دلار انتخاب شد. حاتمی یزد تاکید کرد: تغییر ارز رسمی از دلار به یورو امکان پذیر است زیرا این رویه در پنج کشور عمده اقتصاد دنیا همچون برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی که در اتحادیه بریکس (BRICS) عضو هستند نیز مطرح و در حال پیگیری است. وی اظهار داشت: تغییر ارز از دلار به یورو سخت است اما اقدامی ضروری به شمار می‌رود.
همراهی کشورهای بزرگ اروپایی موفقیتی برای ایران است
«علی اکبر نیکو اقبال» عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران نیز درباره اجرای قانون انسداد در اروپا اظهار داشت: اتحادیه اروپا با هماهنگی چین و روسیه در تلاش است که تحریم‌های آمریکا را سست‌تر کرده و ممنوعیت مبادله با ایران را تا حدودی برطرف کنند. وی اظهار داشت: این شروع خوبی برای ایران است که توانسته همراهی کشورهای بزرگ اروپایی را به دست آورد و می‌توان گفت موفقیت نسبی برای کشور است. نیکو اقبال تاکید کرد: البته نباید فراموش کنیم که این کشورها روابط اقتصادی خوبی با آمریکا دارند که نمی‌خواهند به دلیل حمایت از ایران، امتیاز مبادلات تجاری با آمریکا را از دست بدهند بنابراین ما باید تلاش کنیم این توفیق نسبی را با موفقیت‌های دیگر همراه کنیم.
استفاده از یورو به نفع ایران است
عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران همچنین درباره تغییر مبادلات تجاری کشور از دلار به یورو نیز گفت: با توجه به تحریم‌های مورد نظر ترامپ علیه ایران، از این پس معاملات ارزی بر اساس دلار غیرممکن می‌شود و بنابراین این تغییر به نفع کشور است. این کارشناس اقتصادی گفت: تغییر مبادلات از دلار به یورو حتی از معاملات پایاپای نیز بهتر است زیرا امکان دارد بسیاری از محصولات کشورهای دیگر را استفاده نکنیم در حالی که می‌توانیم به کمک تغییر ارز، درآمدهای ارزی نیز داشته باشیم. نیکو اقبال در عین حال افزود: نباید فراموش کرد که شرکت‌های بزرگی همچون توتال و زیمنس به دلیل جریمه‌های سنگین آمریکا از معامله با ایران هراس دارند و بنابراین درصدد هستند فعالیت‌های اقتصادی خود با ایران را به صفر برسانند. وی معتقد است اگر ایران بتواند دریچه های گفت و گو را با کشورها بگشاید و به توافق‌های بیشتری دست یابد، اثر تحریم‌های یکجانبه آمریکا بر کشورمان به مراتب بسیار کمتر از سال های 90 و 91 خواهد بود.
ایرنا