با توجه به این موارد باید گفت که چهره جدید و شاید خطرناکی پیش روی بازار محصولات پتروشیمی ایجاد شده، اگرچه در دل تهدیدات موجود فرصت‌های جدیدی هم وجود دارد. البته عدم تعادل در بازار، رشد روزشمار قیمت‌ها، رقابت‌های ممتد در بورس کالا و تجربه مداوم صف خرید و ثبت سقف قیمت‌ها در کنار بیم و امید از نوسان قیمت ارز و همچنین انتظار برای افزایش حجم صادرات محصولات و کاهش واردات مواردی است که در آینده بازار تاثیرگذار خواهد بود. در هفته جاری قیمت‌ها در بازار آزاد پلیمرها وارد یک فاز افزایشی جدید شده که نشان می‌دهد یک فاز کاهش نرخ در هفته گذشته جریان غالب در بازار نبوده و مسیر رشد قیمت‌ها باز هم ادامه یافته است. این مطلب را می‌توان به دو شیوه مختلف مورد ارزیابی قرار داد یعنی در فاز اول روند افزایشی نرخ در هفته‌های اخیر یک روند ممتد بوده و در اواخر هفته گذشته تنها یک فاز وقفه در این روند افزایشی خودنمایی کرده است.
از سوی دیگرمی‌توان این گونه عنوان کرد که روند رشد قیمتی پس از چند هفته در بازار آزاد پلیمرها (برای پایان هفته قبل) متوقف شده و این بار یک جریان جدید رشد قیمتی خودنمایی کرده است که با اهرم رشد قیمت دلار عقب‌نشینی محدود حجم معاملات در بورس کالا برای هفته گذشته محقق شده است. شاید در نگاه اول این دو مسیر تفاوت چندانی با هم نداشته ولی از این پس تفاوت این دو جریان مشخص خواهد شد. به‌صورت دقیق‌تر اگر روند افزایش نرخ به‌صورت یک جریان ممتد در نظر گرفته شود باید گفت که تاریخ مصرف و توانمندی محدودی داشته و داده‌های مؤثر بر بازار تنها به سوخت‌رسانی به موتور رشد قیمتی منجر شده و توانمندی کمی داشته و دارد.
ولی اگر جریان افزایشی جدید را در چارچوب سناریوی دوم یعنی پایان روند اول و آغاز روند دوم رشد قیمتی به شمار آوریم به معنی آن است که داده‌های مؤثر بر این بازار تغییر کرده و جنس رشد نرخ نیز متفاوت بوده است. این بدان معناست که این روند جدید می‌تواند سقف قیمت‌های جدیدی را بشکند و رکوردهای تازه و بی‌سابقه‌ای را تجربه کند که به معنی ادامه رشد قیمت‌ها آن هم با شتابی مضاعف خواهد بود. این وضعیت را باید نگران‌کننده ارزیابی کرد مخصوصا در وضعیتی که شواهد از تحقق موج دوم رشد قیمتی در چارچوب سناریوی دوم حکایت دارد.
این مطلب در نوسان قیمت‌ها در روز گذشته نیز قابل رهگیری است و می‌تواند به تداوم این جریان منجر شود. از سوی دیگر در بازارهای مشابه همچون فولاد همچنین وضعیتی خودنمایی کرده یعنی در هفته جاری بازار فولاد هم با موج دوم رشد قیمت‌ها روبهرو شده است. این وضعیت کلی البته موتور محرک قدرتمندی همچون قیمت دلار را در دست دارد و تا زمانی که یکه‌تازی دلار متوقف نشود، این جریان جدید رشد نرخ هم متوقف نخواهد شد آن هم در وضعیتی که یک فاز وقفه در صادرات به کشورهای همسایه خودنمایی می‌کند.
به‌صورت دقیق‌تر سخت‌گیری‌های صادرات پلیمرها و محصولات مشابه اگرچه هم‌اکنون به‌صورت واقعی، عملیاتی نشده ولی صادرکنندگان ترجیح داده‌اند که دست به عصا حرکت کرده و از رفتارهای هیجانی بپرهیزند. این در حالی است که با آغاز هفته جاری شاهد پایان یافتن تعطیلات عید فطر در کشورهای منطقه هستیم که موجب خواهد شد تا جذابیت صادرات به این کشورها افزایش یابد که باز هم تکانه جدیدی برای رشد قیمت‌ها در بازار داخلی خواهد بود. البته این ادعا از هم‌اکنون هم قابل رهگیری است و احتمالا ادامه می‌یابد. در کنار احتمال رشد قیمت‌ها باید از بهبود نسبی وضعیت تولید در صنایع تکمیلی پتروشیمی هم سخن گفت زیرا کالاهای وارداتی با محوریت محصولات نهایی با قیمت‌های تمام شده بسیار بالایی به کشور وارد شده و تداوم دلار گران موجب خواهد شد که دیگر هیچ‌گونه جذابیت ملموسی برای واردات این محصولات باقی نماند.
این در حالی است که ممانعت از واردات بسیاری از کالاها نیز به حمایت از تولید داخلی منجر شده و می‌تواند فضای بازار داخلی را برای جذب بیشتر محصولات ایرانی فراهم سازد. این شرایط حتی جذابیت‌های بزرگ‌تری را در بر دارد که یکی از آنها افزایش جذابیت صادرات به کشورهای همسایه است مخصوصا کشورهای عراق و سپس افغانستان که از سخت‌گیری‌های ارزی هم مستثنی شده‌اند. این شرایط به معنی آن است که در کنار رشد قیمت‌ها در بازار داخلی فرصت‌های جدیدی هم برای صنایع پایین دستی متصور خواهد بود ولی استفاده حداکثری از آنها به زیرساخت‌های جدیدی نیاز دارد. قیمت دلار ۴۲۰۰ تومانی در گام اول برای حمایت از بازار و تولید داخلی بود ولی تاکنون نه تنها به این هدف به‌صورت کامل و جامع دست پیدا نکرده بلکه با التهاب قیمتی، جذابیت‌های آن را برای بسیاری از گریدها با تردید روبهرو ساخته است.
این در حالی است که سخت‌گیری‌های صادراتی هم تاکنون تاثیر چندانی بر جای نگذاشته است. از سوی دیگر توصیه‌ها به تصمیم‌سازان اقتصادی در مورد اعمال عوارض صادرات بر مواد اولیه تاکنون مورد توجه واقع نشده آن هم در شرایطی که در ذیل دستورالعمل اجرایی ماده ۳۷ قانون رفع موانع تولید، قانون‌گذار این اجازه را داده است که در صورت محرز شدن مازاد عرضه در بازار داخلی در چارچوب معاملات بورس کالا امکان لغو عوارض صادرات برای این کالاهای خاص مطرح باشد؛ رویکردی که عدم اجرای آن خود با اما و اگرها و پرسش‌های بی‌شماری روبه‌روست و شاید دولت روزی که بخواهد این رویکرد اجرایی همراه با بندهای قانونی مرتبط با آن را اجرا کند دیگر دیر شده باشد.
افزایش قیمت‌های پایه در بورس کالا
روز گذشته قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی با رشد همراه بود ولی با توجه به افزایش جدی قیمت‌ها و فاصله نرخ بین بورس و بازار، این افزایش قیمت‌ها احتمالا تاثیر چندانی بر روال بازار بر جای نخواهد گذاشت ولی باز هم افزایش نرخ را می‌توان یک سیگنال سنتی برای بازار آزاد و معاملات بورس کالا به شمار آورد. این وضعیت کلی شاید جذابیت عرضه در بورس کالا را افزایش دهد اگرچه روزهای آینده واقعیت‌های معاملاتی را نشان می‌دهد. از سوی دیگر قیمت‌های پایه محصولات شیمیایی در بورس کالا افزایش یافت که باز هم تاثیرات خود را بر بازار بر جای می‌گذارد. با توجه به اعلام نرخ‌های پایه در هفته جاری آن‌هم پس از یک هفته عدم اعلام نرخ، انتظار می‌رفت که بازار با تاثیرات بیشتری روبهرو شود یعنی رشد قیمت نفت خام در روزهای گذشته هنوز اثر چندانی بر قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی نداشته و حتی تکانه‌هایی از افت قیمت‌ها در بازار محصولات شیمیایی به ثبت رسیده است. افزایش قیمت بیش از یک درصدی PVC را می‌توان یکی از مهم‌ترین رشد قیمت‌ها به شمار آورد اگرچه سایر گریدها با رشدی کمتر از یک درصد روبهرو شده بودند. از گریدهای مرسوم پلیمرها، پلی اتیلن سبک فیلم، سنگین اکستروژن PE۱۰۰، سنگین تزریقی و سنگین دورانی از گریدهایی بودند که با افت نرخ همراه شده ولی اکثریت پلیمرها افزایش نرخ داشتند. کاهش بیش از ۹ درصدی استایرن منومر هم بیشترین افت نرخ در بازار محصولات شیمیایی بود و البته اوره پریل هم رشد قیمتی نزدیک به ۵ درصد داشت.
دنیای اقتصاد